آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بحث از انسان و انسان‌شناسی قدمتی دیرینه دارد؛ زیرا انسان همواره در اندیشة شناخت ابعاد وجودی، فلسفة خلقت و جایگاه انسان در نظام هستی برای دستیابی به «چگونگی زیستن و بهتر زیستن» بوده است. از سویی فرهنگ، روش و شیوة زندگی مرسوم و عادت شده جامعه در عرصه‌های گوناگون حیات اجتماعی است و آموزه‌های اجتماعی اسلام و خصوصاً قرآن کریم در متن آیات خود مبانی و شاخصه‌های آن را معرفی نموده است. در پاسخ به این پرسش که اصول و شاخصه‌های انسان‌شناسانه‌ای که قرآن کریم برای نظام فرهنگی جامعه اسلامی معرفی می‌کند کدامند؟ باید گفت که قرآن کریم در مواجهه با انسان، جهان‌بینی قرآنی را به عنوان اصل و مبدأ حرکت وجودی انسانی تعیین نموده و فلسفة آفرینش جهان را انسان و فلسفة آفرینش انسان را یقین و قرب الهی معرفی نموده است. قرآن کریم از روح، فطرت و اختیار، به عنوان مهمترین لوازم وجودی انسان در نیل به جامعه‌ای با فرهنگ قرآنی سخن به میان آورده و روابط او را در چنین اجتماعی بر اساس رابطه با خدا، خود، همنوع و محیط پیرامونی در مبانی همچون خداشناسی، انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی و جهان‌شناسی تعریف و تبیین نموده است. از دیدگاه قرآن کریم مهمترین شاخصه‌های انسان‌شناسانه نظام فرهنگی قرآنی عبارتند از: عدالت، ولایت، وحدت، انضباط اجتماعی، رشد محوری و آزادی و هویت قرآنی اجتماعی.

چکیدهصدق و صداقت؛ از صفات ثبوتیه باری تعالی و مشخصهی پیامبران الهی در دعوت مردم به سوی خداست؛ از این‌رو، راست‌گویی از اعمال نیک و پسندیده انسانی بوده و نزد دین و خرد از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. فطرت پاک انسان ایجاب می‌کند که با فضیلت صدق، نظام هماهنگی در جوانح و جوارح، ظاهر و باطن فرد ایجاد شده و انسان تمام وجودش مملو از صدق و راستگویی شود که این مهم، عصارهی تعالیم انبیای الهی و غرض از انزال کتب آسمانی بوده است. صادقین واقعی کسانی هستند که هم در سخن، راست می گویند و هم با عمل و کردار راست، گفتار خود را اثبات می کنند. آیهی «کونوا مع الصادقین»،(توبه/119)؛ از جمله آیات نورانی قرآن کریم است که دلیل عصمت و فضیلت و برتری اهل بیت β شمرده شده است و هم چنین یکی از آیاتی است که برای اثبات امامت امیرالمومنین7و دیگر ائمهی معصومینβ استفاده می شود. مفهوم صدق در این آیه به صورت مطلق به کار رفته است یعنی فرد باید در تمام مراتب، صادق باشد.دربارهی مصداق این آیه بین مفسران شیعه و اهل سنت، اختلاف نظر وجود دارد و برخی از آن ها، آیه را بر اساس مصداق عام تفسیر کرده اند و برخی دیگر به بیان مصداق حقیقی آن پرداخته اند؛ به گونه ای که فخر رازی مفسر اهل سنت می گوید: صادقین در آیه شریفه، حتما باید معصوم باشند که تا این مرحله هم نظر با شیعهی امامیه می باشد. مراحل و فرآیند این پژوهش، در سه فصل صورت گرفته است. در فصل اول، پیرامون کلیات بحث شده است و فصل دوم در اطراف مراتب صدق و آثار معیت با صادقین، تحقیق شده است و فصل سوم نیز پیرامون بررسی تطبیقی مصادیق صادقین در قرآن و حدیث می باشد که نتیجه این فصل، معرفی اهل بیت به عنوان بارزترین و کامل ترین مصادیق اتم صادقین بیان شده است.واژگان کلیدیبررسی تطبیقی، آیه «کونوا مع الصادقین»، صدق ، اهل بیتβ ، اهل سنت.

نظریۀ «الهیات سلبی» به‌مثابه نظریه‌ای مهم و پرطرفدار در حوزۀ خداشناسی، در کنار دیدگاه‌هایی نظیر «نظریۀ زبان نمادین»، «اشتراک لفظی»، «اشتراک معنوی» و «الهیات تمثیلی» مطرح است. این پژوهش تقریر، مقایسه و ارزیابی الهیات سلبی در حوزۀ هستی‌شناسی صفات الهی در اندیشۀ ابوجعفر محمدبن علی‌بن حسین‌بن موسی‌بن بابویه قمی مشهور به «شیخ صدوق» (۳۰۶ـ ۳۸۱ق) اندیشمند مشهور امامی وسعدیا بن یوسف گائون مشهور به «سعدیا بن یوسف فیومی» (883-943م)، ‌الهی­دان برجستۀ یهودی است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به تحلیل عقلانی این دو دیدگاه پرداخت. به باور این دو شخصیت، نظریۀ زیادت صفات بر ذات الهی در سایۀ بساطت و ترکیب‌ناپذیری ذات الهی صحیح نیست. سعدیا نظریۀ سلبی‌انگاری صفات ثبوتی را در خصوص صفات حیات مطرح نمود، در حالی‌که شیخ صدوق این نظریه را با انگیزۀ توجیه نظریۀ عینیت صفات با ذات الهی مطرح نمود. براساس یافته های پژوهش پیش رو «غفلت از مؤلفه‌های نظریۀ عینیت»، «ناسازگاری درونی نظریۀ نیابت» و «لزوم ثبوت مقابل صفات کمالی» مهمترین آسیب­های این دو دیدگاه است.