جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صبحی منصور از قرآنیون معروف مصری است که معتقد به قرآن‌بسندگی هستند. وی در دو کتاب «الصلاة بین القرآن الکریم و المسلمین» و «القرآن و کفی مصدراً للتشریع الاسلامی» می‌کوشد تا برای مبنای خود، یعنی قرآن‌بسندگی و نیز مسائلی که بر آن بنا کرده است، به‌خصوص نماز، استدلال‌هایی ارائه کند. مبانی ایشان عبارت‌اند از: 1- قرآن تنها منبع اسلامی است. 2- تفاوت عنوان نبی و رسول به لحاظ شخصیت حقیقی و حقوقی است. 3- پیامبر دستور به منع کتابت حدیث داده است. وی در مورد نماز بر این باور است که نماز پیامبر همان نماز حضرت ابراهیم است که میان مسلمانان و حتی مشرکان معروف و شناخته‌شده بوده، ازاین‌رو خداوند از ذکر جزئیات و تعداد رکعات نماز در قرآن خودداری می‌کند؛ زیرا ذکر آن لغو و بیهوده بوده است. ایشان در توجیه ذکر نشدن کیفیت تعداد رکعات نماز در قرآن و نیز جزئیات دیگر موضوعات احکام، مانند حج و ... استدلال‌هایی آورده که منجر به ردّ سنت می‌گردد. نگارندگان در این گفتار، دیدگاه‌های او را در دو مورد (مبنا و بنا) بررسی و بر اساس قرآن به آنها پاسخ می‌دهند. در این مقاله روشن شده که بناهای ساخته شده منصور (به‌ویژه نماز) با مبناهای او ناسازگار است.

ارزیابی روایات تفسیری به جهت تعیین دلالت و حجیت، به‌طور معمول از طریق روش استنادی پیمایش می‌شود. اما روش پی گرفته شده در این مقاله، ارزیابی و تحلیل آرای مفسران در استفاده از این روایات و بررسی کارکرد آنها مبتنی بر گونه‌شناسی روایات تفسیری در محدوده نورالثقلین، به روش میدانی است. به‌نظر می‌رسد این روش توانایی بیشتری در کشف واقعیت موجود روایات و کیفیت مشکل‌گشایی آنان در فهم داشته باشد. در این راستا دیدگاه‌ها در حوزه کارکرد عرضه شده است. محل اختلاف آرای اندیشمندان تفسیر اثری، در روایاتی است که به‌طور مستقیم به بیان مراد آیه پرداخته‌اند. به جهت تحلیل دقیق موضع اختلاف، «ارشادی یا غیر ارشادی بودن روایات»، «تبیین موضوعِ محوری آیه و روایت» و «میزان پوشش روایت نسبت به آیه»، موضوع بررسی قرار گرفته‌اند. با بررسی آماری روایات پیش‌گفته و گونه‌شناسی آن و ارزیابی هر دیدگاه بر اساس نتایج گونه‌شناسی، دیدگاه علامه طباطبایی برگزیده شده است.

پیوست درمنابع دیجیتالی

با توجه به اهمیت قرآن به عنوان بزرگترین ارمغان وحی و نقش سازنده و تأثیر گذار آن در فرهنگ، تمدن و سرنوشت بشریت و لزوم تبیین و تفسیر این کتاب جهت بهره بردن از معارف عظیم و بی کرانش که استوارترین شیوه جهت پیمودن طریق واقعی سعادت است، نیز با توجه به ارتباط تنگاتنگی که میان قرآن و سنت وجود دارد، تا جایی که این دو عدل یکدیگرند و ثقلین نامیده شده اند. اعتبار و کارآمدی روایات تفسیری معصومان علیهم السلام به عنوان بخشی از سنت که در تفسیر و تبیین قرآن کریم از نقشی والا برخوردارند در این رساله مورد تحقیق قرار گرفته است. شیوه کار چنین بوده که در هر بخش پس از طرح موضوع و تبیین آن به ذکر ادله و مستندات پرداخته شده و در نهایت نظرخود محقق ارائه شده و طبق آن به استدلال پرداخته است. مباحث عمده رساله پس از مقدمه در سه فصل و یک خاتمه سامان یافته به اختصار عبارتند از: ‎1- اعتبار و حجیت روایت تفسیری، ‎2- کاربرد روایات در اثبات چینش توقیفی آیات،‎3- کاربرد روایات در استفاده مفاهیم گسترده از آیات و اثبات جاودانگی آنها ‎4- کاربرد روایات در تبیین مبهمات قرآنی ‎5- کاربرد روایات در استخراج روش های تفسیری ائمه علیهم السلام ‎6- کاربرد روایات در توضیح مفردات و واژه های قرآن ‎7- کاربرد روایات در آیات الاحکام و ابواب مختلف دانش فقه . در آخرین قسمت، تحت عنوان خاتمه نتایجی را که به دست آمده است جمع بندی نموده و با ارائه چند موضع تحقیقی در این زمینه و پیشنهاد آنها برای پژوهش دیگر دانشجویان گرامی،بحث را با سرانجام رسانده ایم.

