آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

نظریه سمانتیکی صدق تارسکی برای اولین بار در مقاله "مفهوم صدق در زبان‌های صوری شده" معرفی شد. در این مقاله نظریه صدق تارسکی را با جزییات آن، براساس مقاله مذکور، معرفی خواهیم کرد و موضع تارسکی را در مقابل پرسش‌های اساسی‌ای که با آن روبه‌رو بود را روشن خواهیم ساخت. همچنین استدلال خواهیم کرد که پذیرش نظریه صدق تارسکی منتج به افلاطون‌گرایی در ریاضیات خواهد شد.

صدق عرفی، T(x)، محمولی است که در خود زبان بر تمام جمله‌های زبان حمل می‌شود و در ضمن برای هر جمله‌ی مانند A در زبان T(˹A˺)↔A نتیجه ‌می‌شود. تارسکی برای اجتناب از پارادوکس دروغگو و تریویال شدن زبان (نظریه) مجبور شد از مفهوم عرفی صدق دست بکشد و صدق هر زبان را در یک فرازبان تعریف کند. طرفداران منطق‌های فراسازگار ادعا دارند با پذیرش منطق‌های فراسازگار می‌توان محمول صدق عرفی را حفظ کرد. منطق‌های فراسازگار به منطق‌هایی گفته می‌شود که در آن‌ها از تناقض هر چیزی نتیجه گرفته نمی‌شود. اما پارادوکس دیگری به نام کری وجود دارد که مربوط به ادات شرطی است و بدون استفاده از قاعده‌ی انفجار می‌تواند نظریه‌های صدق عرفی را تریویال کند. در این مقاله استدلال خواهیم کرد با وجود این که اگر به منطق‌های فراسازگار اصول حساب و محمول صدق عرفی را اضافه کنیم نظریه‌ای غیرتریویال خواهیم داشت اما این نظریه‌ها به دلیل قدرت استنتاجی پایین، از دست رفتن برخی خواص مورد انتظار از محمول صدق عرفی و همچنین نشت ناسازگاری به قسمت‌های خالص حسابی موجه نخواهند بود.

ربط‌ونسبت کل‌ها به اجزائشان یکی از درون‌مایه‌های‌‌‌ بنیادینِ متافیزیک ترکیب است: آیا کل‌ها اموری زائد بر اجزای خود هستند؟ و آیا کل‌ها با اجزای خود (به‌نحوِ جمعی) این‌همانی دارند؟ تز موسوم به ترکیب-به‌مثابۀ-این‌همانی پاسخی مثبت به این دو پرسشِ هم‌ارز اخیر است؛ اما از این تز دو روایت وجود دارد: تز ضعیف و قوی. براساس تز ضعیف، نسبت کل‌‌ها با اجزای خود این‌همانی، به‌معنای دقیق و منطقی این کلمه نیست؛ بلکه نسبتی است که به این‌همانی شباهت دارد. براساس تز قوی، کل‌ها با اجزای خود، به‌معنای دقیق و منطقی کلمه، این‌همان هستند. در این نوشتار، ابتدا به تقریر و صورت‌‌بندی منطقی این دو روایت پرداخته می‌شود. سپس استدلال‌های مبتنی‌بر معیار خسّت هستی‌شناختی نقد می‌شود. هر دو روایت ضعیف و قوی از تز ترکیب-به‌مثابۀ-این‌همانی مدعی‌اند از تز رقیب خود ـ‌ این ایده که کل با اجزای خود نااین‌همان است‌ ـ‌ خسّت هستی‌شناختی بیشتری دارند و درنتیجه، به‌شرطِ اینکه قدرت تبیینی تزهای رقیب برابر باشد، عَقلا بر رقیب خود مرجّح‌اند. در نوشتار حاضر نشان داده شده است که هر دو روایت قوی و ضعیفِ تز ترکیب‌ـ‌به‌مثابۀ‌ـ‌این‌همانی به دشواری‌های سمنتیکی و متافیزیکی معتنابهی دچارند.

