جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امروزه شناخت و معرفی شهر مطلوب اسلامی از مهم‌ترین چالش‌های محققان و متولیان مسائل شهری است. به جهت هجوم همه‌جانبه فرهنگ غرب و تقلید از الگوهای مدرنیته غربی، ترسیم مختصات و مبانی شهر طیب با رویکرد فرهنگی براساس آیات قرآن، استراتژی آگاهانه جهت رفع معضلات شهری است. از این‌رو پژوهش حاضر درصدد است تا با استفاده از نرم‌افزار SPSS، وضعیت فرهنگی شهر مراغه را با مؤلفه‌های فرهنگی شهر طیب از منظر قرآن در قالب 12 شاخص اصلی و 36 گویه ارزیابی نماید. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش کار توصیفی- تحلیلی می‌باشد. برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز از دو روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که وضعیت فرهنگی شهر مراغه در مؤلفه‌های فرهنگی تجلّی توحید در فضاى شهر، رونق عبادت در شهر، اخلاص و پرهیز از ظاهرگرایی و مقدس‌مآبی، برقراری عدالت، گسترش ذکر و تذکر در شهر، رعایت عفت عمومی و هویت و عدم خودباختگی، با مؤلفه‌های فرهنگی شهر طیب از منظر قرآن تفاوت معناداری دارد به طوری که شهر مراغه به لحاظ مؤلفه فرهنگی ذکر شده، فاصله زیادی با معیارهای شهر طیب از منظر قرآن کریم دارد. اما در مؤلفه‌های فرهنگی گسترش تقوا و معنویت در شهر، شهر توکّل کنندگان، تأمین امنیت و آرامش، ضرورت وحدت در شهر و شهر اخلاق مدار، تفاوت معناداری با معیارهای شهر طیب اسلامی ندارد. در این پنج مؤلفه ذکر شده وضعیت فرهنگی شهر مراغه در مقایسه با معیارهای شهر طیب اسلامی در سطح قابل قبولی قرار دارد.

درباره مسخ اصحاب سبت دو دیدگاه وجود دارد؛ بیشتر علما و مفسران معتقد به مسخ جسمانی، و گروه اندکی با اتکا به روایت مجاهد تابعی، معتقد به مسخ معنوی هستند. در عصر حاضر، محمد عبده و رشید رضا در تفسیر المنار با رویکرد عقلانی به تفسیر و تأکید بر جنبه هدایتی قرآن، ضمن نفی ظاهر قرآن با تکیه بر خبر واحدِ منقول از مجاهد و با بی‌توجهی به فلسفه مسخ، بار دیگر باور به مسخ معنوی را قوت بخشیدند. پژوهش حاضر، دلایل مطرح‌شده توسط مؤلفان المنار را با کمک منابع کتابخانه‌ای و بر مبنای آیات قرآن، روایات، معانی لغوی و نظر عموم علمای شیعه و سنی مورد تحلیل و نقد قرار داده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ادله و شواهد مطرح‌شده در المنار برای باور به مسخ معنوی، با ظواهر آیات قرآن، روایات متعدد فریقین و سیره علما مخالف بوده و مسخ جسمانی با هدف از عذاب مسخ سازگارتر است.

در طول تاریخ با انبیاءالهی مخالفت شده و مورد اتهام قرار می‌گرفتند ولی نوع تهمت‌ها شاید برای هر پیامبری خاص و با دیگری متفاوت بوده است. حضرت خاتم‌النبیین(ص) نیز از این قاعده مستثنی نبوده و همواره مورد اتهام قرار می‌گرفتند، این تهمت‌ها از سوی مستشرقان در راستای بیان مصدر آیات قرآن کریم ارائه شدند تا وحیانیت قرآن کریم را نفی کنند. به این جهت اتهام کهانت، ساحری، شاعری، بیماری صرع را تنها به پیامبر اسلام(ص) نسبت داده‌اند. لذا این پژوهش با بررسی نظریات از دو جهت داده‌های علمی و دینی و مقایسه آن‌ها به دنبال پاسخ به این سؤالات است که آیا بین بیماری صرع و سخنان حکیمانه ارتباطی است؟ آیا حضرت محمد(ص) دارای سابقه بیماری بوده است؟ برای پاسخ به سؤالات روش کتابخانه‌ای و استنادی و تجزیه و تحلیل به صورت تحلیل محتوایی کیفی(توصیفی- تحلیلی) با تکیه بر رویکرد تاریخی و علم روانشناسی به کار بسته شد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که براساس شواهد تاریخی، علم روان شناسی، عقلی و نقلی، اعتراف برخی مستشرقان، شبهات مذکور بی‌اساس و در انگیزه‌شناسی مطالعات مستشرقان در دسته مغرضانه و تحت تأثیر جنگ‌های صلیبی که پس از شکست از مسلمانان به سمت جنگ فرهنگی و ایجاد شبهه رفتند، بیان شده است.

