آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

«نیکلاس لومان» یکی از جامعه شناسان برجسته آلمانی است که با رویکردی سیستمی به بررسی ماهیت عملکرد هنر مبادرت ورزید. او در راستای تدوین یک نظریه اجتماعی نوین با رها کردن سنت جامعه شناسی غربی و با اهمیت دادن به تغییر ساختار جوامع مدرن بر مبنای تفکیک کارکردی، جامعه را متشکل از خرده سیستم هایی دانست از قبیل: حقوق، اقتصاد، سیاست، آموزش، علم، دین، هنر و غیره که ارتباطات اجزاء آنها را تشکیل می دهد. او ادراک حسی را به قلمرو سیستم های روانی و هنر را به مثابه ارتباط به قلمرو اجتماع واگذار کرد. پس هنر، ارتباطی دانسته شد که ادراک می شود، ارتباطی که ادراک را می فریبد و آگاهی از آن را جهت می دهد. در این مقاله ضمن مطالعه و ارزیابی نظریه لومان با استناد به کتاب های اصلی وی تلاش می شود تبیین شود که هنر چگونه ارتباطی است و چگونه ادراک و ارتباط را در خود جمع می کند؟

این مقاله به ­صورت کیفی کاربرد تصویرگری در کتاب کودک را به ­عنوان میانجی دریافت عقلی و تفکر انتقادی معرفی می‌کند تا اهمیت آموزش فلسفه­‌ورزی به کمک تصویرگری را نشان دهد. آموزش فلسفی از طریق کتاب‌های تصویری، امکان رشد قوای شناختی کودکان را فراهم می­‌آورد و کمک می­‌کند آنها مطابق با نیازهای جامعه‌ای که در آن زندگی می­کنند فکر و عمل کنند. در مورد آموزش فلسفه به کودکان نظریه‌پردازانی همچون متیو لیپمن برنامه‌هایی تدوین کرده‌اند که در سال­های اخیر، کاربرد نیز یافته­‌اند. در این نوشتار، علاوه بر شرح روش لیپمنی که بر متن ادبی تاکید دارد، امکانات آموزش از طریق تصویر‌گری بررسی می‌­شود. روش گردآوریِ داده­‌های این پژوهش مبتنی بر اطلاعات برآمده از مطالعۀ کتابخانه‌ای و جست­وجوی اینترنتی است که ضمن تبیین ویژگی‌های تصویرگری در آموزش فلسفه به کودکان، رابطۀ مفاهیم با تصاویر را به­ صورت انتخابی در دو اثر از سیلوراستاین و یک اثر از ولف ارلبروش توصیف و تحلیل می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهند ابهام اَشکال انتزاعی در آثار سیلور استاین و نیز تفسیرپذیریِ دلالت‌های رنگ در اثر ارلبروش می­توانند امکان پرسش‌گری، تفکرورزی و متعاقب آن شناخت درونی و در نهایت، رشد فکری کودکان را فراهم آورند و آنها را برای خودشناسی، خودسازی و برای ساختن جامعه‌ای بهتر آماده سازند. به این ترتیب، لازم است به تمام ابعاد و عناصر کتاب کودکان توجهی ویژه شود تا رابطه­‌ای مستقیم میان کتاب و کودک شکل بگیرد.

