آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

نقد از روش‌های مؤثر برای سنجش آراء و اندیشه­ها و تشخیص نقاط قوت و ضعف آثار نویسندگان است. با بهره­گیری از این روش می­توان سره را از ناسره بازشناخت. در بین روش­های نقد، نقد روشی از اولویت فراوانی برخوردار است. این تحقیق به روش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه‌ای تدوین شده و بر این فرضیه استوار است که وهابیان به ویژه نویسنده کتاب اصول مذهب الشیعة، به دلایلی همانند پیش­فرض­های ناصواب، کینه و حسادت، تفاوت فرهنگی، ضعف علمی و... در موارد فراوانی مغالطه کرده‌اند. بررسی نشان می­دهد کتاب اصول مذهب الشیعة، در بررسی مذهب امامیه، به جای روش علمی از مغالطه­های حمله‌ شخصی، دروغ، تعمیم نابجا، نقل قول ناقص، تحریف، تفسیر نادرست، علت جعلی، ادعای بداهت، توسل به مرجع کذب، تحریک احساسات و مغالطه تمثیل بهره برده و از روش علمی برای نقد شیعه استفاده نکرده است.

ائمة اطهار(ع) نه‌تنها در تبیین معارف الهی، بلکه در روش‌ها الگو هستند. ازاین‌رو، شناخت راهبردهای آنان در مواجهه با شبهات اهمیت و اولویت دارد. مسئله پژوهش، کشف راهبردهای روشی معصومان در پاسخ‌گویی به شبهات کلامی؛ و فرضیۀ تحقیق، «امکان دستیابی به راهبردهای یادشده است». با تبیین روش‌های مواجهه معصومان با شبهات، افق‌ها و راهبردهای جدیدی برای پاسخ‌گویی کشف خواهد شد. روش پژوهش، کتابخانه‌ای و مراجعه به مهم‌ترین منابع روایی و استخراج روایات کلامی معصومان(ع) و تحلیل آنهاست. یافته‌ها نشان می‌دهد: مهم‌ترین راهبرد ائمة اطهار(ع) هنگام پاسخ‌گویی به شبهات، راهبرد برهانی است. آنان از حیث صورتِ برهان، در غالب موارد، هنگام مواجهه با افراد عادی از «برهان إنی» و در مواجهه با دانشمندان از «برهان لمّی» استفاده کرده‌اند. از حیث مواد برهان، در پاسخ‌های مربوط به خداشناسی، از اولیات؛ در براهین اثبات وجود خدا، از محسوسات؛ در شبهات راهنماشناسی از تجربیات؛ در مباحث درون‌دینی از متواترات و در شبهات فقهی و روایی از حدسیات بهره برده‌اند. استفاده معصومان(ع) از فطریات، در مباحث گرایشی بوده است.

نقد از روش‌های مؤثر برای سنجش آراء و اندیشه‌‌ها و تشخیص نقاط قوت و ضعف آثار نویسندگان است. با بهره‌‌گیری از این روش می‌‌توان سره را از ناسره بازشناخت. در بین روش‌‌های نقد، نقد روشی از اولویت فراوانی برخوردار است. این تحقیق به روش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه‌ای تدوین شده و بر این فرضیه استوار است که وهابیان به ویژه نویسنده کتاب اصول مذهب الشیعة، به دلایلی همانند پیش‌‌فرض‌‌های ناصواب، کینه و حسادت، تفاوت فرهنگی، ضعف علمی و... در موارد فراوانی مغالطه کرده‌اند. بررسی نشان می‌‌دهد کتاب اصول مذهب الشیعة، در بررسی مذهب امامیه، به جای روش علمی از مغالطه‌‌های حمله‌ شخصی، دروغ، تعمیم نابجا، نقل قول ناقص، تحریف، تفسیر نادرست، علت جعلی، ادعای بداهت، توسل به مرجع کذب، تحریک احساسات و مغالطه تمثیل بهره برده و از روش علمی برای نقد شیعه استفاده نکرده است.

