آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

هم‌‌‌‌‌زمان با انقراض پادشاهی صفویان، حکومت شیعی "اوده" به‌‌‌‌‌نحو رسمی در هند شکل گرفت. تعامل علما با حکومت در شرایطی صورت می‌‌‌‌‌پذیرفت که جامعه‌‌ی شیعی هند با سه چالش: استعمار خارجی، تنازعات درون دینی و مذهبی (در قالب نظریه‌‌ی امامت- خلافت)، و نحوه‌‌ی تعامل علمای شیعه با حکومت شیعی اوده روبه‌‌‌‌‌رو بود. در مواجهه با استعمار، هر دو گرایش جهان اسلام با رویکرد انقلابی، اقدام به بازیابی هویت دینی کردند؛ در تقابل اندیشه‌‌ی امامت شیعی و خلافت سنی، تحلیل محتوایی و استدلال به منابع اهل‌‌‌‌‌سنت در راستای اثبات امامت شیعی را دنبال نمودند؛ و در زمینه‌‌ی مناسبات علمای شیعی و حکومت، الگوی سیاسی شیعه، نظام امامت و ولایت بود و مشی عملی علما با سلاطین شیعی نیز با تأکیدبر همگرایی و همکاری و با محوریت رویکرد سیاسی اصلاحی در مناسبات اجتماعی و سیاسی صورت پذیرفت.

سلطه ی استعمار، شکاف های درون دینی در شبه قاره هند، بحران هایی مانند ردیه های علمی بر اندیشه ی شیعی و تأثیر پذیری منفی حکومت شیعی، از معضلات زمانه ی "میر حامد حسین" است. این تهدیدات مبانی شیعه را در بعد اندیشه و رفتار سیاسی آن زمان مورد هجمه قرار می دهد. او از عالمان شیعی است که به تبیین کلامی-سیاسی از نظام سیاسی امامت پرداخته است. رویکرد اصلاحی در حوزه ی اندیشه بر "رد انگاره های خلافت" و "تأثیر استعمار بر اندیشه ی امامت"، نقطه ی تمرکز وی بوده است. روش وی در زمینه ی کلام سیاسی در "عبقات الأنوار" در بررسی مسایل امامت و خلافت، روش استنتاج عقلی و نقلی از روایات و تحلیل محتواست. میرحامد حسین علی رغم بهره مندی از فضای مناسب حکومتی، در ارتباط با حکومت زمانه عزلت گزید؛ اما در برابر استعمار، با اتکا بر تولیدات داخلی و در ارتباط با دیگر مذاهب اسلامی، با اتخاذ وحدت عملکردی، به رفتار سیاسی خود چهره ی ویژه ای بخشید. بررسی "اقدامات کلامی-سیاسی وی در پاسخ به بحران های معرفتی جامعه ی دینی" و "تبیین نظام سیاسی امامت" موضوع این نوشته بوده و مسأله ی اصلی ما در نوشتار حاضر، تحلیل شکل گیری مبانی اندیشه ی سیاسی و استخراج آرای سیاسی از آثار

امام خمینی از فقها و اصولیون برجسته معاصر است و به عنوان بنیان‌گذار انقلاب اسلامی نظرهای ایشان همواره مورد توجه و مطالعه محققان داخلی و خارجی بوده، و تحقیق و مطالعات فراوانی در آثار و نظرات امام خمینی پیرامون آزادی اندیشه صورت گرفته است، اما در این زمینه هیچ‌گونه مطالعه‌ای در دروس اصول فقه ایشان انجام نگرفته است، در حالی که عقل از منابع استنباط احکام و مباحث اصلی علم اصول فقه است. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که آزادی اندیشه در دروس اصولی امام خمینی چه جایگاه و منزلتی دارد؟ هدف مقاله اثبات وجود مبانی و اصول آزاداندیشی در حد متعالی عقلانی در دروس اصولی امام است. برای تحقق این هدف روش تحقیق توصیفی- تحلیلی به‌کار گرفته شد. نتایجی استنباطی عبارتند از: ضمن تأیید آزادی اندیشه، برای درست اندیشیدن نیز راهکارها، اصول و قواعدی ارائه می‌کند. اعطای اختیارات گسترده به عقل و آن را یکی از منابع استنباط به شمار آورده و برای عقل و بنای عقلا سهم شایان توجهی در استنباط قائل است.