آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

با استناد به قرآن، فقه‌ها بیع سلم را عبارت می‌دانند از خریدن مالی در ذمه، تا موعدی معین به ثمن حاضر. هدف آن است که هر دو عوض یعنی رأس المال که در بیع، ثمن نامیده می‌شود و مسلم فیه که در بیع، مبیع و مثمن نام دارد به گونه‌ای مشخص باشند که هیچ ابهامی در آن نباشد و ثمن در مجلس معامله قبل از جدا شدن طرفین باید قبض شود. بر طبق این تعریف، سلم در بانکداری به این صورت است که بانک‌ها جهت تأمین قسمتی از سرمایه در گردش واحدهای تولیدی بنا به درخواست این واحدها مبادرت به پیش خرید محصولات تولیدی آن‌ها کنند. این واحدها پول را از بانک دریافت و در موعد مشخص کالا را به بانک تحویل می‌دهند. اما سلم در تجارت الکترونیکی به این صورت است که شخص با مراجعه به سایت سفارش خرید کالا را می‌دهد و مبلغ کالا را به ودیعه پرداخت می‌کند تا در زمان مشخص کالا را دریافت کند.

چگونگی تغییر عمیق مشرکان عصر نزول از باور مشرکانه بت پرستی به عقیده توحیدی، سؤالی درخور توجه است. چینش آیات محوری پیرامون توحید بر اساس ترتیب نزول آن ها، سبب دست‌یابی به فرایند تحول‌آفرینی در باور به خدا و کشف روش خاص قرآنی در تعمیق و نهادینه‌سازی باور توحیدی است. براین اساس، این پژوهش با استخراج آیات محوری پیرامون توحید و مشخص نمودن نقاط اساسی سیر دعوت توحیدی ، با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، فرایند تحول‌آفرینی قرآن کریم را در بعد خداباوری بررسی نموده است. حاصل پژوهش، دست یابی به فرایند قرآنی تحول‌بخشی در بعد خداباوری در سه مرحله است. در اولین مرحله، قرآن کریم در نخستین سور مکی، با معرفی اجمالی خداوند با برخی از صفات الهی و طرح مراتب اصلی توحید، از بعد انگیزشی عموم جامعه را پذیرای باور جدید توحیدی و گروه اندکی را خدا باور کرده است و در مرحله دوم بعد از تشکیل نخستین جامعه ایمانی و مقاومت مشرکان در برابر توحید، با ارائه استدلالات روشن و براهین توحیدی، به تخریب پایه های شرک و تبیین پایه‌های توحید از بعد شناختی پرداخته است و در مرحله سوم مقارن با دوران مدنی و تشکیل حکومت اسلامی با بیان مشخصه‌های ایمان حقیقی و درجات ایمان و با تمرکز بر روی عوامل رفتاری از طریق وضع احکام در جهت عملیاتی کردن و تعمیق باور توحیدی گام برداشته است.

عبارت «تصریف الرّیاح» دو بار در قرآن کریم به­کار رفته و از جمله­ی «آیات» برشمرده شده است. مفسّران پیرامون معنای آن اقوال مختلفی را ذکر کرده­اند که می­توان آن­ها را در سه دسته­ی کلّی بادهای چهارگانه، اثرات باد در طبیعت و جریان گردشی بادها تقسیم‌بندی کرد. به­نظر می­رسد نمی­توان «تصریف الرّیاح» را تنها مربوط به یکی از این دسته­ها دانست و باید معنای وسیع­تری برای آن در نظر گرفت. با توجّه به معنای لغوی و اصطلاحی «تصریف»، «ریاح» و «آیه»، دانسته می­شود که منظور از «تصریف الرّیاح»، می­تواند انواع تغییراتی باشد که بادها در ایجاد آن­ها نقش داشته یا خود متحمّل می‌شوند. هم­چنین وجه این­که «تصریف الرّیاح» از جمله­ی آیات برشمرده شده آن بوده که هر یک از این تغییرات دلالت و اشاره­ای بر یکی از صفات الهی دارند.

