جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فرستادن درود بر والاترین انسانها عملی خداپسندانه است که خداوند خود بر این کار سبقت گرفته و فرشتگان ومومنان را فرمان داده است که بر او درود فرستند .چنانچه می فرماید :إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیما.امروزه صلوات بر پیامبر وخاندان پاکش به شعار ونماد شیعه تبدیل شده وبه هر بهانه ومناسبتی شیعیان، این سنت الهی را به جای آورده ،نام پیامبر عظیم الشأن اسلام وخاندان پاکش را بلند ویاد این عزیزان خدا را زنده می سازند.مجموعه حاضر کوششی است در راستای بیان اهمیت وجایگاه این شعار اسلامی که در شش فصل تهیه گردیده است:نتایج بدست آمده ازاین پژوهش نشان می دهد، صلوات از ریشه «صَلَوَ » ودر معنای دعا، نماز، عبادتگاه (کنیسه )و... بکار می رود.صلاه از جانب خدا به معنای رحمت واز جانب ملائکه استغفار واز جانب مردم در معنای دعا وتعظیم می باشد . صحیح ترین شیوه صلوات ،صلوات برمحمد و آل محمد است واین شیوه در کتب مختلف شیعه واهل سنت نقل شده وپیامبر صلی الله علیه آله و سلمخود از صلوات بدون آل نهی نموده و آن را «بتراء» خوانده است.آل پیامبر در مکتب امامیه منحصر به علی وفاطمه وحسنین علیهم السلام وذریه طاهره ایشان می باشد. اما در مکتب اهل سنت آل پیامبر به متقین ،صحابه، ازواج وذریه وبالاخره امت حضرتاطلاق می گردد .همچنین همه صاحب نظران امامیه جز برخی، صلوات را در تشهد نمازها، خطبه‌های جمعه و نماز میت واجب دانسته‌اند و از میان مذاهب اهل‌سنت، شافعی ها و حنابله صلوات بر محمد صلی الله علیه آله و سلمرا در موارد یاد شده فرض و واجب شمرده‌اند، در حالی که حنفیه و مالکی ها در همه موارد حکم به استحباب و سنت آن می‌کنند.

دین مبین اسلام مکتبی جامع است که برای تمام جنبه‏های حیات بشری برنامه‏های مدون و وزینی را ارائه نموده است. رسالت اجرای این برنامه‏ها را نیز به برترین و والاترین شخصیت‏ها، همچون پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه هدی (علیهم السلام)، محول کرده است. هر یک از این بزرگواران در اجرای این رسالت که همان انتقال مفاهیم دین مبین اسلام به بشریت بوده است، شیوه و روش‏هایی را برگزیدند که قابل تأمل و تفکر است. از این رو این پژوهش با عنوان "شناسایی روش‏های مناسب در انتقال مفاهیم دینی با رویکرد به نهج البلاغه" سعی نموده، تا با استناد به کلام امام علی (علیه السلام)، روش‏های کاربردی ایشان، در انتقال مفاهیم دین را استخراج نماید.در این پژوهش، ابتدا کلیات مورد نیازِ بحث، تعریف شده است. بسترسازی برای انتقال مفاهیم دینی نیز، فصل دوم این نوشتار را به خود اختصاص داده است، که در این زمینه کنکاش گسترده‏ای در فرمایشات علوی صورت گرفته و نتیجه‏ی آن، دستاوردهای نوینی است که در خورِ توجه و امعان نظر است.فحص و تحقیق در گستره‏ی مخاطب شناسی امیرالمؤمنین (علیه السلام)، در امر تعمیق مفاهیم دینی، منجر به شناسایی نظریات جدیدی، همچون شناخت زمان و مقتضیات آن، شناخت شرایط سیاسی حاکم بر جامعه، امنیت مخاطب و تأثیر محیط زیست و جغرافیا در انتقال مفاهیم دینی، شده است. البته موارد متعدد دیگری همچون؛ شناخت ویژگی‏های روانی و شخصیتی متربی و هماهنگی گفتار و رفتار علوی از لحاظ نظری و عملی نیز در این فصل مورد بحث قرار گرفته است.