جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان جهاد کبیر در آیه «فَلاتُطِعِ الکافِرینَ وَجاهِدهُم بِهِ جِهاداً کَبیراً»(الفرقان/52) آمده است. باتوجه ‌به مکی‌بودن سوره فرقان و سیاق آیات مکی، جهاد کبیر، بسته جامعی از راهکارهای غیرنظامی مقابله با دشمنان است که جامعه اسلامی را در برابر هرگونه تهاجم و تسلط غیرنظامی، مصون می‌سازد. استخراج مبانی و اصول جهاد کبیر از قرآن کریم امری است که تاکنون به‌درستی بررسی نشده و مقاله پیش رو، سعی بر رفع این کاستی دارد. در این تحقیق، منظور از مبنا، پایه‌ها و ریشه‌های مشروعیت جهاد کبیر است که این نوع از جهاد بر آن‌ها بنا شده است. همچنین مراد از اصل، شاخص‌ها و چهارچوب‌های اجرای جهاد کبیر است، به‌نحوی‌که جهاد کبیر در آن قالب‌ها و با تکیه‌بر مبانی پیش‌گفته انجام پذیرد. این تحقیق مشخص کرد که مبارزه غیرنظامی به‌وسیله قرآن، مقابله با شبهات، آزمون الهى برای شناخت مجاهدان و مبارزه با باطل از مبانی ویژه جهاد کبیر و اعتقاد به وجود دشمن فکری، مبارزه نرم با دشمنان و برخورداری از روحیه جهادی از اصول اختصاصی آن است. این یافته‌ها که از آموزه‌های قرآن کریم و برداشت‌های مفسران فریقین استخراج‌شده، مشخص می‌کند که قرآن کریم با رویکرد عدم اطاعت از کافران، باید ابزار انجام جهاد کبیر باشد. مجاهدان عرصه‌های غیرنظامی می‌بایست در راه مبارزه با دشمنان، استخراج و طرح نظریات موردنیاز جامعه اسلامی، با بهره‌گیری از اصول و مبانی فوق، گام بردارند. روشی که در این تحقیق برای رسیدن به مطلوب از آن استفاده‌شده، روش تحقیق موضوعی درون‌قرآنی و مطالعه تطبیقی میان تفاسیر شیعی و اهل تسنن است.

قرآن مجید اگرچه گونه‌های خاصی از حبس و وقف جاهلی را ممنوع اعلام کرده، اما با عناوینی همچون صدقه، قرض حسن، تقدیم خیر، برّ، انفاق و کتابت آثار، به انجام کارهای خیر از جمله وقف تشویق نموده است. به وجود آمدن اصطلاح «وقف» بعد از دوران تشریع، نمایانگر متشرعه بودن حقیقت معنایی آن است. در این میان، دلالت آیه یا آیاتی از قرآن مجید که بیشترین ارتباط معنایی را با مفهوم وقف داشته باشد، از جمله مسائل مطرح در بحث وقف است. اگرچه اکثر محققان به این مطلب تصریح نموده‌اند که وقف تحت عناوین کلی قرآنی مانند خیرات و مبرّات داخل است، اما برخی مفسران با توجه به دو روایت مربوط به وقفِ دو نفر از صحابه به نام‌های ابوطلحه انصاری و ابوالدحداح انصاری که در ذیل آیه 92 آل عمران (آیه برّ) و آیات 245 بقره و 11 و 18 حدید (آیات قرض حسن) وارد شده است، این آیات را به طور خاص مربوط به وقف شرعی دانسته‌اند. این مقاله که با روش توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته است، در صدد بررسی این دو روایت تفسیری بر پایه معیارهای رجالی و فقه‌الحدیثی و بررسی کیفیت ارتباط آن‌ها با آیات ذکرشده است.

قرآن کریم آخرین کتاب آسمانی است که برای هدایت جهانیان بر خاتم پیامبران حضرت محمدa نازل شده است. مطابق فرمایش معصومانb‌ قرآن دارای ظاهری زیبا و باطنی بس عمیق است. قرآن به دلیل داشتن باطن، در هر دوره و زمانی دارای طراوت و تازگی است. قرآن کتابی است که هرکس بدان تمسک جوید، به سعادت رهنمون می‌شود و هر کس که از آن دوری گزیند، به ضلالت رسد. نظام آموزش عالی کشور در ایران، یکی از مهمترین مراکز مهم، نقش‌آفرین و تأثیرگذار در حیطه آموزش جوانان و مدیران آینده کشور است. این تحقیق به دنبال آن است تا به بررسی جایگاه کمّی قرآن در میان رشته­های تحصیلی نظام آموزش عالی کشور با تمرکز بر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بپردازد و تلاش شده تا با استفاده از اسناد معتبر و مطالعات کتابخانه‌ای و استفاده از شبکه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های رایانه‌ای و نمودارها و جمع‌بندی و تحلیل توصیفی ـ تحلیلی و گاه انتقادی به نتایجی دقیق و نزدیک به واقع دست یابد. بررسی‌های انجام یافته بیانگر آن است که با گذشت چهل سال از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در ایران، با وجود اینکه حضور قرآن در نظام آموزش عالی کشور بیش از دوران پیش از انقلاب است؛ اما قرآن کریم همچنان در میان رشته­های تحصیلی نظام آموزش عالی کشور دارای جایگاه بایسته و شایسته‌ای نیست و با آنچه مورد انتظار است، فاصله زیادی دارد. ازاین‌رو برای رسیدن به جایگاه والای قرآن کریم در نظام آموزش عالی، نیاز به توجه و برنامه‌ریزی بیشتر و ویژه از سوی مسئولان ذی‌ربط است.

