جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

يکي از مسائلي که از ديرباز اذهان بسياري را متوجه خود ساخته، فلسفة زندگي دنيوي انسان است. آگاهي از چراييِ اين زندگي، ضمن جهت‌دهي رفتار آدمي در برابر نعمت‌ها و سختي‌هاي دنيا، زمينة‌ استفاده درست از زندگي دنيوي را براي رسيدن به سعادت او فراهم مي‌سازد. اين مقاله بر آن است، پاسخ اين پرسش را به روش تفسير موضوعي از قرآن کريم به‌دست آورد. گردآوري اطلاعات در اين تحقيق، کتابخانه‌اي و روشِ پردازش و حل مسئله، توصيفي ـ تحليلي است. براي يافتن پاسخ، پس از اشاره به هدف نهايي آفرينش انسان، مقدمات، شرايط و ظرفِ تحقق آن بررسي مي‌شود. آزمايش، بندگي و تقوا مقدمات دستيابي به هدفِ آفرينش انسان‌اند و تحقق آنها در عالَمي بايد که از محدوديت، تزاحم، تغيير، پرده‌پوشي و تکليف برخوردار باشد. اين شرايط، تنها در دنيا وجود دارد؛ زندگي دنيوي زمينه‌ساز شکوفايي استعدادهاي دروني انسان و کسب تدريجي کمالات، جهت زندگيِ سعادتمندانه اخروي است.

این کتاب ، با هدف پاسخگویی به مسائل وحی ، به ویژه تحلیل آن و نقش فرشته و پیامبر در این زمینه ، با نگاهی نو ، جامع و دقیق تدوین یافته است . متن حاضر ، در شانزده درس فراهم آمده است . در هر درس اهداف ، پیش سازمان دهنده ، فعالیت ضمن درس ، چکیده ، پرسش ، منابع برای مطالعه بیشتر و موضوع تحقیق طراحی و ارائه شده است . مفهوم و کاربردهای لغوی و قرآنی وحی و مفهوم اصطلاحی آن ، نقد دلایل منکران ، پاسخ به دلایل عدم ضرورت وحی و بررسی دلایل حکما و متکلمان در اثبات ضرورت آن ، دیدگاه های مادی گرایان و منکران وحی ، بررسی عوامل و آثار تحلیل وحی به تجربه پیامبران ، بیان تحلیل عقلی حکما از وحی ، حضوری بودن وحی اقسام وحی وحی الهی به پیامبران ، دلایل عقلی و نقلی سلامت وحی ، اصناف فرشتگان وحی ، آغاز نزول وحی ، فرق وحی با مفاهیمی همچون حدیث قدسی ، تجربه نبوی ، تحديث ، الهام ، حدیث نبوی ، عرفان و القائات شیطانی و وحی در دین یهود و مسیحیت ، از موضوعات مورد بحث در این کتاب است . دومین چاپ وحی شناسی در سال ۱۳۸۷ توسط موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ( ره ) در ۴۲۴ صفحه وزیری منتشر شده است .

ازابتدای نزول قرآن مخالفان اینگونه می پنداشتند که حالات درونی پیامبر(ص) در قرآن نقش داشته است؛ از این رو قرآن آمیزه ای از سخن خدا و کلام بشری است. این مقاله به هدف کمک به اثبات عصمت پیامبران پاسخ به این شبهه را پی می گیرد. گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و پردازش اطلاعات به صورت تحلیل محتوا و تفسیر موضوعی روشمند تطبیقی است. پاسخ به شبهه با محوریت آیه 15 یونس، در چهار تفسیر«التبیان»،«المیزان»،«کشاف» و«فی ظلال القرآن» از تفاسیر مهم شیعه و اهل سنت که رویکردی عقلگرایانه دارند، خواهد بود. این تفاسیر افزون بر استدلال به این آیه به عنوان یکی از ادله نقلی عصمت پیامبر از تاثیرگذاری بر قرآن، به پاره ای براهین عقلی نیز استناد کرده اند. ره آورد این پژوهش طبق نظر چهار تفسیر، اینست که آیه شریفه بر سلامت وحی دلالت دارد و پیامبر(ص)معصوم از تأثیرگذاری در قرآن است و در قرآن هیچ گونه دخل و تصرفی صورت نگرفته است. براهین عقلی موردنظر مفسران عبارتنداز: «دلیل عقلی عدم مالکیت پیامبر»،« دلیل عقلی مالکیت الهی و سلب مالکیت از پیامبر»،« دلیل عقلی مدبریت و خالقیت و علم الهی»،« دلیل عقلی عدم قدرت پیامبر».دلیل عقلی«برهان توحد قدرت» نسبت به دیگر براهین مستدل‌تر است.

