آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در این رویداد مدرسۀ تردید با عنوان «حکمت به‌منزلۀ امری میان‌فرهنگی» دکتر مالک حسینی در مورد سه موضوع صحبت می‌کند: الف) نخست با توجه به ریشه لغوی واژه حکمت، تعاریفی از این مفهوم ارائه می‌دهد. ب) با مبنا قراردادن تعاریف ذکر شده از رویکردی موجه به مفهوم حکمت دفاع می‌کند. ج) و در نهایت از ویژگی میان‌فرهنگی بودن فرهنگ می‌گوید.

در طول تاریخ، بسیاری از فیلسوفان، شاعران، دانشمندان و نویسندگان در باب مفهوم عشق سخن گفته‌اند و نظریه‌پردازی کرده‌اند اما عشق پدیده‌ای نیست که فقط طالب اذهان مفهوم‌ساز و نظریه‌پرداز باشد. عشق ماجرایی است که آثارش در ملموس‌ترین بخش‌های حیات بشری آشکار است و با همه‌ی پنهانی‌اش از پیداترینِ چیزها برای آدمی است. به‌راستی آیا می‌شود انسانی را یافت که زمانی درگیر این ماجرا نشده یا دست کم با این پدیده اندک آشنایی حاصل نکرده باشد؟

هرگاه گفته شود که حقیقتی وجود ندارد، این سؤال پیش می‌آید که پس خود این حقیقت وجود دارد یا ندارد؟ به این سوال به دو شکل می­توان پاسخ داد. اول این­که حقیقتی وجود ندارد، ­جز این حقیقت که حقیقتی وجود ندارد (پوچ­گرایی مدرن). دوم این­که حقیقتی وجود ندارد، حتی این حقیقت که حقیقتی وجود ندارد (پوچ­گرایی پسامدرن). این مقاله پاسخ دوم را با تشریح مصادیق آن واکاوی می­کند؛ یعنی نشان می­دهد منظور از پوچ­گرایی پسامدرن چیست و مصادیق آن در پسامدرنیته کدام­اند؟ درحالی­که تکثرگرایی می­گوید هیچ حقیقت مطلقی وجود ندارد، پوچ­گرایی می­گوید که مطلقاً حقیقتی وجود ندارد و پوچ­گرایی پسامدرن می­گوید خود این حقیقت هم حقیقت ندارد. پس پوچ­گرایی پسامدرن به‌تعبیر حقیقت­باور، خودمتعارض و به‌تعبیر پوچ­گرا خودبازتابی است. پساساختارگرایی از لحاظ معرفت­شناختی پوچ­گراست، زیرا مدعی است هیچ معرفتی قابل تعمیم و قابل انطباق بر جهان نیست. اما از لحاظ نشانه‌شناختی احتمالاً پوچ­گرا نیست، زیرا اصل دلالت را نفی نمی­کند. شالوده­شکنی برای کسی که پیرو مولف­محوری و مرکزمحوری است، پوچ­گرایانه و مخرب است اما مفهوم غیاب نزد دریدا مترادف نیستی نیست. پوچ­گراییِ هسته­ای نگران نیستیِ نهایی توسط یک فاجعة هسته­ای است، با این حال برخی معتقدند که پوچ­گرایی آسیب­زننده نیست. پوچ­گرایی پسااستعماری هم نشان­دهندة نابودی و نفی هویتِ سرزمین استعمارزده است و هم نشان­دهندة نفی هویت اقلیت­های نژادی مثلاً سیاه­پوستان. پوچ­گراییِ جنسیتی به نفی جنسیت می­پردازد و پوچ­گراییِ نظریة نابهنجاری، هر گونه بهنجاریِ جنسی، جنسیتی و هویتی را نفی می­کند.

مطالعات فرهنگی زمینهای نسبتا جدید در علوم انسانی است که از دهه ۱۹۸۰ میلادی، بالاخص در امریکا شکل مدون یافت و از پیشگامان ان ، استوارت هال است که این نظریه را به صورتی نظام مند در اثاری همچون: بازنمایی: بازنمایی فرهنگی ، و عمل رمزگذاری/ رمزگشایی در محور مطالعات فرهنگی معاصر، به تفصیل مورد بررسی قرار داده است . از دیدگاه هال، زبان، بازنمایی فرهنگ است و از ان جدا نیست. فرایند رمزگذاری و نیز رمزگشایی در دل فرهنگ و از مسیر ان شکل میگیرد و از انجا که فرهنگ مدام در حرکت و تغییر است، دلالت و فرایند شکل گیری معنا نیز ثابت نیست و پیوسته دگرگون میشود. بنابراین، معنایکه و تثبیت شده نیست و همزمان با حرکت فرهنگ، از نو برساخته می شود. این مقاله بر ان است نشان دهد که با توجه به نظریه مطالعات فرهنگی چگونه فرهنگ و ابزار ان، بازنمایی-زبان- در عین حال که معنا را با توجه به هنجارهای فرهنگ و گفتمان مسلط تثبیت میکنند، همواره راه را بر ساختارشکنی از خود و ظهور خوانش های نو باز می گذارند. بنابراین، علیرغم فرهنگ و گفتمان مسلط ، همواره میتوان معناهای جدید خلق کرد که شاید بتوانند رخدادهایی شوند که جریان فرهنگ و هنر را به مسیرهای تازه ای ببرند.