بررسی موضوع رابطه تمدن و معنویت از منظر قرآن کریم، از تحقیقات بایسته‌ای است که برای پی‌ریزی تمدن علوی و زمینه‌سازی برای ایجاد تمدن مهدوی اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. در این مقاله به دو پرسش پاسخ می‌دهیم: نخست اینکه آیا از منظر قرآن، دست‌یابی به تمدن، بدون توجه به معنویت امکان‌پذیر است؟ اگر پاسخ مثبت باشد، آیا چنین تمدنی پایدار، مطلوب و سودمند است؟ به نظر نگارنده، بدون توجه به معنویت نیز دست‌یابی به تمدنِ تک‌بعدی، امکان‌پذیر ولی ناپایدار و برای دنیا و آخرت مردمان ناشایسته است. تمدن بدون معنویت، نه تنها نمی‌تواند آدمی ‌را رستگار کند بلکه گاه موجب دور شدن آدمی از سعادت دنیوی و اخروی می‌شود. در تمدنی که بر پایه معنویت بنا نشود، برخی از نمادهای تمدنی همانند معماری، توسعه صنعتی، کشاورزی و ... قابل دست‌یابی است ولی تمدن جامع، تنها در سایه توجه به معنویت و با عنایت به عقاید حقه حاصل می‌شود. در این مقاله، برای اثبات نظریه یادشده به مهم‌ترین تمدن‌هایی که قرآن از آن سخن گفته و سرنوشت تمدن‌های مذکور اشاره خواهیم کرد.

نخستین چالش فراروی مفسر موضوعی در فرایند مراجعه قرآن، شناسایی و استخراج داده‌های قرآنی مربوط به مسئله است. این مقاله کوشیده است با تعیین مؤلفه‌های شناسای داده‌های تمدنی قرآن و ساخت الگوی کشف و استخراج داده‌های تمدنی قرآن، اولین چالش فراروی به سخن درآوردن قرآن دربارۀ نظریۀ تمدن را حل کند. نتیجۀ کاربردی تعیین مؤلفه‌های شناسای داده‌های تمدنی در قرآن، کشف و استخراج بیشینه و بهینۀ داده‌های تمدنی در کتاب الهی است. مقاله بر داده‌های اصل تمدن متمرکز است و به ویژگی‌های آن نمی‌پردازد. پژوهش با روش تحلیلی و توصیفی، مؤلفه‌های شناسای داده‌های تمدنی قرآن را تعیین و الگوی استخراج آن‌ها را ارائه کرده است. به طور معمول، قرآن‌پژوهان داده‌های تمدنی قرآن را به روش استقرایی گردآوری و تدوین می‌کنند و روش قیاسی را به کار نمی‌گیرند. مقاله با استفادۀ توأمان از دو روش استقرایی و قیاسی، مؤلفه‌های شناسای داده‌های تمدنی را به لحاظ ظرف، موضوع و محمول، تعیین و الگوسازی می‌کند. مؤلفه‌های شناسا از این قرارند: به لحاظ ظرف «دنیایی بودن»، به لحاظ موضوع «انسانی بودن»، «اجتماعی بودن» و «بزرگ بودن» و به لحاظ محمول «ساختۀ اختیاری».

پس از رحلت پیامبر اعظم k اختلاف بین جانشینی آن حضرت در جامعه اسلامی نمود یافت. شیعیان جانشینی پیامبر را به نص و اهل سنت به روش‌های دیگر دانستند و این اختلاف همچنان ادامه دارد. یافتن بهترین روش‌های تعامل شیعه و اهل سنت همواره یکی از مهم‌ترین مسائل جامعه اسلامی بوده است. راه‌حل‌های یادشده بین یکسان‌پنداری دو مذهب از سویی تا دوری و تکفیر از سوی دیگر پیش رفته است. عبدالجلیل قزوینی رازی از جمله نظریه‌پردازانی است که الگویی برای وحدت مذهبی مطرح کرده است. هدف از این پژوهش، کشف و تبیین الگوی یادشده و مبانی کلامی آن است که می‌تواند در فروکاستن از اختلافات جامعه اسلامی و رسیدن به الگوی نظری‌عملی وحدت اسلامی سودمند باشد. تحقیق با روش تحلیل محتوا انجام شده و به این پرسش اساسی پاسخ می‌دهد که: مبانی کلامی همگرایی مذاهب اسلامی از دیدگاه عبدالجلیل چیست؟ یافته‌های مقاله نشان می‌دهد مبانی همگرایی عبدالجلیل در سه گروه مبانی مبدأشناسی، راهنماشناسی و مقصدشناسی می‌گنجد و بر اساس آن، شیعیان و اهل سنت ضمن پای‌بندی به اصول اعتقادات خود، می‌توانند جامعه واحد اسلامی را تشکیل دهند.