در پاسخ به این پرسش که «متن، معناى خود را از کجا مى گیرد؟» سه نظر مطرح است: استقلال معنا از نیّت مؤلّف و تعلق آن به ساختار متن یا ذهن مخاطب; وابستگى تمام عیار معناى متن به نیّت مؤلّف و بالاخره، وابستگى معناى متن به نیت مؤلّف در عین استقلال آن. در این مقاله صحت دیدگاه سوم به اثبات رسیده است و معناى متن، متعیّن و همان نیت مؤلّف است که مفسّر باید براى رسیدن به آن، از طریق متن، با ضابطه مشخص تلاش کند. با عنایت به اینکه شواهد و دلایل متعدد بر الهى بودن ساختار و محتواى قرآن کریم دلالت دارند، معناى قرآن، متعیّن و همان مراد خداوند است که مفسّر باید در پى کشف آن باشد; بنابراین، فهم قرآن کریم باید با ضابطه و منطق صحیح و لحاظ اوصاف الهى و بر اساس واژگان و ساختار موجود قرآن انجام بگیرد.

یکی از مسائل مورد توجه اندیشمندان مسلمان به خصوص مفسران قرآن، موضوع کفایت یا عدم کفایت به سعادت رساندن هر یک از قرآن و اهل بیت‌^ به ‌تنهایی و نیز نقش آن دو نسبت به یکدیگر است. مقاله حاضر بر پایه تفسیر آیه تبیان به دنبال پاسخ قرآنی به موضوع فوق به روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و جمع‌آوری اسنادی در آیات، روایات و کتب تفسیری و تحلیل اطلاعات به‌صورت مفهومی، گزاره‌ای و سیستمی است. هدف تحقیق فراهم‌سازی زمینه تقریب هر چه بیشتر بین مذاهب اسلامی بر پایه آیات قرآن و روایات پیامبراکرم| است. یافته تحقیق این است که آیه تبیان نیز همانند حدیث ثقلین دلالت دارد بر اینکه قرآن کریم و عترت طاهرین^ در هدایت‌گری تام انسان‌ها به سرمنزل کمال، نیازمند یکدیگر و مکمل هم هستند و برای نیل به کمال مطلوب باید به هر دو تمسک کرد.

حکیمان استفاده از دروغ برای رسیدن به مصلحتی مهم‌تر را جایز می‌شمارند. آیا می‌توان حتی احتمال بیان خلاف واقع را به خاطر مصلحتی در مورد کلام خدای حکیم معقول دانست؟ اگر این احتمال در مورد سخنان خداوند معقول باشد و عدم وقوع آن اثبات نشود، واقع‌نمایی قرآن مورد تردید خواهد بود. در نتیجه نمی‌توان در حوزه‌های معرفتی از هدایت‌های قرآنی به صورت یقینی بهره گرفت. نوشتار حاضر در ابتدا با روش عقلی و در ادامه از طریق تحلیل آیات قرآن، امکان راهیابی القاء خلاف واقع مصلحتی به قرآن کریم را رد کرده است. برخی دلیل‌هایی که برای رد این مدعا ارائه شده، ناکافی است، ولی تلاش شده برهان‌های ارائه‌شده ترمیم و تکمیل شود و مدعا با برهان عقلی کافی به اثبات برسد و سپس با استناد به قرآن بر صحت این مدعا تأکید شود. نتیجه این است: قرآن کریم مصالحی مانند سطح فهم مخاطب، به زبان قوم سخن گفتن و مسائل هنری را مراعات کرده است؛ ولی لازمه آن، القاء مصلحتی خلاف واقع نیست و هیچ یک از مصادیقی که به عنوان دروغ مصلحتی مطرح می‌شود، شاهد بر این امر نیست.

قرآن کریم،کامل‌ترین برنامهخداوند برای بشریت بوده وپیشرفت وسعادت انسان‌هادرسایه بهره‌مندی از هدایت آن است. برای بهره‌مندی از هدایت قرآن به‌دست‌‌‌ آوردن نظر آن ضروری است.کشفنظر قرآن منوط به آشنایی با فرایند درست نظریه‌پردازی قرآنی و طی مراحل آن است. این تحقیق با هدف فراهم‌سازی زمینه استخراج صحیح نظریه قرآن در مسائل مختلف، فرایند نظریه‌پردازی قرآنی را بررسی می‌کند. گردآوری اطلاعات به روش مطالعهکتابخانه‌‌ای و فیش‌برداری و پردازش به روش توصیفی و تحلیلی است. بررسی نشان می‌دهد،فرایند نظریه‌پردازی قرآنی دوازده مرحله دارد کهعبارتند از:انتخاب مسئله، ایضاح مفاهیم کلیدی مسأله، تهیهساختار، آگاهی از پیشینه ودستاوردهایبشری درباره مسأله، به‌دست‌آوردن دیدگاه‌های مهمدر مسئله، مطالعه اکتشافیقرآن و استخراج آیات، ارائه فرضیه، دسته‌بندی و مرتب کردن آیات، تفسیر آیاتگردآوری شده در جایگاه خود، مشخص کردن حد دلالت آیات، استخراج نظریه، ارزیابی نظریه.