در فصل بعد، مهمترین نهادهای انتقال دهنده‏ی مفاهم دینی معرفی شده اند. نهادهایی همچون، خانواده، حکومت و رسانه، که هر یک در حد ضرورت، مورد بررسی قرار گرفتند. از آن جایی که انواع رسانه‏ها در عصر حاضر، حجم وسیعی از ارتباطات، تبادل داده‏ها و اطلاعات را به خود اختصاص داده است، از این رو، در این بخش از پژوهش، رسانه، بیشتر مورد توجه واقع گشته، و خود به سه بخش تقسیم شده است. بخش اول، کارگزاران امام هستند که به مناطق مختلفی فرستاده می‏شدند، بخش دوم، سخنرانی‏های امام است که در مکان‏های متعدد و در حضور جمع کثیری از مردم قرائت می‏شد، و در بخش سوم نیز اسامی راویانی ذکر شد که از امام روایاتی را نقل می‏کردند.در انتها نیز روش‏های انتقال مفاهیم دینی ارائه شده است. روش‏های نوینی همچون؛ روش قصه‏گویی، روش خاطره‏گویی، روش نمایشی، روش بهره‏گیری از علوم تجربی، روش فرصت‏یابی (شکار لحظه‏ها)، روش مناظره، روش جابجایی (تغییر مکان مربی و متربی).روش‏های دیگری نیز در این فصل آمده است که تا حد امکان سعی شده از زوایای دیگری مورد بررسی قرار گیرد، که این موارد از این قرارند؛ روش تشویق و تنبیه، روش عقلی، روش بیم و امید، روش توبه، روش جذب و دفع، روش ارائه‏ی الگو، روش عبرت‏گیری، روش دعا، روش مدارا و آسان‏گیری، روش تکریم و احترام و روش محبت.

بررسی تطبیقی جایگاه حقوق انسان و کرامت او در متون اسلامی از جمله نهج‌البلاغه از سویی، و مسئله حقوق انسان‌ها در اعلامیه جهانی حقوق بشر از سوی دیگر، از مباحث جدی مورد توجه پژوهشگران دینی دوران معاصر می‌باشد. یافتن پاسخ مناسب برای اقناع نسل پرسشگر امروز، می‌تواند چهره واقعی دین اسلام و پیشوایان آن را آشکار سازد. نتیجه‌ای که در پایان رساله از این پژوهش گرفته شده این است که حقوق بشر در نهج‌البلاغه به عنوان حقوق بشری الهی، با دیدگاه انسان‌شناسی و منطبق با مصالح و قوانین تکوین و تشریع بیان شده و از این نظر برتری کاملی بر اعلامیه‌ جهانی حقوق بشر دارد؛ زیرا مبنای تدوین اعلامیه مذکور، روابط مابین حکومت‌ها و جلوگیری از تضییع حقوق بشر در تمام کشورهای جهان است و به سایر موارد مرتبط با روش و اخلاق حکومت‌داری توجهی نشده؛ در صورتی که در کلام مولا? به آن موارد نیز تصریح و تأکید شده است. همچنین این اعلامیه به دلیل تعریف نامحدود از آزادی‌ها و لحاظ‌نکردن معنویت و تعالی روح بشر و هدف خلقت او، برخی ابعاد روحی و معنوی بشریت را نادیده گرفته و امکان سوءاستفاده یا انحراف از برخی مواد آن بیشتر است. مزیت دیگر حقوق بشر در نهج‌البلاغه‌، ضمانت اجرای آن است که از یک سو ضمانتی درون‌فردی، از جهت اعتقاد به خدا و معاد و همچنین آگاهی افراد جامعه نسبت به حقوق خود و دیگران است، و از سوی دیگر، مجازات‌های عادلانه برای افرادی که حقوق اساسی مردم را زیر پا می‌گذارند، وضع گردیده است. از جمله حقوق مورد احترام و مصرّح در نهج‌البلاغه‌، حق آزادی بیان، نصیحت حاکمان، حق مخالفان و زندانیان، اقلیت‌های دینی، یتیمان و همسایگان، حق زنان، حق مردم در دستیابی به اطلاعات، انتخاب شغل، حق رأی، حق مردم در برخورداری از یک حاکم عادل، عدالت در استفاده از بیت‌المال، حق مردم در اعتراض و انتقاد خیرخواهانه به زمامداران و شکایت از آنان، حق امنیت سیاسی و اجتماعی و… می‌باشد. روش این پژوهش، استقرایی بوده و با تحقیق کتابخانه‌ای تکمیل گردیده است. پس از چکیده و دیباچه، فصل اول به کلیات اختصاص یافته، در فصل دوم به تاریخچه کوتاهی از حقوق بشر در جهان پرداخته، ضمن درج متن کامل اعلامیه حقوق بشر، به دلایل تدوین این اعلامیه اشاره شده است. همچنین، حقوق بشر در مکاتب بشری و الهی و تفاوت آن دو نیز بررسی گردیده است. در فصل سوم (فصل اصلی رساله) با استفاده از شروح نهج‌البلاغه و کتب و مقالاتی که در این موضوع نوشته شده‌اند، نکات مرتبط با موضوع حقوق بشر، از نهج‌البلاغه استخراج و بررسی گردیده و آیاتی نیز از قرآن کریم به تناسب موضوعات آورده شده و سپس بررسی تطبیقی مختصری با مواد اعلامیه جهانی حقوق بشر انجام یافته است.

