آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

«محمد عابد الجابری» یکی از اندیشمندان معاصر عرب است که سهمی ویژه در تحول فهم و برداشت از تاریخ اسلام در مطالعات معاصر دارد. وی با ارائه‌ی پروژه‌ی نقد عقل عربی، به نقد فرهنگ و تمدن اسلامی‌پرداخت و در جریان‌های فکری مغرب و جهان اسلام جایگاه ویژه‌ای یافت. این نوشتار درصدد پاسخ به این پرسش است که جایگاه محمد عابد الجابری در جریان‌های فکری مغرب چیست؟ جریان‌های مهم در جهان اسلام عبارت است از: ناسیونالیسم، کمونیسم، سلفی‌گری، لیبرالیسم، تشیع، بنیادگرایی اسلامی، صوفیه. در مغرب، سه جریان عمده‌ی لیبرالیسم، سلفی‌گری و صوفیه وجود دارد. جابری در جریان‌های فکری مغرب، در جریان مختلطی از این سه ارزیابی می‌شود. هدف ما در این پژوهش، تحلیل جایگاه جابری در جریان‌های فکری مذکور در مغرب است. روش در این پژوهش، تحلیلی- توصیفی خواهد بود.

در قرآن کریم در آیاتی درباره امی بودن پیامبر سخن رفته و ذیل آن‌ها آرای مختلفی بیان شده است. فهم صحیح‌عبارت «النّبی الامّی» باوری قرآنی و اسلامی درباره پیامبر اسلام؟ص؟را رقم می‌زند که یکی از ادله بسیاری از افراد بر معجزه بودن قرآن بوده است. در این راستا، پژوهش حاضر می‌کوشد به بررسی و واکاوی دیدگاه‌های دو نظریه‌پرداز معاصر، یعنی استاد مطهری و محمدعابد الجابری بپردازد تا در نهایت اثبات کند علت اختلاف دیدگاه‌ها تفاوت پیش‌فرض‌های هر یک در تحلیل گزاره «النبی الامی» است. برای نیل بدین هدف، پس از بسط و تبیین مسئله، مهم‌ترین پیش‌فرض‌ها در تحلیل این‌گونه آیات بیان و آرای صاحب‌نظران ذیل آن‌ها شرح داده می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد پیش‌فرض‌ها نقش بسیار مؤثری در تحلیل گزاره‌های قرآن دارند و تببین لغت به‌وسیله نظرات نزدیک‌تر به زمان نزول و بررسی سیاق آیات ما را به نظراتی متفاوت با عرف متداول رهنمون می‌سازد.

چکیده: بحث از محکم و متشابه در شمار زیربنایی‌ترین و چالشی‌ترین مباحث در حوزه تفسیر و علوم قرآن قرار دارد که از دیرباز تاکنون مورد توجه عالمان علوم مختلف اسلامی در میان مذاهب و فرقه‌های گوناگون بوده است. این جستار با بهره‌گیری از روش توصیفی– تحلیلی، نظریه جدید محمّد عابد الجابری پیرامون این موضوع را بر پایه آیه 7 سوره آل عمران طرح و تبیین نموده و آن را به بوته نقد گذاشته است. دستاورد پژوهش حاضر این است که وی، «آیات محکم» و «آیات متشابه» در آیه یادشده را ناظر به لفظ و معنا ندانسته، بلکه از جنس پدیده تکوینی و خارجی برشمرده است‌. ایرادات سندی، متنی و دلالی به روایتی که جابری آن را به عنوان سبب نزول آیه مورد بحث اختیار کرده است، عدم تحقّق شرائط سیاق برای آیه 7 آل عمران و نیز ناسازگاری معنای پیشنهادی جابری برای لفظ «آیه» با ساختار کلّی آیه مزبور، از جمله مهمترین نقدهای وارد بر نظریه وی است.