آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

گرچه إحکام و تشابه، وصف مشترک آیات و روایات است اما در علوم حدیث، کمتر از اصول فقه و علوم قرآنی به ‏مسئله محکم و متشابه پرداخته شده است. برخی، نگاهی ساده‌انگارانه به حدیث دارند و قرآن را ظنی‌الدلاله و حدیث ‏را به‌عکس آن، قطعی‌الدلاله می‌دانند درحالی‌که دلالت بسیاری از احادیث نیز غیرقطعی بوده و نگارش آثار فراوان در ‏زمینه فهم، تأویل و حل تعارضات و اختلافات احادیث، شاهدی بر این مطلب است. احادیث نیز همچون آیات قرآن، ‏گاه مورد سوءاستفاده منحرفان قرار می‌گیرد. بی‌توجهی به کشف تشابه در روایات و عدم رفع آن، آسیب‌های نظری و ‏عملی فراوانی به دنبال خواهد داشت. هدف این پژوهش، استخراج اصولی برای کشف احادیث اعتقادی متشابه و نیز ‏کشف تفاوت‌ها یا شباهت‌های این دو مقوله در قرآن و احادیث است. رساله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی بر روی ‏احادیث اعتقادی الکافی انجام شده است. در این تحقیق، تلاش شده تعریفی معیار برای حدیث متشابه ارائه شود و ‏سپس راهکارهایی برای تأویل صحیح روایات متشابه، پیشنهاد، و از این راهکارها به‌صورت عملی در شرح احادیث ‏اعتقادی منتخب الکافی استفاده شده است. کاوش‌های ما نشان می‌دهد ماهیت و تعریف تشابه در قرآن و حدیث، ‏یکسان است و شواهدی صریح یا ضمنی بر وجود احادیث متشابه در دست است؛ تشابه در حدیث، نسبی و برخی علل ‏بروز تشابه، ازجمله نقل به معنا مختص احادیث است. همچنین میزان وجود متشابهات در حدیث، تقریباً همسان با ‏مقدار آن در قرآن است. بعضی ابواب الکافی، انباشته از احادیث متشابه و برخی دیگر، فاقد متشابهات‌اند. شارحان، در ‏صورت غیرقابل تأویل بودن حدیث متشابهی در الکافی، گاه حکم به رد و گاه، حکم به توقف در آن روایت داده‌اند.‏

یکی از مهمترین نظریاتی که در عصر اخیر درباره الگوواره سیر تحولات علوم مطرح شده، نظریه توماس کوهن در کتاب «ساختار انقلاب‌های علمی» است. نگارنده با مطالعه‌ای که در تاریخ حدیث شیعه داشته، سیر تحول مکاتب (پارادایم‌های) حدیثی شیعه را بسیار هماهنگ با مدلی که از جانب کوهن ارائه شده، دیده است. در اثر پیش رو، به شیوه کتابخانه‌ای، منابع فقهی و حدیثی شیعه مطالعه و اطلاعات لازم گردآوری شده‌ است و سپس با روش تحلیلی-توصیفی این اطلاعات مورد بررسی قرار گرفته‌اند و نشان داده شده که در هر دوره‌ای از ادوار حدیثی شیعه، مکتبی سلطه‌ای بلامنازع دارد (مرحله پارادایمی/ علم عادی)؛ اما با گذشت زمان هر یک از این مکاتب با نوعی بحران روبرو می‌شوند (مرحله بحران علمی) و در خلال این دوره، ایده‌های جدید درباره الگوی پذیرش روایات مورد توجه قرار می‌گیرند (مرحله انقلاب علمی)، که از میان آنها یکی مقبولیتی عام پیدا می‌کند و در نتیجه، مکتبی متفاوت جایگزین مکتب حدیثی پیشین می‌شود (مرحله تغییر پارادایم).

با توجه به جایگاه مهم شوخی در تعاملات انسانی و نمود آن، شادی، که نیاز ضروری روح آدمی است، واکاوی نحوۀ برخورد پیامبر اکرم2 و ائمهk در این باره به‌عنوان اسوه، بسیار حائز اهمیت است. در بررسی‌های اولیه، دو دسته روایت سلبی و ایجابی در این موضوع رخ می‌نماید. در این مقاله در درجۀ اول، چیستی شوخی، سپس جمع‌بندی روایات در این زمینه، شکل‌های وقوع شوخی در کلام معصومانk و اهدافی که آن بزرگواران از شوخی داشتند، مطرح شده است. در این نوشتار بر آنیم تا با جمع‌آوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای و تحلیل ادبی آن داده‌ها، تبیین شایسته‌ای برای این موضوعات ارائه دهیم.