هدف از نگارش این پایان نامه ، شناخت معنا و مفهوم دقیق ارتجاع و تجدد از دیدگاه قرآن و حدیث و مشخص شدن دامنه ی این مفاهیم در جامعه ی اسلامی است . دربحث ارتجاع از دیدگاه قرآن و حدیثبا معرفی کردن انواع ارتجاع در قرآن ، و عوامل ارتجاع مشخص گردید که هرگونه عقب گرد از روش توحیدی که تنها راه نجات بشر است بازگشت به جاهلیت محسوب می شود. جاهلیتی که مفهومی تاریخی و تمام شده نیست بلکه زمان شمول و مکان شمول است و در هر جامعه ای در صورت جدایی از توحید ، امکان وجود دارد. چنانچه با رجوع به سخنان ارزشمند امیر المونین در این مورد ، مشخص شده است که ارتجاع به فرهنگ جاهلیت و آداب فرعونیان در همان زمان حضور اهل بیت در میان مردم نیز رخ داد. در میان گرو ه های مرتجع در قرآن و نهج البلاغه ، بنی امیه و بنی اسراییل پر رنگ ترین نقش را دارند که خصوصیاتی مشترک با هم و در عین حال با جاهلیت قبل از اسلام دارند. درفصل سوم این تحقیق ، که با عنوان تجدد از دیدگاه قرآن و حدیث نام گذاری شده است به دنبال دریافت نظر اسلام نسبت به پیشرفت بشر و رشد او و دست یابی به دستور العمل هایی که این دین آسمانی در قالب آیات و روایات برای ترقی و پیشرفت بشر بیانکرده است، بودیم. با دقت در آیات نازله و احادیث وارده در این موضوع به این نتیجه رسیدیم که اسلام شاخصه های تجدد را بیاننموده و محدوده ها و ضوابط آن ها را بیان کرده است . در بحث علم از دیدگاه اسلام به این نتیجه رسیدیم که اسلام علم را تعریف و به آن تاکید می کند. از آن به عنوان یک امر مقدس در جهت رشد و تعالی بشر استفاده می کند و جهت گیری الهی را در آن شرط می داند.در بحث نگاه قرآن به دنیا گفتیم که درک صحیح دنیا این است که انسان با دنیا رابطه ای اخروی برقرار سازد و آن را اصل نداند و ابزاری تلقی کند. نه اینکه آن را رها کرده و در آبادانی آن کوشا نباشد.در بحث پیشرفتگفته شد که جامعه پیشرفته اسلامی ، جامعه ای است که با سرمایه ی ایمان و عمل صالح در ارتباط با خداوند عبادت ، در ارتباط با مردم احسان ، در ارتباط با طبیعت عمران و آبادانی را به کار برد و با حرکت در صراط مستقیم با شاخصه های : علم و عدالت، وفای به عهد ، انفاق ، ذکر ، عفت ، امر به معروف و نهی از منکر خودش را به رشد حقیقی می رساند ، اعضای این جامعه بهترین مردمانند و جامعه ای برتر دارند و در نتیجه رستگارنند.

