آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بازنمایی واقعه عاشورا در تاریخ معاصر ایران (1305-1357) در شمار موضوعاتی است که با وجود اهمیتی که در شناساندن سیر تحول رویکردهای مطالعاتی عاشورایی دارد، کمتر به آن توجه شده است. مقاله حاضر می‌کوشد با بررسی جریان­های دگراندیش و مبانی آنان به نقش آنان در بازنمایی واقعه عاشورا در این دوره بپردازد. نتایج این بررسی نشان می­دهند که انگیزه خرافه‌ستیزی و پندارستیزی جریان‌های دگراندیش در تاریخ معاصر ایران که ریشه در دوران پیش از پهلوی دارد، زمینه‌ساز شکل جدیدی از مطالعات و تحلیل‌های مبتنی بر عقل­مداری و علم­گرایی شده است که تفسیرهایی سیاسی و اجتماعی از عاشورا را به دنبال داشته است.

مروت به عنوان حالتی نفسانی، مسئله‌ای به روز و کاربردی است و تأثیر بسیاری در بروز کنشهای‌ اشخاص در اجتماع دارد. پرسش اصلی پژوهش این است که مروت چیست و داخل در مفهوم عدالت است یا شرط دیگری به­‌شمار می‌آید؟ با مراجعه‌ کتابخانه‌ای و بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی، یافته‌ها بیانگر آن است که مروت کلی مشکک به­‌شمار می‌آید، مرتبه‌ بالای عدالت می‌باشد که در مواردی همچون متصدی منصب قضاء و شاهد شرعی شرط است. می‌توان مروت را با اخلاق حرفه‌ای و سازمانی همسان و گونه‌ای هماهنگی میان شخصیت اجتماعی فرد و دو عنصر زمان و مکان دانست.

صلح یکی از موضوعات مهمی است که همه فرق و ادیان نسبت به آن توجه جدی دارند و تلاش می کنند تا تصویر روشنی از آن ارائه نمایند. بهائیت از جمله فرقه هائی است که تلاش زیادی دارد تا خود را پیشتاز ارائه صلح و همزیستی مسالمت آمیز در جهان نشان دهد. پرسش اصلی در این مقاله این است که مفهوم و مراتب و انواع صلح در متون بهائیان چیست؟ هدف از انجام این پژوهش نشان دادن مراتب و ویژگی های صلح با استفاده از منابع مکتوب بهائیان است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که در متون بهائیان چهار اصطلاح صلح مطرح شده است که عبارتند از صلح عمومی، صلح اصغر، صلح اکبر و صلح اعظم. این اصطلاحات ویژگی های دقیقی ندارند و برای سه اصطلاح نخست، ویژگی همسانی ذکر شده و صلح اعظم نیز زمانی است که تمام انسان ها تعالیم بهائی را پذیرفته و بهائی شوند. تصویر صلح از سوی بهائیان عمق علمی ندارد و صرفا چند توصیه ساده است و نمی توان برخلاف آنچه آنها معتقدند آن را به عنوان نجات دهنده بشر و معارفی از سوی خداوند دانست.

یکی از عواملی که باعث شده تا دولت­های عضو کنوانسیون اروپایی حقوق بشر به تحدید حقوق بنیادین فردی بپردازند، اتکا به­ مفهوم منافع عمومی است. توسل به مفهوم «اخلاق عمومی»، مندرج در اکثر مواد کنوانسیون، به ­عنوان یکی از اقسام منفعت عمومی، عاملی برای تحدید حقوق بیان شده است که در این­جا می­کوشیم به نقد و بررسی این مفهوم بپردازیم. اهمیت این بررسی زمانی دوچندان می­شود که نه در خودِ کنوانسیون، نه در رویة دیوان استراسبورگ و نه در میان کشورهای عضو، هیچ برداشت واحدی از مفهوم «اخلاقیات» یا «اخلاق عمومی» دیده نمی­شود. این عدم تعین مفهومی و عدم شفافیت منجر به آن شده تا کشورهای متعاهد هرکدام بنابر برداشت خاص خود به­ تعریف این مفهوم و تحدید حقوق افراد بپردازند. در این میان، «حق آزادی بیان» از آن دست حقوقی است که بیش­ترین محدودیت­ها را به­ خود دیده است. بر این اساس، مایلیم نگاهی سنجش­گرانه و نقادانه دربارة نقض «حق آزادی بیان» به­ بهانة صیانت از اخلاق عمومی داشته باشیم. در ادامه، می­کوشیم نگرش رانالد مایلز دِوُرکین را در باب تقدم آزادی بیان در قیاس با منفعتی به­ نام اخلاقیات، به­ عنوان عاملی برای محدودیت این حق بنیادین، به­ بحث بگذاریم.