آيا مقصود از عبادت ، تنها حركات و سكنات و اذكار محدود در موقع برقرار كردن رابطه معمولى با خداوند است عبادتى كه هدف خلقت انسان معرفى شده ، به چه معناست؟ پاسخ اين سؤالات و بررسى آيه شريفه «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ اْلإِنْسَ إلاّ لِيَعْبُدُونِ» و تفسير آن از زبان امام على عليه السلام ، مطالب اين تحقيق را تشكيل مى دهد . نويسنده براى ارائه اين تحقيق ، ابتدا به معناى لغوى «عبوديت» پرداخته و سپس ، معناى اصطلاحى آن را مورد ارزيابى قرار داده است . در بخش دوم ، عبارات نهج البلاغه را با قرآن مجيد تطبيق داده ، و ثابت كرده كه كلام على عليه السلام نشئت گرفته از كلام خداوند است . در بخش سوم ، به عبوديت از بُعد نظرى آن پرداخته ، و پرستش فرشتگان ، ابليس ، پيامبران و انسان را بررسى كرده است . در اين بخش ، نهج البلاغه اساس كار بوده و از قرآن كريم براى اتمام و اكمال مطلب مدد جسته است . در بخش چهارم ، عبوديت در بُعد عملى آن را مطرح نموده ، و به گوشه اى از سيره عملى پيشوايان دين در عبادت پرداخته است . در اين تحقيق ، ضمن بهره گيرى از ساير منابع و كتب ، تفاسير قرآن مجيد و تفاسير نهج البلاغه را مبناى كار قرار داده است .

هدف این پژوهش بررسی استهزاء و کیفر مستهزئین از منظر قرآن و حدیث است و اینکه این دو منبع اساسی چگونه به مساله استهزاء و کیفر مستهزئین پرداخته اند.روش پژوهش: روش اسنادی متکی بر دو منبع قرآن و حدیث است با تکیه بر این روش علاوه قرآن از کتبی که احادیث مربوط به موضوع را ذکر کرده اند حتی الامکان استفاده به عمل آمده است.نتیجه کلی : الف . استهزاء عادت و سنت جاریه مجرمین است که سرچشمه آن کبر و غرور است .ب . در گناه کبیره بودن این عمل از دیدگاه قرآن و حدیث شکی نیست لذا به مرتکبین آن وعده عذاب داده شده است .ج . چون استهزاء مرحله نهایی کفر است . بدین جهت مستهزئین علاوه بر عذابهای دنیوی ، در آخرت نیز جاودانه در آتش ، و هیچ عذری از ایشان پذیرفته نیست .

