جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان در ديدگاه دانشمندان علوم انسانى همچون روان شناسان اجتماعى و جامعه شناسان، موجودى سه بعدى است، و او را موجودى زيستى ـ روانى ـ اجتماعى (Biopsychosocial) معرفى كرده اند. در عين حال، بر بعد اجتماعى انسان تأكيد بيش ترى مى شود. به همين دليل، بسيارى از دانشمندان اساس رشد انسان را در روابط اجتماعى او جستوجو مى كنند. شايد به همين جهت باشد كه واژه «فرد» (Individual) در مقايسه با لفظ «شخص» (Person)، به كسى اطلاق مى شود كه با انسان هم نوع ديگرى يا با اجتماع در ارتباط نزديكى باشد. اساسا مبحث شخصيت (Personality) نيز برخاسته از همين تعامل بين فردى است؛ چه اين كه درصد زيادى از انسانيت انسان به اين است كه با انسان هاى ديگر در ارتباط كمال جويانه باشد. در تعامل اجتماعى است كه انسان ياد مى گيرد، تجربه مى كند، دانش مى آموزد، سخن مى گويد، تفكر مى كند، پژوهش هاى علمى صورت مى دهد و... . اصولا روابط انسانى براى ارضاى نيازهاى اساسى ضرورى اند. داشتن روابط مثبت و سالم با ديگران كليد رشد و كمال است. آنچه كه امروز هستيم و آنچه در آينده خواهيم بود، هر دو معلول روابط ما با ديگران است. روابط ما رفتار ما را به صورت يك انسان اجتماعى شكل مى دهد، همچنين در منحصر به فرد بودن شخصيت، هويت و مفهوم خويشتن ما نقش عمده دارند. ديگران براى ما هم جنبه آينه دارند؛ يعنى ما را به خودمان نشان مى دهند و هم الگوى تقليد ما هستند. همين روابط هسته مركزى اكثر مشكلات، اختلالات و ناراحتى هاى روانى ما را نيز شكل مى دهد. مى توان گفت: همه مشكلات انسانى عمدتا اجتماعى و ناشى از ارتباط با ديگران است. از سوى ديگر، مردم نيز براى پرورش روابط متقابل خود با ديگران اولويت ويژه اى قايلند و به همين دليل است كه روان شناسان اجتماعى از مدت ها پيش به عواملى كه دوست داشتن يا جاذبه متقابل را افزايش مى دهد توجه داشته و به تحقيقات زيادى درباره عوامل تعيين كننده دوست داشتن و ايجاد محبت بين افراد پرداخته اند. بنابراين، چگونگى روابط متقابل افراد از اهميت علمى و كاربردى خاصى برخوردار است. با نگاهى گذرا به متون دينى، درخواهيم يافت كه چگونه آموزه هاى دينى ضمن تأكيد بر اهميت اين موضوع، با توصيه ها و دستورالعمل هاى ساده و روشن و در عين حال، متين و زيبا، ما را به رعايت محاسن اخلاق و گسترش روابط اجتماعى مثبت رهنمون مى سازند.

تأثیر دستورالعمل‏هاى دینى بر ابعاد روان‏شناختى انسان، یکى از موضوعات مهمى است که مورد توجه روان‏شناسان جدید قرار گرفته است. حج و مناسک آن به عنوان یکى از اعمال مهم و اساسى دین اسلام است که مى‏تواند مورد بررسى علمى قرار گیرد که تاکنون به آن پرداخته نشده است. مقاله حاضر با هدف بررسى برخى ابعاد روان‏شناختى مناسک حج تدوین شده است. بدین منظور، با بهره‏گیرى از روش تحلیلى ـ توصیفى و با مراجعه به منابع معتبر اسلامى و دانش روان‏شناسى به بررسى تأثیر مناسک حج بر بعد عاطفى انسان مى‏پردازد. نتایج تحقیق نشان داد که در بعد عاطفى، مناسک حج موجب افزایش احساس آرامش، تقویت دلبستگى به خدا، هموار نمودن قطع تعلقات و بالا بردن احساس حرمت خود حج‏گزار مى‏شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش پایبندی مذهبی زوجین به عنوان یکی از عوامل مؤثر در رضامندی زناشویی انجام شده است. این پژوهش از نوع پژوهش های همبستگی می باشد و به روش پس رویدادی انجام شده است. بدین منظور، 116 زوج از دانشجویان دانشگاه بجنورد و دانش پژوهان مؤسسه امام خمینی(ره)، که حداقل یکسال از زندگی مشترک آنها گذشته بود، با استفاده از پرسش نامه های رضایت زناشویی اسلامی و پایبندی مذهبی مورد بررسی قرار گرفتند. تحلیل داده ها نشان می دهد که زوجین هر دو پایبند به مذهب، نسبت به زوجینی که فقط یکی از آنها پایبند به مذهب بود، از رضامندی زناشویی بیشتری برخوردار بودند و آنها نیز از زوجین هر دو ناپایبند به مذهب بیشتر از زندگی زناشویی خود رضایت داشتند. بنابراین، می توان گفت: پایبندی به مذهب از عواملی است که در رضامندی زناشویی نقشی معنادار دارد.