< p dir="RTL">در هنر معاصر، تشخیص ابژه‌ی زیباشناختی از ابژه‌ی غیرزیباشناختی، سخت و گاهی غیرممکن می‌شود. مونرو سی بیردزلی تلاش دارد با تعریف ابژه­ی زیباشناختی بر این مشکل فائق آید. او تمام آثار هنری و ادبی را ابژه‌ی زیباشناختی محسوب می‌کند که برای تمییز آن‌ها کافی است منتقد از وقوع تجربه زیباشناختی مطمئن شود. ایجاد تجربه‌ی زیباشناختی، کارکرد هنر است که با وجود وحدت، ترکیب و شدت در اثر هنری ایجاد می­شود. بیردزلی، منتقد هنری می­تواند دیدگاه عین­باورانه و یا امپرسیونیستی داشته باشد، اما در هر حال، ارزش هنری، موضوع شناخت ابژه‌ی هنری است و آگاهی از آن برای منتقد شرط لازم است. هدف این نوشتار، بررسی معیارهای تشخیص ابژه‌ی زیباشناختی در نظریه زیباشناسی و نقد هنر بیردزلی است که می­تواند ما را به اتخاذ رویکردی خاص در نقد هنر رهنمون کند. در این تحقیق، داده­ها از طریق مطالعه کتابخانه­ای و جست‌وجوی اینترنتی جمع­آوری شده مطالعه و بررسی می­شوند تا پس از تجزیه و تحلیل برای پی­بردن به نقاط ضعف و قوت تعریف بیردزلی از ابژه­ی زیباشناختی و کارآیی آن در نقد هنر استفاده شوند.

به‌نظرِ هاچسون، به‌جز حواس پنج‌گانه‌ احساس دیگری در بدن انسان وجود دارد که اندام ویژه‌ای‌ برای آن نیست. این حس درونی با واکنش دربرابر ادراکِ «یک‌دستی در تنوع» نوعی تجربۀ طبیعی یا همان تجربۀ‌ زیبا‌شناختی پدید می‌آورد‌ که بهره‌مندی از آن به جای آموزش آکادمیک، ذوق خوب می‌خواهد‌. براین‌اساس، نمی‌توان‌ گفت ابزار درک زیباییْ حس بینایی یا شنوایی است. لذت حاصل از این تجربه متفاوت از سایر لذات حسی، نوعی لذت عقلی با منشأ طبیعی و بی‌غرض‌ است. برخی افراد قدرت شنوایی خوبی دارند؛ اما از شنیدن یک قطعۀ موسیقی، مثلاً سمفونی، لذت نمی‌برند‌ و این نشان می‌دهد‌ لذت موسیقایی «گوش خوب» می‌خواهد‌؛ زیرا برای ادراک زیبایی، ترکیب ذهنی تصورات لازم است. اجرای سکوت کیج با تغییر جهت در سبک موسیقایی و فلسفۀ زیبا‌شناسی، مورد مناسبی برای تحلیل نظر هاچسون است که به‌درستی، تقدم نظر بر عمل را در تمرکز بر ذوق خوبِ مخاطب نشان می‌دهد‌. به‌منظورِ تحلیل مبنای لذت زیبا‌شناختی ازنظر هاچسون با تمرکز بر لذت موسیقایی، داده‌ها‌ ازطریق مطالعۀ‌ کتابخانه‌ای‌ و جست‌وجوی اینترنتی گردآوری و سپس توصیف و تحلیل می‌شوند‌ تا درنهایت، بی‌ربطی‌ شناخت و شاخص‌های‌ فایده‌انگارانه‌‌ در تجربۀ زیبا‌شناختی مشخص شوند‌.