منطق تک‌نرم UL یک منطق فازی، زیرساختاری و نیمه‌ربطی است. سیستم گنتزن UL از حذف قواعد انقباض و تضعیف از سیستم گنتزن منطق فازی گودل بدست می‌آید. UL فاقد «طرد شق ثالث»، «پارادوکس مثبت» و «پارادوکس منفی» است. تابع ارزش تک‌نرم تضعیفی ربطی از تابع t-نرم است. در این مقاله منطق جدید ULΔ را معرفی می‌کنیم. ULΔ با افزودن اپراتور وجهی Δ به UL بدست می‌آید. ULΔ که بسطی از منطق کلاسیک است، یک منطق موجهات نرمال نیمه‌خطی است. یعنی نسبت به یک جبر مرتب خطی به طور قوی صحیح و تمام است. ULΔ با قضیه‌ی (p→q)∨Δ(q→p) از دیگر سیستم‌های استاندارد منطق موجهات متمایز می‌گردد. Δφ شهوداً تعبیر می‌شود که «صادق است که φ» یا به عبارت دقیق‌تر «به طور کلاسیک صادق است که φ». در این مقاله منطق نیمه‌کلاسیک ULΔ را با چهار رویکرد اصل موضوعی، حساب ابررشته‌ها، معناشناسی جبری و معناشناسی استاندارد معرفی می‌کنیم. فراقضیه‌هایی که بررسی می‌کنیم عبارت‌اند از: استنتاج دلتا، صحت قوی، تمامیت استاندارد قوی و تعریف‌پذیری منطق کلاسیک.

امکان استقبالی یک بحث قدیمی میان فلاسفه در طول تاریخ فلسفه بوده‌است. از یک سو، ارسطو معتقد است رخدادهای آینده به امکان رخ می‌دهند. از سوی دیگر، دئودوروس بر این باور است آنچه در آینده رخ می‌دهد، هم اکنون متعین شده است. دئودوروس استدلالی بر له جبرگرایی بر اساس چند فرضیه ارائه کرده‌است. منطقدانان و فلاسفه تلاش می‌کنند تا با رد نخستین فرضیۀ دئودورس که ضرورت گذشته است، جبرگرایی را رد کنند. با این وجود، آنها تنها قرائت خاصی از این فرضیه را بر اساس استدلال به نفع جبرگرایی قرون وسطی در نظر می‌گیرند، در حالیکه فلاسفۀ دیگر قرائت عام از این فرضیه دارند. یک استدلال جدید در این مقاله به نفع جبرگرایی ارائه می‌شود مشابه با استدلال قرون وسطی بر اساس قرائت عام که بوسیلۀ سیستمهایی که استدلال قرون وسطی را رد می‌کنند، رد نمی‌شود. این اشکال در برخی از ویژگیهای مدلهای شاخه‌ای برای زمان ریشه دارد. ما نشان می‌دهیم این ویژگیها چیست و چطور می‌توان مشکلاتی را که این ویژگیها تولید می‌کنند حل کرد.

مطابق طبیعت‌گرایی روش‌شناختی تبیین‌های علمی باید صرفاً از هویات و سازوکارهای طبیعی بهره ببرند و استفاده از هویات فراطبیعی یا گزاره‌های مبتنی بر وحی در تبیین‌های علمی مجاز نیست. از سوی دیگر طبیعت‌گرایی متافیزیکی، رهیافتی وجودشناختی است که مطابق آن هویات موجود در جهان محدود به هویات طبیعی می‌شوند و باور به آن مستلزم انکار وجود هویات فراطبیعی است. گروهی از فلاسفه معتقدند پذیرش طبیعت‌گرایی روش‌شناختی الزامی در باور به طبیعت‌گرایی متافیزیکی ایجاد نمی‌کند و این نظریه به­عنوان رهیافتی روش‌شناختی، به­لحاظ متافیزیکی خنثی بوده و پایبندی به آن امکان مشارکت عمومی در علم را فراهم می‌کند؛ ولی گروه دیگر میان این دو نظریه رابطه نزدیکی می‌بینند و معتقدند میان باور به طبیعت‌گرایی روش‌شناختی و متافیزیکی، رابطه‌ای شبیه استلزام وجود دارد. در این مقاله تلاش شده ‌است تا با ارائه استدلال جدیدی، که مبتنی بر تشریح و تدقیق پیش‌فرض‌های طبیعت‌گرایی روش‌شناختی از جمله «اصل بستار علّی فیزیک» و «معرفت‌شناسی قرینه‌گرایانه» است، نشان داده شود که پذیرش طبیعت‌گرایی روش‌شناختی، باور به طبیعت‌گرایی متافیزیکی را اجتناب‌ناپذیر می‌کند و محدود کردن روش علم به روش طبیعت‌گرایانه با باور دین‌داران و خداباوران ناسازگار است.