نقش دین و دین داری در زندگی انسان، یکی از محورهای مهم مطالعات در حوزه روان شناسی دین است. نقش حج، که نمونه و نماد کوچکی از اسلام است، بر ابعاد روان شناختی (شناختی، عاطفی و رفتاری) انسان میتواند یکی از محورهای شایسته تحقیق باشد. بیان فواید و آثار عمل به آموزه های دین، از جمله مناسک حج، دفاع از دین و دین داری را جذابیت و مقبولیت بیشتری میبخشد.مقاله حاضر، که به هدف بررسی نقش یکی از آموزه های دین (حج) در اصلاح رفتار و کاهش نابهنجاریها تدوین گردیده، با بهره گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و با مراجعه به منابع معتبر اسلامی و دانش روان شناسی، به تجزیه و تحلیل مناسک حج و تأثیرات آن بر بعد رفتاری حج گزار پرداخته است.مناسک حج زمینه مناسبی را برای گسترش رفتارهای مهرورزانه و محبت کردن به دیگران توسط حج گزار فراهم میکند. همدلی و همدردی در این سفر معنوی ـ عبادی، بیش از گذشته نمود پیدا میکند. به گونه ای که حج گزار بسیاری از رفتارهای نابهنجار و غیراخلاقی را کنار میگذارد و به کنترل درونی دست یافته و با الگو گرفتن از نمادهای حج درصدد تقویت خویشتن داری است.

رشد اخلاقی چون خود اخلاق یکی از اساسی‌ترین مسائل موردتوجه انسان‌ها در طول تاریخ بوده و مراحل، شیوه‌ها و اهداف دستیابی آن همواره مورد بحث و دقت نظر قرارگرفته است؛ در این رساله با بهره‌گیری از روش کتابخانه ای مقایسه و تحلیل برخی از این دیدگاه‌ها صورت پذیرفته است، کولبرگ رشد اخلاقی در افراد را بر اساس شناخت و قضاوتی که افراد در مورد رفتارهای اخلاقی دارند به سه سطح پیش قراردادی؛ قراردادی و فراقراردادی تقسیم کرده که هرکدام از این سطوح، خو دارای دو دوره می‌باشنداز سویی متفکران مسلمانی چون علامه طباطبایی و شهید مطهری با بهره‌گیری از معارف ناب اسلامی، این مسأله را مورد توجه قرار داده و با تأکید بر عناصر محوری «خداشناسی» و «پرستش» بالاترین مرحله از رشد اخلاقی را مرحله‌ای می‌دانند که فرد بدون در نظر گرفتن منافع مادی دنیوی و حتی منافع معنوی اخروی، تنها به خاطر رضایت و خشنودی خداوند اقدام به رفتاری نماید

پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی مناسک عمره بر شادکامی و نیز سلامت روانی دانشجویان انجام گرفته است. جامعه آماری این تحقیق، کلیه کاروان های دانشجویی عمره گزار سال 1386 بوده است. نمونه آماری این پژوهش 104 نفر از دانشجویانی بوده که به روش نمونه گیری خوشه ای از بین دو کاروان دانشجویی عمره گزار انتخاب شده اند. در این پژوهش از روش شبه تجربی استفاده شده است. داده ها به کمک آزمون t، تحلیل واریانس و شفه تجزیه و تحلیل شده اند. ابزارهای مورد استفاده در تحقیق، پرسش نامه شادکامی 29 سؤالی آکسفورد و پرسش نامه 28 سؤالی سلامت عمومی است. آزمودنی ها در سه مرحله، یعنی یک ماه قبل از سفر(پیش آزمون)، یک روز پس از انجام مناسک عمره مفرده (پس آزمون) و یک ماه پس از بازگشت از سفر(پی گیری)، پرسش نامه ها را تکمیل کرده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که انجام مناسک عمره مفرده بر سطح شادکامی آزمودنی ها اثر داشته و آن را افزایش داده و سطح سلامت روانی آنها را بهبود بخشیده است.