هدف: بشری‌خوانی آموزه‌های قرآن کریم پیشینۀ دیرینه دارد. در این راستا، نویسندۀ کتاب نقد قرآن، با بهره جستن از رهیافت انسان پساسنّت، در پی انکار آزادی بیان در قرآن برآمد و بر اساس زاویۀ خود با خوانش نبود آزادی بیان در قرآن کریم، به دنبال اثبات ضعف و خطا در قرآن کریم بود. هدف این پژوهش، نقد دیدگاه نویسندۀ کتاب «نقد قرآن» در انکار آزادی بیان در قرآن کریم بود. روش: در پژوهش حاضر از روش توصیفی- تحلیلی با سویۀ انتقادی بر اساس منابع کتابخانه‌ای و تفکیک گفتمانها استفاده شد. یافته‌ها: سها با بودگی در دنیای پست‌مدرن و با استفاده ازگفتمان لیبرال بر پایۀ بنیانهای نظری انسان‌محورانه، با مؤلفه‌های عقل خودبنیاد، فردگرایی و حقوق و با تکیه بر اعلامیۀ جهانی حقوق بشر، تلاش کرد آزادی بیان در قرآن کریم را انکار کند. نتیجه‌گیری: سها با درهم‌آمیزی گفتمانها و عدم تفکیک مؤلفه‌های دو گفتمان پساسنّت و گفتمان دین اسلام، افزون بر برداشت همسان از مفهوم آزادی در گفتمانها، دچار خطای روشی شده و این امر، زمینه‌ساز نتیجه‌گیری وی در نبود آزادی بیان در قرآن کریم شده که بی‌وجه است.

یکی از موانع فهم و عمل به معارف قرآن، دور بودن از این کتاب الهی است که برای این کار راهکارهایی از جانب برخی از اندیشمندان اسلامی مطرح شده است که با عمل به چنین راهکارهایی بازگشت به قرآن به معنای واقعی تحقق می‌یابد. شناخت قرآن و پی بردن به معارف انسان‌ساز آن، آرزوی هر مؤمن موحدی است. از دیدگاه روایات نیز، انس با قرآن یکی از راهکارهایی است که به کمک آن می‌توان به‌اندازه وسع هر کس به معارف قرآن دست‌یافت. رهبر معظم انقلاب (دامت‌برکاته) در ارائه راهکارهایی در مسیر بازگشت به قرآن، به انس با قرآن تأکید فراوان داشته و یکی از مهمترین راه‌های بازگشت به قرآن را انس با کلام الهی دانسته است. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای درصدد ارائه راهکارهایی برای انس با قرآن در اندیشه مقام معظم رهبری (دامت‌برکاته) است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، راهکارهای معظم له برای انس با قرآن عبارت‌اند از: تلاوت قرآن، نگاه کردن به قرآن، استماع تلاوت قرآن، حفظ قرآن، ترجمه قرآن، تدبر در قرآن، مخاطب قرآن قرار گرفتن، عمل به قرآن و بهره‌مندی از هدایت قرآن.

مستشرق‌مداران که افق اندیشه خویش را بر مدار مستشرقان گره می‌زنند و مبانی، روش‌ها و گرایش‌های آنان را جهت استنباط به‌کار می‌بندند، هرمنوتیک فلسفی را نیز به جهت خوانش و فهم متون ارج نهاده و چشم‌انداز متن را به‌مثابه دیالوگ ابژه (متن) و سوژه (مفسر) و آمیزش آن‌ها با پیش‌فرض‌های سلسله وار تاریخ‌مند و از جهتی گشوده می‌نهند، ازاین‌رو در این مقاله به روش توصیفی –تحلیلی سعی شده است، نسبت آراء مستشرق مدارانی چون سروش، شبستری، ابوزید و فضل الرحمان در نسبت با هرمنوتیک فلسفی بیان گردد، کثرت معنایی متن و سیالیت آن و به عبارتی نسبی‌گرایی شناختی آن را به نقد کشانیده و کاربست آن را توسط مستشرق‌مداران با سنت تفسیری اسلامی در فهم متون وحی ناسازگار دانسته است.