در مقالۀ حاضر با اتخاذ سنت کالونیسم و معرفت‌شناسی اصلاح‌شده، ادعای مانعیت گناهان انسانی از فعلیت صحیح عقل و عاملیت فیض الهی در تقویت قوای شناختی را بررسی می‌کنیم. شاید پیش از این و ذیل بحثِ نقش‌ عوامل غیرمعرفتی در شکل‌گیری معرفت، به تأثیر شناختی گناه نیز پرداخته شده باشد. اما اختصاص این موضوع به رشد معرفت علمی، تا آنجا که مورد اطلاع است، تازگی دارد. این بررسی در بستر پروژۀ استفان مورونی، دین‌پژوه معاصر آمریکایی، پیش خواهد رفت. او می‌کوشد با مرور نقادانۀ آراء متألهان برجستۀ مسیحی، مدلی را برای این تأثیر ترسیم کند. در نهایت نشان خواهیم داد که از منظر عقلانیت نقاد، محصول مورونی با کوشش او برای تبیین اثر گناه بر علوم طبیعی همخوانی ندارد. زیرا آنچه به عنوان معرفت علمی مسیحی معرفی کرده غالباً از جنس آگاهی فناورانه است نه علم، و این عالِم است که تحت‌تأثیر گناه قرار می‌گیرد نه مدعای علمی او.

پارادوکس پرایور که اولین بار توسط «آرتور پرایور» و براساس مفهوم «التزام» طرح و اثبات شده از دیرباز مورد بحث و مناقشه منطق‌دانان بوده است. التزام به این معناست که انجام عملی فرد را ملزم به انجام عمل دیگری کند و به دو صورت اصلی فرموله شده است که هر دو منجر به مشکلات شهودی می‌شوند از جمله براساس فرمول التزام این قضیه در منطق تکلیف قابل اثبات است که «انجام یک عمل ممنوعه فرد را ملزم به انجام هر عمل دیگری می‌کند» که به جهت اخلاقی و عرفی کاملاً غیرقابل پذیرش است. در همین راستا در تحقیق حاضر به تفاوت‌های برداشت‌های عرفی و صوری و وجود تفاوت‌های حسی، روانشناسی، فلسفی و ... در افراد و اقوام مختلف پرداخت شده و بر تأثیر فاکتورهای مختلفی مانند نسبیت معنایی، ابهام کلام عرفی و وجود معرفت‌های ضمنی ناآشکار ولی مؤثر در تعامل بین فرستنده و گیرنده پیام و تفاوت آن با شیوه اکید و حداقلی منطق صوری تکلیف تأکید شده است و لذا می‌بایست در یک متن بسیار وسیع ارزیابی شود. در تحلیل پارادوکس به روش‌های محدود کردن سیستماتیک اعمال قاعده معرفی فصل که علت اصلی شکل گیری پارادوکس است پرداخت شده است. همچنین پارادوکس در منطق‌های مختلف بررسی شده، تلاش شده با توسیع و تقلیل‌های سیستماتیک پارادوکس حل و فصل شود. لذا بدون در نظر گرفتن پیش فرض فلسفی خاص و با اضافه کردن برخی عوامل مؤثر ولی طرح نشده در نظام استاندارد منطق تکلیف مانند زمان، شرایط انجام گزاره‌ها، استثناءپذیر بودن برخی قواعد و ... پارادوکس منحل یا توجیه می‌شود و حتی با مقایسه تکالیف در زمینه مشترک، تکلیف واقعی قابلیت اشتقاق می‌یابد.

منطق موجهات به عنوان یکی از شاخه های توسعه یافته منطق جدید به وسیله سی.آ.لوئیس در سال 1918 پایه ریزی گردید و به وسیله منطقدانان پس از وی بسط و تکامل یافت به نحوی که امروزه شامل حوزه وسیعی از تحقیقات منطق فلسفی (philosophical logic) و منطق محض (pure logic) است و در حوزه فلسفه، تحلیل منطقی زبان، هوش مصنوعی، علوم کامپیوتر و مبانی ریاضیات کاربردهای فراوانی دارد.