عقل برای حل یا مهار بحران فردی و اجتماعی، ابزاری مطمئن تصور می­شود و عقلانیت ایجاد شده در پرتو آن مجموعه­ای از اقدامات را به هم پیوند می­زند. برخی از اندیشمندان فقط عقلانیت علمی یا برتری آن را پذیرفته­اند و برخی دیگر دامنه­ی عقلانیت را تا حدی گسترانیده­اند که عملکرد انسان در ساحت زندگی روزمره و یا ارزش‌گذاری­های اخلاقی را نیز در برمی­گیرد. در عقلانیت سیستمی هیچ عقلانیت هژمونیک یا مسلطی که داعیه­ی برتری داشته باشد و بخواهد به تنهایی به زندگی شکل دهد، وجود ندارد. با عقلانیت سیستمی، هر خرده­سیستم اجتماعی بسته به درجه­ی حساسیت­ خود، که هم‌نوایی نام دارد و شبیه به حس هم‌دلی در انسان­هاست، به تغییرات و اختلالات محیطی برای سلامت و بقای خرده­سیستم و جامعه واکنش نشان می­دهد. برای مثال، در بحران ناشی از بیماری کرونا خرده­سیستم­ها در جهت یک هدف کلی هر یک از مسیر خاص خود باید حرکت ­کنند، زیرا عقلانیت هیچ خرده­سیستمی به تنهایی نمی­تواند بر تبعات آن غلبه کند. برخورد ضعیف برخی جوامع با بیماری کرونا با وجود بهره­مندی از اقتصاد قوی و عقلانیت علمی و تکنولوژیکی فعال و پیشرفته می­تواند به دلیل ابتنای بیش از حد بر عقلانیت اقتصادی و یا علمی باشد. برای نشان دادن توانایی عقلانیت سیستمی و ضعف­های عقلانیت علمی و تکنولوژیکی در نپذیرفتن محدودیت­های عقلانیت انسانی و در ترغیب مردم به تغییر سبک زندگی، با تحلیل داده­های گردآوری شده از طریق مطالعه­ی کتابخانه­ای و جست‌وجوی اینترنتی بعد از تعریف حوزه­های تأثیر عقلانیت و نقد یکه­تازیِ عقلانیت علمی به تبیین ضعف­های ساختاری در تحقق عقلانیت سیستمی می­پردازیم.

فلسفه و جامعه شناسی در مسائل مشترک و با روشهای متفاوت به یکدیگر نزدیک میشوند. در این نزدیک سازی به شرط بهره مندی از نوعی تاریخ گرایی پساهگلی، جامعه شناسی قدری انتزاع و فلسفه مایه های انضمامی به دست می آورند که می توان آن را در روش شناسی جدید سیستمی و در مواجه هی روشنگری از منظر جامعه شناختی و فلسفی ملاحظه کرد. در این مواجهه امر عقلانی و اجتماعی، سو‍ژه و ابژه، شأن هستی شناختی برابری پیدا میکنند. این نوشتار با تحلیل داده های به دست آمده از مطالعه ی آرای برخی از اندیشمندان برجسته ی فلسفه و جامعه شناسی به شرح موانع معرفتی و معرفی روشنگری از منظری جامعه شناختی و نیز به تعدیل جامعه شناسیگرایی کوش می پردازد که هست ومندهای عقلانی را اجتماعی و کاملاً وابسته معرفی میکند. بدین منظور دیدگاه معرفت سیستمی که بر مبنای عقلانیت محدود انسانی، غلبه ی نوعی عقلانیت سیستمی و معرفت درونی واقعیت های اجتماعی را نوید می دهد میتواند مفید باشد. این دیدگاه پرسپکتیو عمودی دیدگاه های اومانیستی و عقلانیت خودبنیاد روشنگری را کنار میگذارد و با تقسیم یکسان عاملیت میان انسان و جامعه امر عقلانی و اجتماعی را هم بسته معرفی میکند.

رویکرد سیستمی با هدف ساختن یک دانش جهانی تلاش دارد تا با نزدیک ساختن رشته های مختلف علمی، بر پیچیدگی مسائل آن ها فائق آید. دلیل اتخاذ چنین رویکردی پیچیدگی روزافزون جوامع است و حاصل آن، شکل گیری سه موج متفاوت از نظریه سیستم های اجتماعی بوده است. این نظریه با تلاش جامعه مدرن برای نظارت و کنترل بیشتر بر خودش هم بسته است، و به منزله یک برساخت اجتماعی در پیوند با شرایط اجتماعی و پارادایم های موجود شکل گرفته و بسط یافته است. تامل بیشتر بر دلائل ورود رویکرد سیستمی به جامعه-شناسی، و مبانی نظری و روند شکل گیری این سه موج، اهمیت ارتباطات را آشکارتر می سازد. بی تردید ارتباط علوم و نظریه های مختلف با یکدیگر، معرفت بشری را پیش تر می برد. این نظریه از جانب اندیشمندان چپ با این نقد مواجه شد که خیال نقد، یا ایجاد تغییر جدی را در جامعه ندارد. بدین سبب نوعی نظریه محافظه کار است. اما، نظریه سیستمی قصد ندارد از تامل بر «نوپیدایی»، «پیچیدگی»، و «پویایی» که رفتار سیستم های اجتماعی معاصر را تحت تاثیر قرار داده دست بردارد. در این مجال، قصد داریم تا با تامل بر فلسفه و دلائل شکل گیری نظریه ها درون این سه موج، از نحوه تاثیرگذاری آن ها بر یکدیگر، و از وجوه افتراق و اشتراک آن ها سخن به میان آوریم.

