آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در عرفان مسیحی، نور به دو شکلِ عمده درخور توجه بوده است: 1. بُعد تجربی؛ یعنی اینکه راهب یا عارف چگونه می‌تواند به نور به‌عنوان مقصد نهایی سلوک واصل شود و وجودش نورانی گردد. در واقع این بُعد توجه به وجودشناسی نور بوده است؛ 2. بُعد انتزاعی، که بیشتر در عرفان‌های نظری مد نظر بوده و بر حجاب‌های نورانی و وصف مقام ذات به‌عنوان نوری نادیدنی یا ظلمت توجه می‌کرده است. در دیدگاه اول، خدا سراسر نور است و در دیدگاه دوم، نور حجاب است و ذات خدا دست‌نیافتنی و در نتیجه ظلمت است. در بینش عرفانی هیلدگارد بینگنی، عارف قرن دوازدهم میلادی، نور عنصر کلیدی آن است و با توجه به پیش‌زمینۀ گنوسی به‌عنوان رمز، عالم قدسی در برابر جهان شر و تاریکی قرار می‌گیرد. او تجربه‌گر نوری است که با او سخن می‌گوید، به وی فهم تازه‌ای از کتاب مقدس و هستی می‌بخشد و تصاویری را نمایش می‌دهد. بر این اساس، نور در سه ساحت به شکل توصیفی و تحلیلی بررسی می‌شود: ساحت وجودی، ساحت معرفتی و ساحت نمادین. با نظر به این سه ساحت درمی‌یابیم عرفان هیلدگارد آمیزه‌ای از عرفان غرب و شرق مسیحی است که خدا و جهان روحانی آن سراسر نور است و دسترس‌ناپذیری مقام ذات نه با ظلمت که با نقص انسان وصف می‌شود.

مکاشفه از منظر برون‌دینی یعنی آشکارگی امر مقدس بر مبنای فیض الهی بر انسان که بروندادش تجربۀ عرفانی، وحدت، معرفت و حیاتی نو و دیگر است. بر این اساس، پدیدار مکاشفه را می­توان در سه ضلع؛ یعنی تجلی امر مقدس، انسان و نقش مکاشفه بررسی کرد. از‌آنجا‌که بنیاد نوشته­ های روزبهان بقلی و هیلدگارد بینگنی بر شالودۀ تجربیات مکاشفه ­ای استوار شده، نگارنده در پیِ آن است که انگارۀ مکاشفه را برمبنای سه ضلعِ مکاشفه در میان یافته­ های عرفانی این دو عارف واکاوی کند. روش مقایسه­ ای به­ کاررفته در این پژوهش به‌جای بهره ­بردن از قالبی به نام تشابه و تفاوت (ذات­گرایی و ساختارگرایی)، این است که ابتدا مشخصه ­های اصلیِ هر ضلع را بررسی می‌کند، سپس مانند دو آیینه آنها را روبه­روی هم قرار می دهد. یافته­های ما نشان می ­دهد که روزبهان طالب تجربه ­ای وجودی از خداست و در مکاشفه با خدا مشارکت می ­جوید؛ درحالی‌که هیلدگارد در مکاشفه، به سرّ الهی معرفت می‌یابد و به­ عنوان نفر سوم آن را برای جامعۀ مسیحی روایت می­ کند.