مسأله‌یِ وجودِ نسبت میانِ ارزش‌هایِ اخلاقی و ارزش‌هایِ زیبایی‌شناختی یکی از مهمّ‌ترین دغدغه‌هایِ فلسفه‌یِ هنر در روزگارِ ما است. به عبارتِ دیگر، مسأله از این قرار است که آیا نقدِ اخلاقی و نقدِ زیبایی‌شناختیِ اثرِ هنری ارتباطی با یکدیگر دارند یا نه. در پاسخ به این پرسش موضع‌گیری‌هایِ گوناگونی صورت گرفته است، که، از آن میان، موضعِ مؤیّدانِ میانه‌رو بیش از همه پذیرفتنی می‌نماید. مؤیّدانِ میانه‌رو در تأییدِ وجودِ نسبتی میانِ ارزش‌هایِ اخلاقی و زیبایی‌شناختی با یکدیگر هم‌داستان‌اند، امّا در چگونگیِ برقراریِ این نسبت با یکدیگر اختلاف‌نظر دارند، و محاسن/معایبِ اخلاقی و مزایا/نواقصِ زیبایی‌شناختی را به انحاءِ متفاوتی با یکدیگر مرتبط می‌دانند. در این میان، دست‌کم ردّ‌ِ چهار نسبت را می‌توان در آراءِ ایشان پی گرفت: (1) گاهی حسنِ اخلاقیِ اثرِ هنری سبب‌سازِ مزیّتِ زیبایی‌شناختیِ آن می‌گردد، (2) گاهی عیبِ اخلاقیِ اثر موجبِ نقصِ زیبایی‌شناختیِ آن می‌شود، (3) گاهی عیبِ اخلاقیِ اثر به مزیّتِ زیبایی‌شناختیِ آن می‌انجامد، و (4) گاهی مزیّتِ زیبایی‌شناختیِ اثر به حسنِ اخلاقیِ آن ختم می‌شود.

هری گوردون فرانکفورت مفهوم متفاوتی از عشق ارائه می دهد. او عشق را ضرورتا واکنشی مبتنی بر آگاهی از ارزش موضوع و متعلقش نمی داند، چرا که ممکن است به چیزی عشق بورزیم که در واقع ارزشمند نباشد. بر خلاف باور عموم که باید چیزهای ارزشمند را دوست داشت، فرانکفورت می گوید که ما می توانیم به هر چیزی عشق بورزیم و عشق است که معشوق را ارزشمند می کند؛ هر چیزی که به آن عشق می ورزیم برای ما مستلزم ارزش می شود چون به آن عشق می ورزیم. فرانکفورت عشق به خود را خالص ترین نوع عشق می داند؛ همه ما عشق به خود را جزء خیرهایی می دانیم که همواره مهمشان می شماریم. عشق چهار خصوصیت ضروری دارد: اول، ارتباطی بی غرضانه است برای بهروزی معشوق؛ دوم، عشق شخصی است و نمی توان برای آن جایگزینی گذاشت؛ سوم، علایق عاشق همان علایق معشوق است؛ و چهارم، عشق ورزیدن مستلزم الزاماتی برای اراده است و انتخاب معشوق در اختیار ما نیست. ما با عشق همیشه در پی هدف نهایی، هدفی که تنها به خاطر خودش برای ما ارزش دارد یعنی دارای ارزش ذاتی است، خواهیم بود و به همین دلیل می دانیم باید در چه مسیری قدم برداریم و در پی کدام یک از خواست ها و امیال خود باشیم. پس دچار آشفتگی روانی نخواهیم شد و در وجود خود احساس آزادی می کنیم. در مقاله حاضر مفهوم و اهمیت و خصوصیات عشق از دیدگاه هری فرانکفورت بررسی می شود؛ اگرچه این مقاله بیشتر جنبه توصیفی و گزارشی دارد؛ در جمع بندی پایانی نکته ای انتقادی هم درباره دیدگاه فرانکفورت مطرح می شود.