به ‌رغم تفاوت‌های مبنایی در پاره‌ای از مباحثِ مربوط به امامت و باورداشتِ قائمیت میان امامیان و زیدیان، گزارش‌های در دسترسْ از همگراییِ در خور توجه این دو گروه حکایت دارد. این همگرایی که در عصر غیبت با تدوین جوامع حدیثی و آثار اختصاصی از سوی مؤلفانِ امامی، بروز و ظهورِ بیشتری یافت_ از سوی پاره‌ای از خاورشناسان_ به عدم اصالت و فقدان مستنداتِ تاریخی در عصر حضور متهم شد. بی‌گمان، بازسازیِ آثارِ مفقود شدهٔ متقدمان زیدیه و درنگ در گزارش‌های بازسازی شده با هدف سنجشِ همگرایی پیش‌گفته و پاسخ به انتقاداتِ یادشده سودمند است.‌ ابو سعید رواجنی_ عالمِ زیدی عصر حضور _ با نگارش آثارِ اختصاصی در مهم‌ترین مباحثِ امامت و مهدویت، نقشِ قابلِ اعتنایی را در انتقال میراث حدیثیِ زیدیه به جوامع علمی سده‌های بعد داشته است. بازسازیِ تک‌نگاری او با عنوانِ أخبار‌ المهدی، افزون بر آن‌ که از وجود پاره‌ای از مهم‌ترین باورهای امامتی و مهدویتی امامیه در عصر حضور حکایت دارد، از همگرایی زیدیان متقدم و امامیانِ سلف نیز سخن می‌گوید. حصرِ شمار امامان؟عهم؟ به دوازده تن، نَسَب ایشان، غیبت طولانی قائم و تولّد مخفی او، از مهم‌ترین فوائد کلامیِ بازسازیِ این اثر است.

این پژوهش به تحلیل رویکرد نومعتزلیان به سنت می-پردازد. نومعتزلیان در دو طیف فکری قرار دارند که دارای شباهت‌ها و تمایزاتی با یکدیگر در نگرش به سنت هستند. هر دو طیف فکری نومعتزلیان، اصطلاح رایج سنت میان اهل سنت را مورد نقد قرار دادند و در تعریف «سنت» بر مفهوم لغویِ «سیره و روش شناخته شده» تکیه کردند. طیف اول نومعتزلیان سنت را در کل حجت دانستند و برای سازگاری بین سنت و مدرنیته، با تقسیم سنت به دو بخش تشریعی و غیر تشریعی، موارد ناهمخوان آن را با مظاهر مدرن، غیر تشریعی دانستند؛ آنها اقوال را که غالباً خبر واحد بودند فی نفسه ظن‌آور ارزیابی کردند و برای خبر واحد همراه با قرائن صحت در مسائل غیر اعتقادی حجت قائل شدند. از دید طیف دوم نومعتزلیان، سنت پیامبر تنها برای معاصران ایشان که دارای شرایط و فرهنگ مشابه بودند حجت بود زیرا بخش مهمی از آنچه سنت نامیده می‌شود، اجتهادات پیامبر بود بنابراین سنتِ قابل اتباع را تنها محدود به عبادات دانستند و معتقد بودند در مسائل دیگر باید از روش پیامبر که همان اجتهاد بر اساس شرایط بود، تبعیت کرد. طیف اول نومعتزله به منظور تصحیح، احادیث صحیحین و دیگر کتب حدیثی را نقد کردند و در نقد سنت بر نقد متنی احادیث تاکید کردند و بر عدالت صحابه و روش محدثین خرده گرفتند. نومعتزلیان متأخر نیز بر نقد متنی احادیث تأکید کردند و کتب حدیثی را مملو از احادیث غیرمفید دانستند. آنها در نقد میراث حدیثی از نگرش تاریخی بهره بردند و کتب حدیثی را نتیجه تعامل محدثین با روایات و اجتهادات آنان بر اساس شرایط دانستند که نمیتوان به آن تکیه کرد. نقد سنت توسط آنها، روشی برای نشان دادن جعلیات و موارد غیر قابل قبول در سنت بود.

ابوالجارود یکی از شخصیت‌های اصلی زیدیه و نیز راوی کتابها و روایات مهمی از صادقین -علیهما السلام- است که رجال‌شناسان و بزرگان امامیه همواره به او توجه‌ کرده‌اند. از یک سو رجال‌شناسان امامی و سنّی او را تضعیف کرده‌اند و از سوی دیگر او راوی روایات زیاد و گاه مهمی در منابع امامی است. شناخت چگونگی راه‌یافتن احادیث وی و نیز موضوع و محتوای روایاتی که از او در منابع حدیثی امامیه نقل شده است، با بررسی طرق کتاب‌های ابوالجارود و ناقلان وی میسر است. این بررسی‌ها نشان می‌دهد گاهی آوازه و سرشناسی ابوالجارود سبب شده برخی روایات غالیانه یا جانبدارانه امامی بدو نسبت داده شود. ابن‌عقده و شاگردانش تفسیر ابوالجارود را که از مهم‌ترین منابع تفسیری و متقدم امامی است، به منابع امامی وارد کردند و در مواردی برداشت‌های زیدی از تفسیر آیات قرآن ارائه می‌دهند که نمونه‌های آن را در تفسیر قمی می‌توان دید.