آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

گوستاو فلوگل[۱] شرق‌شناس آلمانی در ۱۸ فوریه ۱۸۰۲ در برواتزن آلمان متولد شد. تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در زادگاه خود گذراند و سپس عازم دانشگاه لایپزیک شد و از ۱۸۲۱ تا ۱۸۲۴ به تحصیل در الهیات، فلسفه و زبان‌شناسی پرداخت. به هزینه دربار به وین رفت و دو سال در آنجا اقامت گزید. در این مدت مرتبا به کتابخانه سلطنتی وین و مجموعه هامر-پورگشتال[۲] می‌رفت و به مطالعه و بررسی نسخ خطی شرقی مشغول بود  و البته ناچار به انجام سفرهای متعدد از آلمان به امپراطوری اتریش- مجارستان بود. در سال‌های ۱۸۲۹ و ۱۸۳۹ به پاریس رفت و با سلویستر دو ساسی[۳] ملاقات کرد. در طی این سفرها به پاریس، زمان نسبتا زیادی را هم در کتابخانه ملی پاریس می‌گذراند و در ۱۸۳۰ به درسدن بازگشت. سپس به سمت استادی دانشگده سنت آفر[۴] در ماینس[۵] منصوب شد اما به دلیل مزاج ناسالم و ضعف جسمانی در ۱۸۵۰ مجبور به بازنشستگی شد. درحالیکه دوران نقاهت را در وین سپری می‌کرد، از طرف مجموعه هامر- پورگشتال مامور به جمع‌آوری و مرتب‌سازی فهرستی از نسخ خطی شرقی شد. او این کار را در طی چهار تابستان از ۱۸۵۱ تا ۱۸۵۴ انجام داد. حاصل کار فهرست کاملی از نسخ خطی عربی، فارسی و ترکی بود. سپس به درسدن بازگشت و تا پیان عمر در آنجا ماند. فلوگل یکی از برجسته‌ترین قرآن پژوهان، اسلام‌شناسان و عرب‌شناسان آلمانی است که به غیر از آثار خرد و مقالات مختلفی که در این زمینه تهیه کرده ، دارای چند اثر عظیم و ماندگار درباره فلسفه، مذهب و تاریخ ادبیات است. نسخه تصحیحی قرآن شاخص‌ترین اثر اوست. این کتاب با نام “نجوم الفرقان فی أطراف القران” به زبان‌های مختلف و بارها تجدید چاپ شده است و تا آن زمان بهترین و کامل‌ترین اثر در نوع خود بود. مبنای کار فلوگل زبان شناس، نسخه ای از قرآن کریم است که وی همراه معجم خود در شهر لایپزیک چاپ کرده بود. فلوگل نخستین کسی ست که فهرست ابجدی کلمات قرآن را نگاشته ؛ آن هم به گونه ای که در آن به شماره آیه و شماره سوره و نیز شماره تک تک آیات قرآن اشاره شده است. شماره گذاری فلوگل در دیگر ترجمه هایی که پس از وی از قرآن شده، مورد پذیرش قرار گرفته است. نجوم الفرقان فى اطراف القرآن نخستین فهرست الفبایى واژگان قرآن کریم است. با اینکه تمام فهرست هایى که از آن پس, در کشورهاى عربى و اسلامى به نگارش درآمده اند, بر این فهرست تکیه کرده اند, ولى از نظر دقت و شمول به پاى آن نرسیده اند.  فؤاد عبدالباقى  از علمای مصر در نگارش  کتاب خود “المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم” کاملاً از فهرست فلوگل وام گرفته است. هر چند او سعی داشته اثرش کامل‌تر از فلوگل باشد و  مواردی را از فهرست حذف و یا اضافه کرده و برخی خطاها و اشکالات را اصلاح کرده است؛ اما در واقع معجم عبدالباقی تفاوت آنچنان چشم‌گیری با کتاب  فلوگل ندارد.  و شاید به نوعی جای تاسف است که  «معجم مفهرس قرآن» که اکنون در دست مسلمانان و مورد استفاده علماى اسلام است، حاصل تحقیق «فلوگل» آلمانى است. این کتاب بعدها با عنوان نجوم الفرقان فى اطراف القرآن یا کشف الآیات قرآن مجید براساس کشف الآیات گوستاو فلوگل در ایران به چاپ رسید. فلوگل علاوه بر این اثر ارزشمند، مقالات و آثار دیگری نیز دارد از جمله تحقیقاتی درباره الکندی، فرقه‌ حنفیه، تاریخ خلافت، تصحیح نسخه حاجی خلیفه کشف الظنون و فهرست ابن الندیم از دیگر پژوهش‌های برجسته فلوگل تاریخ کوتاهی از ادبیات فارسی و نیز پژوهش دیگر درباره بابک خرمدین و مانویت است. او تاثیر مانی و تعالیم و آموزه‌های او را در فهرست ابن الندیم  دریافته بود و با بررسی اثر روایی قیام بابک خرمدین درآذربایجان به برخی جنبه‌های تاریخی آن دست یافت. فلوگل جوایز و افتخارات بسیاری را هم به جهت پژوهش‌هایش بدست آورده است. نشان افتخار آلبرت ساکسونی[۶]، درجه لیسانس افتخاری الهیات از دانشگاه ینا[۷]، عضویت در جامعه علمی آلمان شرقی، عضویت در انجمن باستانی پادشاهی ساکسونی، عضویت در آکادمی وین و تورین، عضویت در انجمن آسیایی لندن و موارد دیگری از این دست، از جمله افتخارات اوست. گوستاو فلوگل در پنجم جولای ۱۸۷۰ در درسدن آلمان درگذشت. برخی از مهم‌ترین آثاروی پس از مرگش به چاپ رسید. کتاب‌شناسی منتخب: Corani textus arabicus. Tauchnitz, Leipzig 1834 (Digitalisat in der Google-Buchsuche) Concordantiae Corani arabicae. Leipzig 1842 und erneut 1898 (Digitalisat) Mani, seine Lehren und seine Schriften. Leipzig 1862 Die grammatischen Schulen der Araber. Leipzig 1862 Ibn Kutlulbugas Krone der Lebensbeschreibungen. Leipzig 1862 (Digitalisat bei der bayerischen Staatsbibliothek) Kitab-al-Fihrist, posthum erschiene _____________________________________________ [۱] – Gustav Leberecht Flügel [۲] – Hammer-Purgstall [۳] – Sylvestre de Sacy [۴] – Saint-Afra [۵] – Meissen [۶] – Albert Decoration in Saxony [۷] – Jena سیدموسوی