آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی مفاهیم قرآن کریم بسیار حائز اهمیت است به خصوص هنگامی که با منطق و استدلال و تفسیر قرآن به قرآن همراه باشد. این مقاله با تأکید بر تفاسیر اهل سنت و تشیع، به مواردی مهم مانند موعودگرایی و موعودباوری که با سرنوشت بشریت گره خورده است، می‌پردازد و بیش از 65 آیه در آن‌ها وجود دارد که کاملاً نگاهی مشترک به موعودباوری دارند؛ با بررسی مفاهیم 10 آیه از آیات قرآن کاملاً مشهود است که فارغ از تفسیر و روایت در مورد این آیات با توجه به مفاهیم خود آیه و در کنار آن قرار دادن با مفهوم کلی قرآن کریم می‌توان با استدلال و منطق آنچه مورد ادعای مفسران و تفسیرهای قرآن کریم که بیش‌تر یا روایی هستند یا منبعث از روایات می‌باشند دست یافت و نوعی مفهوم شناسی مستقل را به کار گرفت. مهم‌ترین نتایج این تحقیق بیان می‌دارند که موعود باوری ضرورتی برای زنده بودن حضرت عیسی(ع)، و لزوم وجود موعود برای غلبه دین خداوند بر تمام ادیان و یکی شدن دین تمام مردم، با سبک مفهوم شناسی آیات مربوطه قابل اثبات است.

بحارالانوار دائرة المعارف حدیثی بی نظیری در طول چهارده قرن بوده و همواره مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است. در اعتماد نسبت به روایات این کتاب برخی راه افراط را در پیش گرفته و تمام روایات آن را قطعی الصدور می دانند. برخی تفریط را گزیده و کلاً با دیده تردید به آن نگریسته اند. گروه سوم روایات این کتاب را از این حیث که روایت هستند مورد تایید؛ و قابل بررسی می دانند و راه گروه اول و دوم را خطا دانسته اند. یکی از موارد در بررسیِ صحت روایات، منابع است. در کتاب بحار الانوار از منابع متعددی استفاده شده و با توجه به عظمت و گستردگی مطالب، مدخل های فراوان نیز چشمگیر است. اینکه مجلسی چه ملاک هایی را برای استفاده از منابع در نظر گرفته است موضوعی قابل تأمل و حائز اهمیت می باشد. این پژوهش زمینه های کلی درج روایات را مشخص می کند و خواننده را از سرگردانی و بی اعتمادی نسبت به این کتاب، که برخی درصدد آن بوده اند، می رهاند. تقسیم بندی منابع و معرفی نویسندگان آنها، و نقد مطالبی که مجلسی در مقدمه اول و دوم در این زمینه آورده است، در بررسی این جامع روایی هدف دیگر این پژوهش می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهند که مجلسی به عنوان فردی ثقه و مورد اطمینان برای همه دانشمندان به صحت و اعتبار مصادر مورد استفاده در بحار شهادت داده است به این ترتیب که: اولاً به جهت امکانات فراوانی که در اختیار داشته، از بهترین و معتبرترین نسخه های موجود استفاده کرده است. ثانیا از کتب و تألیفات معتبر شیعی در بحار آورده است. ثالثا پس از گردآوری به نقد و بررسی آنها پرداخته و اگر حدیثی مورد تائید وی نبوده در قسمت «بیان» به تبیین موارد اشکال پرداخته است.

مساله اخذ میثاق و پیمان از انسانها مبنی بر پذیرش ربوبیت یگانه خدای متعال پیش از آفرینش دنیوی ایشان یکی از مباحث مهم قرآنی است که در آیه ۱۷۲ از سوره اعراف- معروف به آیه پیمان الست- مطرح گردیده است. روایاتی که در جوامع روایی به " روایات عالم ذر" مشهور است به نوعی موید وجود عالم ذر در آیه مذکور است. مسئله این است که برخی از اندیشمندان این روایات را در عداد اخبار آخبار آحاد و برخی در زمره اخبار متواتر قلمداد کرده اند. با گرداوری احادیث عالم ذر که گاه به طور پراکنده و گاه منسجم در منابع روایی نقل شده و حذف مکررات و موارد همپوشانی، روشن شد اگرچه نمی توان این احادیث را متواتر لفظی دانست لیکن قدر جامع معنوی آنها را می توان در حد تواتر معنوی قلمداد نمود. به این ترتیب اشکال کسانی که پذیرش احادیث در حوزه اعتقادات را منوط به تواتر آنها دانسته اند پاسخ داده می شود. روش انجام این مقاله کتابخانه‌ای است.