پژوهش حاضر با عنوان « نقش دین در زندگی از نگاه امام علی(ع)در نهج البلاغه »، ابتدابه بررسی معانی واژه های کلیدی «دین» و «زندگی» در لغت و اصطلاح پرداخته، سپس با بیان اقسام دین و زندگی، رابطه آنها را مورد بحث قرار می دهد. آنچه مسلّم است، ضرورت وجود دین در زندگی است. درست است که انسان، چه دین دار و چه بی دین، در این دنیا چند صباحی زندگی کرده و بالاخره عمر او پایان یافته و به دیار باقی خواهد شتافت، امّا مهم این است که زندگی دنیوی در مقایسه با زندگی جاودان اخروی، بسیار کوتاه بوده و انسان را به آرزوها و آرمان های طولانیش نخواهد رساند.بنا براین باید از دنیا به عنوان پلی برای رسیدن به زندگی جاودان آخرت گذر کرد. انسان عاقل و متفکّر، با قدری تأمّل، می فهمد که در این شرایط، برای رسیدن به خوشبختی حقیقی، تنها راه، استفاده بهینه از عمر و زندگی است.این تحقیق با اشاره به جایگاه نهج البلاغه و اهمیّت آن، خصوصیت ویژه زمان امیر مومنان علی7و تصویری از شخصیت ایشان، به شناخت دین حقیقی و دین در واقعیت و عینیت در نهج البلاغه پرداخته، و مسائل مربوط به دین از جمله: آگاهی و تفقّه در دین، اساس دین، ارکان دین، نمونه هایی از ارزش های دین و آفت های دین را مورد بحث و بررسی قرار می دهد. به عنوان نمونه این که آنچه در نهج البلاغه اساس دین شمرده شده، عبارت است از: شناخت خداوند سبحان و معصومین:. همچنین ارکان چهارگانه دین عبارتند از: نظام عقاید، نظام عبادی، نظام اخلاقی و نظام حقوقی، که هرکدام به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است. همان طور که در بحث ارزش های دین، فقط ده نمونه از این ارزش ها از نهج البلاغه استخراج شده و نظر مولا علی(ع) درباره آنها بیان شده است. جا دارد که بقیه ارزش های دین نیز از زبان گویای امام علی(ع) در نهج البلاغه مورد توجّه واقع شود. چرا که نهج البلاغه درس زندگی است ونقش دین در زندگی در آن بسیار پررنگ دیده می شود. با تقسیم آفت های دین به آفت های درون دینی و برون دینی، نقش هرکدام از آنها در زندگی مورد بررسی واقع شده و تأثیر عوامل مختلف از جمله: عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در دین، به طور مختصر توضیح داده شده است.در این پژوهش، زندگی فردی و اجتماعی در نهج البلاغه و هدف از زندگی، سعادت فردی و اجتماعی، ارکان و عوامل سعادت یا شقاوت فرد و جامعه مورد تحلیل واقع شده و بیانات حضرت علی7 در این رابطه عنوان شده است.از همه مهم تر درباره مسوولیّت های فردی، اجتماعی و حکومتی انسان ها و نقش هرکدام در سعادت و سلامت دینی فرد و جامعه، بحث هایی مطرح شده که هرکدام به نوبه خود می تواند در زندگی انسان تأثیر بسزایی داشته باشد و انسان را به سرمنزل مقصود و کمال مطلوب راهنمایی کند.آنچه مسلم است در این تحقیق، فرصت بهره مندی از تمامی سخنان امیر مومنان علی(ع) درباره مسائل مذکور، وجود نداشت، ولی امیدوارم که همه خوانندگان این پایان نامه، با مراجعه به نهج البلاغه، از تمامی خطبه ها و نامه ها و کلمات قصار آن حضرت به حدّ کافی استفاده نموده و به سعادت دنیوی و اخروی دست یابند. ان شاء الله.

