جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این نوشتار، می‌کوشیم دو دعویِ اصلیِ کتابِ مابعدالطبیعهٔ زمان، در تفسیرش از نقد عقل محض، به بحث گذارده شود؛ 1. کتاب بر این رأی است که از آن‌جا که وجود و پدیدار، با واسطه‌گریِ ذاتیِ زمان، متساوق با هم‌اند، بنابراین، زمان به‌مثابه وجود، موضوعِ مابعدالطبیعه است. نشان داده خواهد شد که چگونه کتاب، به واسطهٔ برداشتش از تمایز میان شی‌ء فی‌نفسه و پدیدار و نیز به واسطهٔ درنیافتنِ مسئلهٔ اصلیِ هستی‌شناسیِ (استعلاییِ) دکارتی، نه‌تنها این رأی را پی‌جویی نمی‌کند، بلکه، پیشاپیش و هرگز، آن را طرح نمی‌کند؛ 2. دعویِ دیگر کتاب آن است که زمان مقوِّمِ نهایی و بی‌واسطهٔ هر گونه ضرورت و کلیت است؛ در گام اول، مسیری نشان داده خواهد شد که نابودگی و غیابِ آن، مستقیماً، موجب آن می‌شود که کتابِ مابعدالطبیعهٔ زمان، جایگاهِ تعیین‌کنندهٔ حسیات استعلایی و مشخصاً زمان را، چنین عارضی عرضه کند، و در واقع، به جایگاهِ تبیینِ امکانِ ضرورت و کلیت فرو کاهد؛ در گام دوم، سخن از این به میان خواهد آمد که کتاب حتی در گزارشِ سازگارانهٔ نسبتِ زمان و ضرورت نیز درمی‌ماند.

اهتمامِ اصلیِ من در این نوشتار، البته هم‌راستا با بررسیِ گام‌به‌گامِ کتابِ «مباحثِ معرفت‌شناختی در فلسفۀ اسلامی»، آن خواهد بود که نشان دهم چگونه می‌توان «علم حضوری» را، پیش از هر چیز، به‌مثابه نوعی مسئله و نه به‌مثابه پاسخی همیشه در ‌دسترس پیش گذاشت. این‌گونه، چه‌بسا شماری از «گسست»‌ها و «تقابل»‌هایی اغلب مفروض و دست‌ناخورده، دست‌کم، از نو به بررسی گذاشته شوند؛ «گسست»‌ها و «تقابل»‌هایی که باقی‌ماندۀ سنّتِ مَدرسیِ فلسفۀ اسلامی، و نه لزوماً سنّت فلسفۀ اسلامی به‌مثابه مابعدالطبیعه‌ای حذف‌ناپذیر، مدام بدان‌ها متمسّک می‌شود

برزخ و آخرت، هم قرارگاه انسان‌هایی است که مسیر قرب الهی و کمال را پیموده، به سعادت نایل می‌گردند؛ و هم قرارگاه آنانی است که از بندگی خدا روی برتافته، راه گنه‌کاری و زشت‌کاری را در پیش‌گرفته و دچار کیفر الهی می­شوند. این پژوهش عهده‌دار گونه‌شناسی تطبیقی عذاب­های روحانی و جسمانی در برزخ و آخرت، آن‌هم از دیدگاه روایات و تفاسیر است. از برجسته ­ترین نتایج پژوهش حاضر این است که سطح عذاب در عالم برزخ نسبت به آخرت از شدت کم‌تری برخوردار است و مشمولان عذاب الهی دریک دسته‌بندی منظم قرار می­ گیرند. این مقاله به روش توصیف و تحلیل محتوای آیات قرآن کریم و روایات اهل‌بیت، نگاشته شده است.