آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر بررسی حقوق مردم در حکومت اسلامی از منظر نائینی، با تکیه بر کتاب «تنبیه الامه» است. روش پژوهش کیفی-استقرائی بوده و در این راستا، ابتدا با مفهوم‌‌شناسی دقیق مفاهیم «حقوق»، «مردم» و «حکومت»، اساس و زیربنای مستحکمی برای افزایش عمق و دقت پژوهش بنیان نهاده شد. سپس در جهت تحلیل کلمات به استفاده از عبارات صریح نائینی اکتفا نکرده و از لوازم کلام ایشان نیز استفاده شد. از دیگر دستاوردهای این پژوهش، بررسی دقیق و جامع اصطلاحات و عباراتی بود، که در کلمات نائینی به‌کار برده شده‌‌اند؛ با شفاف‌سازی و تبیین این اصطلاحات، علاوه‌بر تحلیل عمیق‌‌تر، دسته‌‌بندی دقیق‌‌تری از حقوق نیز بدست آمد، نظیر آنچه در بررسی مفهوم «مساوات» و تبیین گستردگی آن و یا مفهوم «مسئولیت» ذکر شده است. در پژوهش حاضر پس از اینکه موارد مربوط به حقوق مردم از متن کتاب «تنبیه الأمه» استخراج گردید، به صورت منطقی و با توجه به رابطه حقوق با یکدیگر، دسته‌‌بندی شد. در این دسته بندی‌‌ها حقوق مختلف از یکدیگر به دقت تفکیک گردیدند. مهم‌‌ترین دسته‌‌بندی که حقوق را به صورت منطقی با یکدیگر مرتبط نموده است، تقسیم آن به حقوق کلان و خرده‌حقوق می‌‌باشد. بنابر همین تقسیم‌بندی، در مجموع 23 مورد از حقوق مردم در حکومت اسلامی بدست آمد، که 6 مورد از آن‌‌ها حقوق اصلی و کلان بوده و 17 مورد به صورت خرده‌حقوق، ذیل این حقوق کلان گردآوری و تنظیم شده‌‌اند. با این تقسیم‌‌بندی، علاوه‌بر تبیین روشن از منطق حاکم بر حقوق مختلف مردم از منظر نائینی، و ارتباط این حقوق با یکدیگر، کلی‌نگری مورد نیاز جهت پژوهش‌‌های هم‌افق و جستجوی حقوق لابه‌لای کلمات و عبارات کتاب «تنبیه الأمّه» فراهم آمده و تسهیلی برای پژوهش‌‌های بعدی به ارمغان خواهد آمد.