آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

حدیث، زمانی می‌تواند مورد استناد قرار گیرد که با نقد و ارزیابی، صدور آن از معصوم ثابت گردد. شیخ انصاری همانند دیگر فقیهان شیعه با تشکیل خانواده‌های حدیثی در جای‌جای مباحث فقهی از قرائن مختلف برای رسیدن به مراد واقعی امام بهره می‌برد. ایشان در تراث فقهی خود به قرائن فراوانی، توجه کرده است. قرینه‌ها از جهات گونا‌گونی قابل تقسیم هستند و بر طبق یک تقسیم‌بندی گاهی از جنس لفظ و کلام هستند که آن را قرینه لفظی می‌نامند و گاهی از جنس لفظ و کلام نیست که بدان قرینه مقامی می‌گویند. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به این نتیجه رسیده است که در نگاه شیخ انصاری بررسی قرینه‌های لفظی در فرآیند فهم حدیث تأثیر بسزایی در فهم مراد واقعی معصوم دارد؛ ایشان برای تحصیل ظهور و دستیابی به مراد جدی امام، در تراث فقهی ـ اصولی خود، از قرائن لفظی متنوعی ـ مانند تخصیص، تبیین، حکومت و ورود، تعلیل، سیاق، تقابل، سوال راوی، فهم و تفسیر نخستین راوی، عنوان باب حدیث، امر عقیب حظر، تمثیل ـ استفاده کرده است.

فرآیند فهم حدیث در نزد شیخ انصاری از دو مرحله ظهور تصوری (معناشناسی) و ظهور تصدیقی (منظورشناسی) تشکیل شده است؛ از اماره‌ها و نشانه‌هایی که برای تعیین معنای لغوی و عرفی الفاظ به کار می‌رود به «ظهور تصوری» تعبیر شده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به این نتیجه رسیده است که شیخ انصاری برای تحصیل ظهور تصوری برخی از علوم و فنون ادبی از قبیل لغت، صرف، نحو و علوم بلاغی و همچنین بسیاری از مباحث الفاظ دانش اصول فقه بهره برده است. ایشان بر این باور است که نه تنها الفاظ غریب نیاز به معناشناسی دارد بلکه برخی واژه‌ها با آن­که از روشن‌ترین مفاهیم عرفی هستند باز هم برای تبیین گستره معنایی باید مفهوم‌شناسی شوند. بخشی از مباحث مربوط به مفاهیم و عام و خاص به معناشناسی مربوط می‌شود که در مرحله ظهور تصوری به کار می‌آید و شیخ أنصاری هم در کتب مختلف خود از این مباحث بهره برده است.