آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مشتمل بر مطالبي عرفاني و اعتقادي در بيان مراتب معتقدات جنان(قلب) و اقوال لسان و اعمال به اركان، استفاده شده از برهان و قرآن و كلام امناء رحمن، به نثري شيواي و تضمين اشعاري مناسب موضوعات، داراي مقدمه و دوازده تميز و خاتمه و روز جمعه چهاردهم ربيع الثاني 1225 به پايان رسيده است. مختصر عناوين كتاب چنين است: مقدمه: در تقسيم متوجهين به سوي شطر الحق. تميز اول: تر تولي و تبري. تمير دوم: در معرفت اطلاقات وجود. تميز سوم: در معرفت موحدين. تميز چهارم: در معني شريعت و طريقت و حقيقت. تمير پنجم: در معني اسلام و ايمان و ايقان و احسان و كفر وشرك. تميز ششم: در ضروريات دين اسلام. تمير هفتم: در جواب و سؤالي چند اعتقادي . تميز هشتم: در بيان طريق طالبين علم و معرفت و فضيلت . تميز نهم: در مقامات عارفين بر وجه حكايت. تميز دهم: در منازل سائرين. تمير يازدهم:در انهار و اصوار و غيوب هفتگانه. تميز دوازدهم: در بيان تجليات چهارگانه. خاتمه:در احوال بدو و ختم., خط نستعليق خوش,عبارتهاي عربي نسخ معرب زيبا.عناوين شنگرف، در صفحه اول و آخر مهر مربع كاتب« . . . يبعثك ربك مقاماً محمود».و مهر بيضوي «محمود» ديده مي شود، نسخه بياضي است، جلد تيماج قهوه اي بدون مقوا.

آیینه عباسی در نمایش حق شناسی، که به نام امالی عباسی نیز فهرست شده است‌. این کتاب به فارسی است و به دستور عباس میرزا در رد عقاید یهود، نصاری و مجوس و اثبات نبوت نوشته شده است‌. مشار از چاپ کتاب گزارش کرده است‌.

میرزا محمد اخباری، یکی از علمای اخباری است که به‌واسطۀ آثار متعددش در انتقاد تند علیه مجتهدان شناخته شده‌است. در پژوهش حاضر، سویۀ کمتر شناخته شدۀ اندیشه و آثار میرزا محمد اخباری، که شامل گرایش‌های عرفانی اوست، بررسی گردیده و تأثیر بافت فکری زمانه، که دوران ستیز سه گفتمان اجتهادی، صوفیانه و اخباری در دهه‌های نخست سدۀ سیزدهم قمری بود، بر بُعد عرفانی اندیشۀ او واکاوی شده‌است. پرسش‌های پژوهش حاضر چنین‌اند: ارتباط میرزا محمد اخباری با تصوف و عرفان در آثار و زندگی‌ وی چه نمودهایی داشته‌است؟ تا چه اندازه‌ای از اخباری‌گری تأثیر پذیرفته‌است؟ نتایج تحقیق حاکی از آن است که مواضع میرزا محمد اخباری دربارۀ عرفان و تصوف، از ادبیات تندش در برابر مجتهدان تأثیر پذیرفته‌است. میرزا محمد اخباری با استفاده از دوگانۀ عرفان/تصوف، از عرفان دفاع و از تصوف انتقاد می‌کند. او رساله‌هایی در حکمت عرفانی نگاشته و با برخی از صوفیه در ارتباط بوده‌است. میرزا محمّد، متصوفه را به مجتهدان و عارفان را به اخباریان تشبیه کرده و صوفی و مجتهد را به جهت بدعت‌گزاری و وابستگی به اهل سنت مشابه هم فرض کرده‌است. در عین حال، او با توسعه دامنۀ مصادیق عارف و دفاع از شخصیت‌های صوفی، که مورد نکوهش علما بوده‌اند، عملاً در جدال مجتهدان و صوفیه، جانب صوفیه را گرفته‌است.

البرهان فی التکلیف و البیان، در بیان تکلیف و اسباب آن و تشیید مسلک اخباری و رد مجتهدان که علی محمد باب آن را حاشیه کرده‌، و برخی از مطالب آن را مورد اعتراض قرار داده است‌. به این اعتراضات‌، توسط یکی از شاگردان میرزامحمد به نام میرزا محمدباقر لاری دشتی در الکلمات الحقانیة که شرحی بر کتاب البرهان است‌، پاسخ داده شده‌. البرهان که البرهانیه نیز خوانده شده‌، در ۱۳۴۱ق در بغداد به چاپ رسیده است‌.