قرآن کریم در آیات متعدّدی به صراحت بیان داشته که همه‌ی اسماء الحسنی تنها مخصوص ذات حق است از آن جهت که غیر او هیچ موجودی از موجودات نمی‌تواند دارای کمالی مطلق باشد. خداوند از طریق ذکر این اسماء نیکو، شناخت ذات وصف ناپذیرش را برای انسان‌ها میسّر می‌سازد. عرفا و حکما، آدم را به اعتبار آنکه همه‌ی اسماء را از خداوند آموخت، آیینه‌ی وجود حق و تجلّی اسماء و صفات او می‌شمارند. بنابراین وجود آدم، صورت مجمل عالم و هدف غایی نظام هستی است چرا که با آفرینش او اراده‌ی پروردگار به ایجاد موجودی که نمودگاه کمالات الهی باشد تحقّق یافته است. در داستان آدم آنچه بیش از هر چیز دیگر اهمّیّت دارد، دو مسأله است: 1- برگزیده شدن آدم به عنوان جانشین خداوند 2- تعلیم اسماء به آدم جهت شایستگی آدم برای خلافت الهی و برتری او نسبت به فرشتگان. مقصود از تعلیم اسماء از این حیث بوده که خداوند انسان را از قوا و حواسّ مختلف خلق کرده تا از طریق آن‌ها مستعد و مهیّا برای شناسایی حقیقت اشیاء و خواص آن‌ها گردد و نحوه‌ی فراگیری و معرفت حقیقی به این علم را از طریق الهام فطری در درون انسان به ودیعه گذارده تا هر انسانی به قدر ظرفیّت وجودی خود از آن بهره مند گردد. بانو امین در معنای اسماء تعلیم داده شده به آدم دو احتمال را پذیرفته است: 1- اسماء نام ملائکه باشد به اعتبار انواع و اشخاص آنها 2- اسم، لفظی دال بر معنا و غیرمقیّد به زمان‌های سه گانه است.اسماء الهی به حسب ازدواج آن‌ها با یکدیگر و توالدی که از این حیث حاصل می‌شود، غیر محصور و بی نهایت است. گرچه برخی آن‌ها را از حیث اصول و امّهات محصور دانسته اند. در این پایان نامه اسماء شش گانه «رحمان»، «رحیم»، «غفور»، «شکور»، «رزّاق» و «ودود» مورد بررسی قرار گرفته است. مخزن العرفان تفسیری ترتیبی، جامع و عصری است که با صبغه‌ی عرفانی تألیف شده است. از منظر بانو امین تجلّی اسماء الحسنای الهی ذیل آیات متناسب با مضمون و هدف آن‌هاست. این تناسب گاه ظاهر و صریح و گاه غیرصریح و باطنی است. ایمان به وحیانیت قرآن؛ تصدیق مصونیت قرآن از تحریف؛ معجزه دانستن قرآن؛ تأکید بر تفسیرپذیری قرآن و تأیید حجّیت ظواهر قرآن از مبانی عام تفسیری مخزن العرفان است. مبانی خاص بانو امین نیز عبارتند از: استناد به روایات؛ بهره گیری از عقل و اجتهاد؛ بهره گیری از دریافت‌های قلبی و شهود عرفانی. ضمن آن که در بهره گیری از دریافت‌ها و الهامات غیبی پیوسته بر چهار بینش: اجتهادی؛ فلسفی- کلامی؛ عرفانی و حدیثی خود متّکی بوده است.

هدف پژوهش بررسی وجوه بلاغی آیات جزء ۲۸ قرآن کریم از دیدگاههای مخلتف و با استناد به منابع معتبر، اعجاز، وجوه آن و تاریخ پیشینه آن از نظر علمای بزرگ شیعه و اهل سنت، ساختار آیات، مفهوم لغوی و اصطلاحی آیات و وجوه بلاغی در تک تک آیات می باشد.

پژوهش شامل موارد ذیل است: نگاهی به زندگانی امام سجاد (ع)، اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دوران امام سجاد (ع)، آثار مکتوب امام، آثار غیر مکتوب امام (عملی و علمی) و بهره های شیعه از حدیث امام.

در رساله حاضر سعی بر آن شده که عقاید ادیان مختلف اعم از الهی و غیرالهی درباره منجی بیان گردیده و در نهایت وضعیت این ادیان از دید روایات عدیده در زمان ظهور و تشکیل حکومت حضرت مهدی (عج) بررسی شود. اینکه حضرت چه برخوردی با ادیان رهبران و پیروان آنها خواهند داشت مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین آیات قرآنی که ناظر بر برپایی حکومت جهانی امام عصر عج می باشد در این رساله گنجانیده شده است و با مراجعه به تفاسیر، سرنوشت دیگر ادیان در دوران ولایت و زعامت امام زمان (عج) بیان شده است. در بخش پایانی با مصاحبه ای که با مسئولان فرهنگی سه دین بزرگ دنیا (زردشتی، یهودی و مسیحی) ترتیب داده شده است به طور کلی منجی موعود در آن ادیان با دین اسلام مورد مقایسه قرار گرفته است.