تنها بُعدی از ابعاد وجودی انسان که اثری از بی­نهایت بودن دارد و می‌تواند با بی‌نهایت، ارتباط برقرار کند، "قلب" است، برای تغییر حالات انسان، لازم است قلب او را تغییر داد و برای ایجاد این تحوّل، باید ویژگی­ها و شرایط قلب را دانست و قواعد اثرگذار آن را درک کرد. امروزه به دلیل عدم توجه به حالات انفعالی قلب، همواره سلامت روان انسان به خطر افتاده است و زندگی روزمره افراد را تهدید می­کند، از این رو انسان برای حل این مشکل نیازمند مطالعاتی در این زمینه هست، قرآن کریم که سخن آشکار حق برای هدایت بشر است، ضمن آیاتی ویژگی­های قلب سلیم را بیان کرده است و با تدبر در معنای ژرف و عمیق این کتاب آسمانی می­توان به آرامش روان دست یافت، از ویژگی‌های قلب سلیم می­توان به تقوا، آرامش، تثبیت، خشوع، شوق و تمایل اشاره کرد. تقوای قلب نیز یکی از مقامات ایمان است که موجب ارتقاء فضیلت اخلاقیات عالی انسان است و در واقع همان رسیدن به آرامش روانی و خوشبختی معنوی است.

اجرای عدالت در جامعه از نیازهای اساسی و فطری و یکی از اصول بنیادین حکومت است. در نگاه امام علی(ع) حکومت کارکردی مهم جهت خدمت، تأمین رفاه و آسایش عمومی مردم، رسیدگی و حل مشکلات امور مادی و معنوی دارد. لذا در سیره حکومتی امام، عدالت جایگاهی محوری و محکم در تنظیم حیات اجتماعی انسان‌ها دارد. نهج‌البلاغه بارها روی مسئله عدالت و اجرای آن در جامعه تأکید کرده و رفتار سیاسی و تلاش‌های آن حضرت برای اجرای عدالت در جامعه، نشان از اهمیت این امر در حاکمیت سیاسی اسلام دارد. در کنار تلاش‌ها و زحمات سازنده حضرت برای اجرایی کردن عدالت در جامعه، تاریخ نشان داد این اندیشة والا و بالندة علوی در جامعه با موانعی روبه​رو است و جریانی سعی دارد تا مانع اجرای عدالت در جامعه شود. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی با بررسی بیانات امام علی(ع) در پاسخ به مانع اساسی اجرای عدالت در حکومت علوی، خودبرتربینی و خوداستکباری را علت اصلی مانعیت اجرای عدالت در جامعه می‌داند. مقاله سعی دارد این مانع را در سه حوزه فردی، اجتماعی و اقتصادی بازشناسی کند.

یوری روبیناستاد بازنشستۀ دانشگاه تاوویو است که کتاب­ها و مقاله‌های متعددی پیرامون اسلام آغازین با تأکید بر قرآن، تفسیرقرآن و سیره و حدیث در مداخل دائره‌المعارف قرآن لایدن به چاپ رسانده است. یکی از مقاله‌های ایشان «رسول جامه به­خود پیچیده (تفسیر مزمل و مدثر)» است. روبین در این مقاله تفاسیر نوشته شده دربارۀ خطابات مزمل و مدثر را به سه دسته تقسیم کرده است؛ «تبیین‌های خنثی» که بدون هیچ دلیلی به بیان لغوی واژگان پرداخته، «تبیین‌های ستایشی» که در آن­ها این واژگان به عنوان القابی افتخارآمیز و محترمانه برای پیامبراکرم(ص) به شمار رفته و «تبیین‌های مذمتی» که در تفسیر واژگان فوق‌الذکر به قصور یا ناتوانی پیامبر‌اکرم(ص) در ادای رسالت اشاره کرده و حالت پوشیدگی را بازتابی از اعمالِ متنبیان و کاهنان پیش از اسلام دانسته و آن­را نشانۀ عدم فعالیت، گوشه‌گیری و عدم تمایل پیامبر(ص)، به رویارویی با مشکلات موجود در انجام رسالت نبوی دانسته است. پژوهش حاضر با سه روش نقد محتوایی، منبعی و روشی به ارزیابی و تحلیل دیدگاه و مستندات روبین پرداخته و با تبیین حقایق تاریخ اسلام، معنی واژگان و حدیث «انا النذیر العریان»، ادعای او را متأثر از رجوع تک‌بعدی به منابع، عدم اعتبارسنجی آن­ها، و بیان نظرات شخصی به­جای نظرات مفسران مسلمان می‌داند.