شناخت و تحلیل مکاتب حدیثی به منظور آشنایی با خط مشی فکری حاکم بر قلمرو اندیشه های حدیثی، از مباحثی است که در عرص? مطالعات حدیث شناختی به تازگـی مورد توجهحدیث پژوهان قرار گرفته است. در این میان مکتب حدیثی جبل عامل،از مهمترین مکاتب حدیثی شیعه به شمار می‌رود که در میان? قرنهای هشتم تا نیم? قرن یازدهم هجری شکوفا بوده است؛ اگرچه این دوران مقارن با حکومتهای ممالیک، جنگهای صلیبی و دولت متعصب و سنی مذهب عثمانی بوده و این همه، فشارهای زیادی را بر شیعه موجب می‌شده که نمون? بارز آن، شهادت محمد بن مکی مشهور به شهید اول و زین الدین بن علی مشهور به شهید ثانی است. در این پژوهش که از روش مطالع? کتابخانه ای استفاده شده، مواد تحقیق از کتب دانشمـندان مکتــب جبل عامل و نیز آثار تاریخی، حدیثی، رجالی، فقهی، اصولی، کلامی و غیره فراهم آمده است. نگارنده در این رساله کـوشـیده است تا پس از مروری اجمالی بر تاریخ شیعیان جبل عامل، به بررسی تحلیلی دانشهای حدیثی در آن مکتب بپردازد و آراء اساطین آن را به دست دهد. در پرتو این پژوهش می‌توان گفت مکتب حدیثی جبل عامل که در قالب سه جریان عمد? مکتب شهید اول، مکتب شهید ثانی و مکتب شیخ بهایی به فعّالیّت پرداخته، علوم حدیث، به ویژه علم درایه الحدیث را پایه گذاری نموده است. بارزترین ویژگیهای این مکتب که سبب تمایز آن با دیگر مکاتب حدیثی گشته اسـت عبـارتند از: اعتبار بخشی ویژه به سند حدیث در مقابل متن، تبویب علم مصطلح الحدیث، عدم اعتبار حدیث موثق، طرح مجدد مباحث رجالی و تبیین مبانی جرح و تعدیل راویان.

حق آزادی بیان در آموزه‌های اسلام و میثاق‌های بین‌المللی جزء حقوق سیاسی مدنی انسان‌ها و یکی از پذیرفته‌ترین اصول حیات اجتماعی بشر شمرده شده است. از یک‌سو در روزگار کنونی، محور مناقشه درباره آزادی بیان، حدود آن است و از سوی دیگر، ربط و نسبت میان مٶلفه‌های سنت و مدرنیته از دل‌مشغولی‌های جدی محققان و پژوهشگران می‌باشد. از این روی این مقاله بر آن است تا با کاویدن و سراغ گرفتن از مرزهای قلمرو کلان آزادی بیان در اسناد بین‌المللی و موازنه آن‌ها با آموزه‌های قرآن کریم به عنوان اولین مصدر تشریع مسلمانان، حدود و ثغور آزادی بیان را بررسی نماید و در این مسیر با توجه به اینکه در زمینه آزادی بیان و مرزهای آن، یکی از کهن‌ترین چالش‌های آدمیان در ادوار گوناگون تاریخ با ساختارهای قدرت و نظام حاکم بوده است، این پژوهه با تمرکز بر سرگذشت حضرت موسیu در حکومت فرعون، مرزهای پیش‌بینی‌شده در اسناد بین‌المللی را به بحث و نقد می‌کشاند. بر همین اساس و با در نظر گرفتن فزونی نشست‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در باب آزادی بیان و حجم بالای مرزهای خرد و کلان آزادی بیان در اسناد بین‌المللی، ابتدا مهم‌ترین معاهدات فرامنطقه‌ای را ذکر کرده و سپس آن‌ها را با آموزه‌های قرآنی حکایت حضرت موسیu و فرعون مقایسه و نقد می‌کند. نتایج این پژوهش نشانگر آن است که از بین حدود آزادی بیان در این اسناد، تنها مرز «حمایت از حقوق دیگران» قابل استناد است و دیگر حدود، علی‌رغم تلاش‌های فراوان در عرصه بین‌المللی، محدودیت‌های بسیار کلی و مبهمی است که آزادی بیان را تهدید و تحدید می‌کند.