وقتی نظریه‌ دیکانستراکشن دریدا در معماری بسط پیدا کرد، گمان ‌می‌رفت راهی برای ترجمان و نمایش یک اندیشه به صورت عملی یافت شده است، اما بازخورد آن آرا در خلق فضاهای معماری، نشان داد که تعمیم آرای دریدا به معماری تنها بر پایه‌‌ برداشتی سطحی و ناقص از آن آرا بوده که منجر به برون‌داد سبک دیکانستراکشن در معماری هم شده است. دریدا با همراهی در پروژه‌‌ای که هدفش ابداع سبک دیکانستراکشن در معماری بود، درصدد برآمد ضمن ارائه نمودی عینی برای نظرات خود، نشان دهد که هنرها بهترین محل برای تجلی دیکانستراکشن هستند، اما نتایج حاصل از این پروژه موجب شد تا این فرضیه‌ او با شکست مواجه شود. بر این مبنا، این سوال اساسی مطرح است که سبک دیکانستراکشن در معماری تا چه اندازه توانسته است به برآیند مواضع دریدا درباره‌ دیکانستراکشن بدل شود و یا تا چه حد با آن اختلاف معناداری دارد؟ برای نیل به این مهم ضروری است، میزان تمایز آرای دریدا درباره‌ دیکانستراکشن با سبک دیکانستراکشن در معماری مشخص شود؛ موضوعی که در سایر پژوهش‌های مشابه تمایزی برای آن قائل نشده‌اند و بدون پرداختن به آن به عنوان مبانی شکل‌گیری سبک دیکانستراکشن در معماری پذیرفته شده است. بدین ترتیب و بر این اساس، در این پژوهش سبک منسوب به دیکانستراکشن در معماری، نه از منظری معمارانه، بلکه از منظری فلسفی مورد نقد و ارزیابی قرار می‌گیرد و میزان اختلاف آرای دریدا با این سبک در معماری تحلیل می‌شود.

در حالی که اغلب فیلسوفان بر این مسأله‌ تأکید دارند که ما چگونه یکدیگر را می‌فهمیم، دریدا با پافشاری بر پیچیدگی‌های نوع خاصِ فهم ما، بر این مسأله که ما چرا و چگونه یکدیگر را نمی‌فهمیم، تمرکز دارد. از نظر دریدا ما در این جهان در گونه‌ای تعلیق مدام قرار داریم که مانع فهم کامل ما از حقیقت آن می‌شود. حقیقتی که نه تنها ناپایدار است، بلکه در هنرها امری به غایت ناپایدارتر است. این در حالی است که این ناپایداری و تعلیق در فهم حقیقت، ضمن آنکه خود لازمه‌ی خلق اثر هنری است، به آن امکان یگانگی، بی‌همتایی و بی‌بدیل بودن نیز می‌بخشد. بدون آن، اثر هنری به فرمولی ریاضی‌وار تبدیل می‌شود که همگان قادر به انجام آن خواهد بود. لذا این پژوهش درصدد است بررسی ‌کند که چگونه هر برداشتی از اثر هنری، اتفاقاً خود به ناپایداری بیشتر در فهم و در حجاب فروماندگی حقیقت منجر خواهد شد و چگونه مخاطب اثر در مشارکتی فعّال و دائمی، هیچ‌گاه از تفسیر اثر رهایی نخواهد یافت. دو اصل مهمی که هنر و خصوصاً هنرهای معاصر برای دوام و بقا به آنها نیاز مبرم دارد و دقیقاً به همین دلیل است که شکوفا می‌شود‌.