کارآمدی و خلاقیت کارگزاران و مدیران از عوامل مهم و اساسی در کارایی نظام‌های سیاسی است که همیشه موردتوجه متفکران این حوزه بوده است. نگاه توحیدی حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) به ساختار حکومت و ایفای نقش اساسی آن در شکل‌گیری رفتار و اخلاق جامعه و سرنوشت مادی و معنوی مردم، ایجاب می‌کند در گزینش و به‌کارگیری نیروی ارزشی که به‌عنوان سرمایه در اختیار مجموعه نیروی انسانی قرار می‌گیرد، شاخص‌هایی مدنظر قرار گیرد. این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی از نگاه حضرت امیر(ع) به برخی از شاخص‌های نیروی انسانی کارآمد اشاره می‌کند که مجموعه نیروهای انسانی با عنایت به این ویژگی‌ها می‌توانند برای مجموعه تحت امر خود یک سرمایه سیاسی کارآمد گزینش کنند. نتیجۀ حاصل از این نگاشت آن است که با شاخص‌هایی چون دینداری، ایمان به هدف، اخلاص در عمل، شایستگی در تخصص و تعهد، صبور و مقام در برابر مشکلات، کاردان کار بلد، خستگی‌ناپذیری در کارها، انقلابی ولایتمدار و مردمی بودن، می‌توان نیروی کارآمد طراز نظام اداری علوی انتخاب کرد.

دین به معنای اعتقاد به آفریننده‌ای برای جهان و انسان و دستورهای عملی متناسب با این عقاید است و به معنای اطاعت و جزا هم آمده است و شریعت را به اعتبار اطاعت و فرمانبرى دین می گویند. جامعه ی دینی جامعه ای است که فرهنگ و روش رفتاری خود را براساس تعالیم وحیانی بنا نهاده باشد و بر این باور باشد که این دین است که میتواند سلامت و سعادت را تضمین کند. از جمله ویژگی‌های بنیادین در جامعه دینی: پایبندی به قوانین دینی توأم با نگرش توحید، دارا بودن روحیه خردورزی، بصیرت، دانش اندوزی، تلاش برای اقامه و تحقق عدالت در جامعه و.... می باشد.یک جامعه ی دینی در زمینه ها و شاخصه های متعددی دارای اصول و معیارهایی هست که از جمله ی این معیار ها، درزمینه های اعتقادی، اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی، و سیاسی می باشند.که می تواندر زمینه یاعتقادبه: اعتقاد و ایمان به توحید، پذیرش معاد در زندگی، اعتقاد به ولایت و رهبری پیامبران و ائمه (علیهم السلام) و دراقتصاد به: «قوام» در مصرف، سهم‌بری بر اساس میزان مشارکت در تولید، عدم وابستگی اقتصادی، رسیدن به رفاه عمومی و در زمینه اجتماع به: ترویج صلح و دوستی و مُدارا و گفتگو در جامعه، لزوم برقراری عدالت و در زمینه ی اخلاق به: اعراض از لغو و اعمال بیهوده، ایجاد اخوت و برادری و در زمیینه سیاست به: ضرورت تشکیل دولت و حکومت، آزادی از نفوذ استعمار، جلوگیری از تفرقه و....اشاره کرد.که با در نظر گرفتن این معیار ها و با بکارگیری و عمل به چنین معیار هایی می توان به تقرب الهی و سعادت ابدی دست یافت که نتیجه ی آن باعث بوجود آمدن یک جامعه ی دینی و تو حیدی خواهد بود.

چکیده :قرآن به عنوان آخرین وحی الهی ، کاملترین و جامع ترین کتاب آسمانی است که برای رساندن انسان به کمال نهایی ( مقام خلیف? اللهی ) از لوح محفوظ نازل شد . همه آیات این وحی آسمانی نور ، جامع ، عظیم الشأن و دارای معارف گرانقدر هستند ولی بعضی از آیات درخشش ، برجستگی و نقش کلیدی و زیر بنایی خاصی دارند که راهگشای فهم بسیاری از آیات دیگر هستند و در میان دستورات دینی توجه و اهتمام ویژه ای به این آیات شده است که این توجه، عظمت محتوای آنها را می رساند. شماری از این آیات را علامه طباطبائی و پس از ایشان آیت الله جوادی آملی به نام غرر آیات توصیف نمودند . غرر آیات ، آیات کلیدی قرآن هستند که دارای مضمون رفیع ، محتوای بلیغ ، نتیجه براهین قاطع یا محور استقرار آنها بوده و علاوه بر درخشش و برجستگی به گونه ای از آنها فروع فراوان اعتقادی ، فقهی ، حقوقی یا اخلاقی استنباط گردد . شناخت این آیات دارای اهمیت زیادی است، چون با شناخت آنها می توان به معارف اساسی قرآن پی برد و با زیر بنا قرار دادن آنها ، آیات دیگر را تفسیر نمود و به فهم احادیث غامض دست یافت و بسیاری از عقاید کلامی شیعه را اثبات نمود . برای نیل به این هدف، آیات تعیین شده توسط آیت الله جوادی آملی به روش کتابخانه ای و با محوریت آثار ایشان، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. همینطور تحلیل ایشان نسبت به آیات انتخابی علامه طباطبائی به عنوان تکمله بحث آورده شده است .