آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

زبان حدیث که همانند زبان عرف عام با آنکه حامل معارف الهی و دارای تفاوت ماهوی با سخنان عادی مردمان است، در هنگام خوانش و فهم، نیازمند تأمل در گونه‌ی واژه بکار رفته در آن از حیث وضع و استعمال است. در زبان حدیث که شاکله اصلی آن را معانی لغوی و عرف عام تشکیل داده است، واژگانی برساخته از دین اسلام و شریعت نبوی بچشم می‌خورد؛ کما اینکه ساختارهای بلاغی از مقوله‌ی تشبیه بلیغ، مجاز به گونه‌های مختلفش شامل: استعاره و کنایه نیز در آن بوفور یافت می‌شود. علامه حلی (ره) که از سرآمدان اصولیان دوره متأخران است، در آثاری چند به‌ خصوص، «نهایة الوصول» به تحلیل واژگان زبان عرب پرداخته، گونه‌های لفظ را در ارتباط با معنا هنگام وضع و استعمال مورد واکاوی قرار داده است. مقاله پیش رو با بهره‌گیری از روش توصیفی – تحلیلی ابتدائاً به تبیین اساسی‌ترین گونه‌های الفاظ پرداخته سپس به نقش این تفاوتها و توجه به آن در فهم حدیث با تأکید بر آراء ایشان اهتمام ورزیده و دریافته است که توجه به نوع واژه مستعمل در حدیث، فهم صحیح و درست آن را به بار می‌آورد؛ آن‌سان که بی‌توجهی به گونه‌های الفاظ در مقام فهم روایات، موجب دریافت غلط از آن می‌شود.

بصائرالدرجات نوشتۀ محمّد بن حسن صفار و الارشاد فی معرفة حجج­ الله علی­ العباد اثر شیخ مفید، از کتاب­های مهم حدیثی و تاریخی دو اندیشمند متعلّق به مکتب حدیثی قم و بغداد است. در این دو کتاب، معجزاتی به ائمۀ معصومین : نسبت داده شده است که می­توان آن‌ها را در دو بخش کلی تقسیم­بندی نمود: علم امام، و دخل و تصرّفات امام به اذن خداوند در عالم خلقت (ولایت تکوینی). در این مقاله تلاش شده است: به بررسی ابعاد مختلف حوزۀ اعجاز ائمۀ معصومین ع که در دو کتاب بصائرالدرجات و الارشاد مندرج­اند، با رویکرد توصیفی- تحلیلی پرداخته شود. بررسی­ها نشان می­دهد: شیخ مفید نسبت به حسن صفار، پیرامون نقل معجزات ائمه ع دقّت بیش­تری نشان داده است؛ و این مطلب حاکی از روش عقل­گرایانۀ شیخ در برخورد با انبوه احادیث و روایات وارده در حوزۀ کرامات ائمه ع است.