نسبت اخلاق و قانون از جمله موضوعاتی است که مناقشات درازدامنی را برانگیخته و از مهم‌ترین مباحثِ مربوط به پیوند سپهر اخلاق و حقوق به شمار می‌آید. یک نزاع مهم در این میان از این قرار است که آیا پیروی از ”اخلاق متعارف“ در حوزۀ عمومی و/ یا حوزۀ خصوصی باید قانوناً الزام‌آور شود یا نه؟ در این مقاله با نگاهی به مناقشات پیرامون مسئلۀ ”الزام قانونی اخلاق“ در مباحثۀ معروف هِربِرت هارت و پاتریک دِولین، ابتدائاً با عطف نظر به تقسیم‌بندی ریچارد مِروین هِر، سه بخش از اخلاق‌پژوهی را تفکیک می‌کنیم و جایگاه آنچه را دِولین از ”اخلاق متعارف“ مراد می‌کند ایضاح خواهیم کرد. پس از شرح دلالت‌ها و پیامدها و ریشه‌های ”اخلاق متعارف“ در نگاه دِولین، به نسبت قانون با ”اخلاق متعارف“ در نگاه او خواهیم پرداخت. نهایتاً رویکرد دِولین را نقد و آسیب‌شناسی خواهیم کرد و با نشان دادن کاستی‌های برداشت دِولین از ”اخلاق متعارف“ نگاه حقوقی او به اخلاق را به چالش خواهیم کشید.

مسئله وصایت در اندیشه اعتقادی دانشمندان شیعی، از جایگاه ویژه ای برخوردار است و عالمان شیعی وجود وصی بعد از نبی را جهت هدایت انسان از گمراهی به سوی سعادت لازم می‌ دانند مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با هدف بررسی مسئله وصایت از دیدگاه عالمان شیعی و با تاکید بر سه مذهب، امامیه، زیدیه و اسماعیلیه، دیدگاه عالمان شیعه را مورد واکاوی و مداقه قرار می دهد. و به این پرسش پاسخ می دهد که دیدگاه عالمان شیعه در مسئله وصایت چیست؟ پس از بررسی دیدگاه ها مشخص شد هر سه مذهب (امامیه، زیدیه، اسماعیلیه) با تاکید بر آیات و روایات اعتقاد دارند که پیامبر(ص) قبل از رحلت جانشین خود را تعیین نموده است، با این تفاوت که از دیدگاه امامیه، مقام وصی از حضرت علی (ع) شروع و به حضرت مهدی (عج) ختم می‌شود، در حالی که اسماعیلیه و زیدیه وصایت را مختص حضرت علی (ع) می‌دانند.

پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در چهارچوب علل چهارگانه به دنبال پاسخ به این سئوال بنیادین است که از نظر آیت‌الله خامنه‌ای مهم‌ترین عوامل شتاب‌دهنده مادی، صوری، فاعلی و غایی تمدن نوین اسلامی چیست؟ نتایج حاکی از آن است که در علل مادی، وجود ایمان، معنویت، عقلانیت و عدالت، در علل صوری، اولویت یافتن ساختارهای تربیتی و اخلاقی، ساختارهای علمی و آموزشی، ساختارهای امّت‌محور و هم‌افزا در ساختار تمدن نوین اسلامی، در علل فاعلی، تربیت انسان آگاه به جایگاه تاریخی خود، مسئولیت‌پذیر نسبت به نقش تمدنی، برخوردار از اراده کافی در مقیاس ایجاد تمدن، اهل مجاهدت و مقاومت در تحقق اهداف تمدن نوین اسلامی، در علل غایی، تبیین، ترسیم و معرفی حیات طیبه و سعادت حقیقی جامعه بشری مطابق با آرمان‌های اسلامی، از جمله مهم‌ترین عوامل شتاب‌دهنده ایجاد تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری هستند.

”قیم‌سالاری اخلاقی“ به چه معناست و چه تقریرهایی از آن می‌توان داشت؟ ”قیم‌سالاری“ چه ربط و نسبتی با ”اخلاق‌باوری“ دارد و وجوه افتراق و اشتراکش با ”اخلاق‌باوری“ چیست؟ در ”قیم‌سالاری“، دست‌کم در نسخه‌ی کلاسیک آن، تلاش بر این است که از اضرار شخص به خود جلوگیری شود نه لزوماً اضرار وی به دیگران. اما در ”اخلاق‌باوری“ تلاش بر این است که از ارتکاب اعمال اخلاق‌گریز که جامعه آن را ناپسند تلقی می‌کند جلوگیری شود و، دست‌کم مطابق برخی از قرائت‌ها، حتی باید چنین اَعمالی را جرم‌انگاری کرد. روشن است که در هر دو تلقی، «آزادی» افراد مالاً دستخوش تغییر و تحدید خواهد شد. اما پرسش این است که کدام‌یک از این دو نگاه، موجه و معقول است تا دولت‌ها آن را در سیاست‌گذاری‌ها و قانون‌گذاری‌های-شان به‌کار گیرند؟ ما در این مقاله استدلال خواهیم کرد که ”اخلاق‌باوری“ ناموجه است و به‌کاربستن آن برای تحدید «آزادی» شهروندان نامعقول. برای نشان‌دادن این امر، در وهله‌ی نخست ایده‌ی ”قیم‌سالاری“ را شرح و تبیین می‌کنیم و انواع ”قیم-سالاری“ را بر می‌شمریم. سپس به ”اخلاق‌باوری“ می‌پردازیم و نقد آن را در دستور کار قرار خواهیم داد. در پایان استدلال خواهیم کرد که ”اخلاق‌باوری“ بر بنیان استواری قائم نشده است.