نگارنده، در این پایان نامه به بررسی نخستین سؤال ذهنی بشر، یعنی «آفرینش» پرداخته و با استناد به آیات و روایات و اقوال بزرگان و دانشمندان، به این پرسش ذهن بشر تا اندازه ای پاسخ داده است. نگارنده، بحث خود را با مقدّمه ای آغاز نموده که در آن، به مبحث خلقت در ادیان و مذاهب مختلف پرداخته و این نکته را خاطرنشان کرده است که بسیاری از انسان ها در راه شناخت آفرینش، راه کج را پیموده اند و به ورطه هلاکت افتاده اند. او علّت این کج روی را کج فهمی دانسته، که ناشی از تصوّر اعتقاد به خلق الساعه بودن جهان است و یا این تفکر که این مادّه محتاج و به تمام معنا فقیر، علّت و مبدأ آفرینش شده است. به نظر نویسنده، این کج روی نه تنها در بین اهل مذاهب کنونی، بلکه از زمان های بسیار قدیم، وجود داشته و بشرِ بدون راهنما، نتوانسته است پی به حقیقت ببرد. همین نیز منشأ پیدایش افکار غلط و پیدایی خدایان متعدّد گردیده است. این رویکردها باعث شده تا این روایت کهن از عهد سومری ها که بر این عقیده بوده اند نظم و ترتیب فعلی جهان، حاصل نبرد و جدالی است که بین اژدهای دریای ظلمت و پیکرهای آشفته و توفانی با خدایان نور و الهه نظم و آرامش در گرفته است و یا پیدایش چهار فصل در مصر قدیم به این شکل بوده که «ایشتر» در طلب عاشق دلداده خود، به سرزمین «حاوس» فرود آمد و چون بین خدایان درگیری صورت گرفت، آن اختلاف، منجر به پیدایش چهار فصل شد. این پایان نامه، از فصل بندی و تبویب موضوعات و عناوین، بی بهره است و نگارنده، فقط به ذکر عناوین بحث و بیان شاهد مثال از آیات و روایات، بسنده نموده است. امّا شکل کلّی پایان نامه بر معیار تقدیم بررسی آیات و سپس روایات، استوار است، منتها نویسنده در لابه لای استدلال بر اصل بحث، اشاراتی نیز به تقدیم و تأخیر آفرینش موجودات کرده و با استناد به آیات و روایات، این مطلب را روشن ساخته است

در پایان نامه حاضر پس ازبررسی این پرسش که«آیاسیر اثبات معاد در قرآن کریم، روشمند است یا نه؟» ودستیابی به این پاسخ که قرآن برای اثبات معاد، روش بسیار محکم، متقن و منظمی دارد طی پنج فصل از این موضوعات بحث شده است: فصل اول، ریشه های انکارمعاد مطالعه، فصل دوم، امکان عملی معاد و ضرورت وقوع آن، فصل سوم، نقش کارآمد و اصولی توحید دراثبات معاد، فصل چهارم، اثبات فرضیه معاد، فصل پنجم،حقیقت غیرمادی، جاودان و معنوی وجود بشر .

نتایج بدست آمده از این رساله به شرح ذیل است: 1) متأسّفانه در اثر خوش باوری برخی از مفسّران و مورّخان مسلمان، بیشترین روایات اسرائیلی به منابع تفسیری و تاریخی اهل سنّت نفوذ کرده و در اثر غفت و سهل انگاری دانشمندان شیعی، به بعضی منابع تفسیری شیعه نیز راه یافته است. 2) عمدة پژوهشها وتحقیقات علمی خاورشناسان با اهداف و اغراض ویژه و همراه با پیش فرضهای معین آنان و غالباً از طریق منابع اهل سنّت صورت گرفته و در نهایت به نام اسلام و مسلمانان به نحو عامّ شهرت یافته است. 3) دانشمندان و محققان بنامِ شیعی به خاطر توجّه خاصّ و اعتماد به سیرة معتبر قولی وعملی اهل بیت پیامبر علیهم السلام به ندرت در دام راویان اهل کتاب و روایات آنان گرفتار آمده و لذا کمترین روایات اسرائیلی را در تفاسیر خود آورده اند. 4) با مطالعة دقیق در اسناد روایات تفسیری و نمونه هایِ اسرائیلیات ارائه شده، این حقیقت آشکار می گردد که در تمامیِ آنها کم و بیش از ردّ پایِ برخی از دانشمندان اهل کتاب و یا متأثران از آنان، دیده می شود. 5) خوش بینی بیش از حدّ به صحابه وتابعین از سویِ عامّه و کم توجّهی آنان به اهل بیت (ع) یکی از ریشه ها و انگیزه های اصلی پیدایش و گسترش اندیشه های خرافی و اسرائیلیات گردیده است. 6) در این تحقیق، تا حدودی چهرة حقیقی پیشوایان معصوم دینی (ع) در برخورد قاطع با جریانهای انحرافی و دفاع از حریم قرآن و دین نشان داده شده است.