کتاب «رابطه علم و دین در غرب» نوشته حجت الاسلام محمدعلی رضایی اصفهانی استاد جامعه المصطفی(صلی الله علیه و آله) العالمیه به‌تازگی توسط کانون اندیشه جوان منتشر و راهی بازار نشر شده است. حالات روانی، زمینه‌های اجتماعی و ویژگی‌های فردی، در شکل‌گیری حوادث تاریخی نقش بسزایی دارد. کاوش در این موارد می‌تواند ما را به فهم علل رویدادها رهنمون سازد. تعارض علم و دین، یا به تعبیر دقیق‌تر، تقابل عالمان دینی و دانشمندان علوم تجربی، به‌طور عمده در قرن شانزدهم و اوایل قرن هفدهم میلادی اتفاق افتاد. در این‌تعارض‌ها، عوامل و زمینه‌های مختلفی نقش داشتند که می‌توان آنها را به چند بخش تقسیم کرد؛ زمینه‌های روان‌شناختی، زمینه‌های جامعه‌شناختی، علل و زمینه‌های خاص موجود در روحانیان مسیحی، علل و زمینه‌های خاص موجود در دانشمندان علوم تجربی و نارسایی‌های موجود در حوزه‌های پژوهشی علم و دین. این کتاب با ذکر شواهد، به بررسی جزئیات هر کدام از این موارد می‌پردازد، البته محور اصلی شواهد و مثال‌ها در این نوشتار مسأله نزاع گالیله با کلیسا در خصوص حرکت زمین است؛ زیرا این مطلب مهم‌ترین و جنجالی‌ترین مسأله مورد تعارض علم و دین شمرده می‌شود. این‌کتاب در سه فصل به رابطه علم و دین در غرب می‌پردازد. نویسنده در فصل نخست، تاریخچه تعارض علم و دین و اقسام این تعارض را بررسی می‌کند. در فصل دوم، عوامل و زمینه‌های مختلف تعارض علم و دین در غرب به همراه شواهد تاریخی آن بررسی می‌شود. فصل سوم نیز به ارائه راهکارهایی برای عدم ایجاد تعارض علم و دین می‌پردازد.

موضوع این رساله نقد برخی شبهاتی است که «یوسف دره حداد»درکتاب«نظم القرآن والکتاب،معجزة القرآن»درانکاراعجازقرآن مطرح کرده است واز روش توصیفی، تحلیلی وانتقادی بهره گرفته ایم.باعنایت به این که قداست قرآن واثبات نبوت پیامبراعظم(ص)منوطبه وحیانی ومعجزه دانستن این کلام الهی است برخی دشمنان قرآن بویژه مستشرقان باعلم به این مطلب،برای رسیدن به اهداف خود، باپیش فرض «غیر وحیانی وغیرالهی بودن» قرآن واردبحث شده اند.وبخش وسیعی ازتحقیقات خودرا درجهت اثبات این مدعا متمرکزنموده وسعی کرده اند باطرح شبهاتی درجهت زیرسوال بردن معجزه جاوید پیامبراکرم(ص)، نبوت آن حضرت را منکرشوند تادرنتیجه دین اسلام اعتبارخود را ازدست دهد.دره حداد نیزیکی ازاین مستشرقان است.ازجمله اهّم مبانی وی این است که پیامبراکرم(ص)مصلح اجتماعی ونابغه عصرخود بوده وقرآن کریم محصول اندیشه بشری آن حضرت است که درتعامل با محیط وفرهنگ زمانه،بابهره گیری ازکتب مقدس «تورات وانجیل» شکل گرفته است. وی سعی می کند با استناد به آیاتی ازقرآن که دلالت برتصدیق وتفصیل تورات وانجیل دارد وهمچنین شباهت دربسیاری ازاخباروقصص قرآن وعهدین مدعای خود را اثبات نماید.حال آن که اشتراک ادیان الهی درکلیاتی همچون توحید،نبوت،معاد،عبادت،عقلانیّت واخلاق ازیک سو، نشانه ی پایه ونسخ ناپذیربودن این معارف است وازسوی دیگر،نشانه آن است که همه ادیان الهی منشاء واحدوخاستگاه الهی دارند.لذاانکاراخبارغیبی«قصص قرآن» واقتباس ازعهدین باتوجّه به تفاوت آنهادرمحتوا،اهداف و واقع گرایی قصص قرآنی نقض می شود.مبنای وی درخصوص تحریف آیات قرآن «نقیصه،زیادت»نیزباتوجه به اجماع مسلمین درانکارهرگونه تحریف درآیات قرآن، رد می شود.ادعای انکاراعجازادبی قرآن باتاکید وی به غیروحیانی بودن الفاظ قرآن وغیرقابل فهم بودن آیات،نیزمنطقی نیست؛ زیرا قرآن کتابی است که درهمه جوانب« لفظ ومعنا» وحیانی بوده وبرای همگان قابلفهم می باشد.ازاین رومدعیّات وی درانکاراعجازقرآن براساس تفسیرهای نادرست بوده ومبتنی برهیچ دلیل ومنطقی نیست.