استاد عل ی­اکبر غفاری دانشمند و حدیث­ شناس­­ معاصر، دغدغۀ وجود اغلاط و اشکالات علم­ الحدیثی ­در ­متن و سند منابع حدیثی را داشت. وی با توفیقات الهی­ و براساس مهارتش در علوم اسلامی با ابداع ملاک­ها و معیار­ها­یی، این مشکلات را به خوبی حل نمود. با واکاوی ­آثار استاد،­ ­معیارهایشان­­ در تصحیح، تحقیق، تعلیقه­نویسی ­و نقد استخراج ­گردید که مهمترین ­آن­ها در تصحیح، عرضه­ و مقابلۀ ­متون بر نسخه­ های تصحیح و قرائت شده بر مشایخ و خطوط آن­ها، مراجعه به مصادر و علمای متخصص بود، ­در تعلیقه ­نویسی، رعایت تقوای ­علمی و امانت داری بود. در نقد متن، ارجاع به قرآن و سنت بود. در نقد سند از شناسایی و اعتباریابی راویان­ و ­بررسی­ کیفیت­ سند مدد جسته است. راهکارهای استاد در تصحیح و تحقیق بر تألیفات عالمان بزرگ معاصر هم­چون جامع ­المدارک، جلوه­گر تبحر ایشان و شایستۀ الگو گرفتن است. پژوهشگران علوم­ حدیث می­توانند با تأسی­ به­ سیرۀ­ وی ­درحدیث­ پژوهی ­و بهره جستن از روش­ها و معیارهایشان، به حدیث­ پژوهی تداوم ببخشند.

اهمیت پرداختن به "تبیین جایگاه و نقش استادعلی‌ا‌کبرغفاری در حفظ و انتقال فرهنگ شیعه به آیندگان با تأسی از شیخ صدوق" از آن جهت ضروری است که در آثار و خدمات علمی صدوق و غفاری، باوجود فاصله زمانی قابل توجهی بین آنها، در موارد زیادی مشابهت دیده می‌شود. ازجمله این موارد؛ شخصیت، خدمات علمی به ویژه نقش مشترک آنها در انتقال فرهنگ و ذخائر حدیثی شیعه به آیندگان است؛ همان‌طور که صدوق در قرن چهارم هجری در أخذ، حفظ و حراست از احادیث معصومین کوشیده و این میراث‌ عظیم را از گذشتگان به‌ آیندگان‌ انتقال‌ داده، غفاری نیز در عصر حاضر این آثار را از گزند آسیب‌های متعدد پیرایش کرده و با تصحیح و تحقیق علمی آنها را به آیندگان انتقال داد. بنابراین، معرفی فعالیت‌ها و خدمات علمی غفاری در مقایسه با ابرمرد تاریخ علم حدیث صدوق، راهی به سوی آیندگان می‌گشاید تا عالم تشیع از آن بهره‌مند گردد. آثار مکتوب غفاری إهتمام ایشان به تصحیح و تحقیق آثار بزرگان دین، توجه به اهمیت آنها، تأسی و ارادت به شخصیت علمی بزرگان دین به ویژه صدوق را به خوبی می‌نمایاند و ایشان را در جرگه‌ی حدیث‌شناسان بلندپایه‌ی مکتب ائمه‌ی-معصومین قرار می‌دهد. مجاهدت‌علمی ایشان برای آیندگان ارزشمند و قابل الگوگیری است.