آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ابومحمد جابر بن یزید جعفى کوفى (حدود 50ـ128 ق) از تابعان و از اصحاب نامدار و مورد وثوق امام باقر و امام صادق(علیهما السلام)است. او در اواخر دوره اموى، یک مرجع عمده درباره علوم دینى زمانش به شمار مى رفت. عمده فعالیت هاى علمى این عالم برجسته شیعى و شاگرد مکتب اهل بیت(علیهم السلام) در شاخه هاى تفسیر، حدیث، تاریخ، فقه و کلام بوده، از آن جا که شاگردان نامدارى از شیعه و سنى داشته است، سهم فراوانى در توسعه این علوم در بین عامه مسلمانان و به خصوص شیعیان امامى داشته است.

دین اسلام، امر به معروف و نهی از منکر را به عنوان بهترین شیوه رویارویی با مخالفان و منحرفان معرفی کرده است. اهمیت این آموزه را می توان در آیه های قرآن و یادکرد پربسامدش در روایت ها دید. هر چند عمل به این آموزه بر هر مسلمانی واجب است، برای کسانی که از مقام دینی و دنیوی بالاتری برخوردار باشند، ضرورت بیشتری ایجاب می کند. از آنجا که والاترین امر به معروف، ارشاد مردمان به دین حق و مهم ترین نهی از منکر، بازداشتن گمراهان از باورهای فاسدشان می باشد، ائمه (ع) مهم ترین وجهه همت خود را به ارائه واقعی دین خدا و هدایت گمراهان به مذهب امامیه منعطف نمودند. امام رضا (ع) نیز به مقابله و مبارزه با ادیان و فرقه های منحرف پرداختند، زمانی که اکثر فرقه ها به تئوریزه کردن عقاید و تبلیغ باورهایشان مشغول بودند. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که امام رضا (ع) با چه شیوه هایی به مقابله با فرق رفته اند؟ آیا می توان از آن ضابطه و قاعده استخراج و آن را به عنوان یک الگوی مبارزاتی تعریف کرد؟

هدف از نگارش این مقاله بررسی فقهی حکم برداشت اعضا از بیمار مرگ مغزی است که از دو حیث موضوعی و حکمی به تحلیل آن پرداخته ایم. در این مقاله سعی شده است با تعاریفی که از حیات و مرگ ارائه می دهیم وضعیت بیمار مرگ مغزی را روشن سازیم. در نهایت با اشاره به آن تعاریف، روایات و آرای فقها چنین شخصی در قید حیات تشخیص داده شده و قائل به عدم جواز برداشت اعضای وی می شویم. در سراسر این پژوهش به ادله قائلین به جواز پیوند اعضا تحت عنوان اشکال، اشاره کرده ایم و با پاسخ به هر یک بر قوت ادله خویش مبنی بر عدم جواز صحه گذاشته ایم.

مدخل Quranدر دائرة المعارف دین مشتمل بر دو مقاله است: 1. متن قرآن و تاریخ آن به قلم پرفسور چارلز جوزف آدامز؛ 2. نقش قرآن در دینداری اسلامی نوشته پرفسور محمود محمد ایوب. مقاله اول ترجمه و نقد و مقاله دوم فقط ترجمه است. مترجم نسبت به مقاله اول به لحاظ صوری و ساختاری و نیز محتوایی انتقاد فراوان کرده؛ ولی یادآوری شده است که آدامز مستشرقی متعصب و مغرض نیست، منتها اشتباهات متعددی مرتکب شده است. وی مقاله آقای ایوب را که استادی مسلمان و شیعی است صرفا ترجمه نموده و احیانا برخی از مطالب آن را با مستندسازی و توضیحات همراه ساخته است.

در این پایان نامه فصول چهارم و پنجم و ششم کتاب مسلمانان، عقاید و اعمال مذهبی شان و نیز دو مقاله از کتاب رویکردهایی به تاریخ تفسیر قرآن به نام های اتجاه تفسیری ناسخ و منسوخ قرآن، و تفسیر بلاغی قرآن، اعجاز و موضوعات مربوط به آن ترجمه و نقد شده است. مؤلف آثار یاد شده آندروریپین (AndrewRippin) استاد مطالعات دینی در دانشگاه کلگری کاناداست

«تدبّر» از جمله مفاهیم کلیدی در قرآن کریم به شمار می آید که با استناد به آیه 29 سوره ص به عنوان هدف نزول قرآن کریم معرفی شده است. اگرچه مفهوم مذکور تنها در چهار آیه در قرآن کریم به کار رفته، ولی به دلیل جایگاه و پردازش هایی که در سه دهه اخیر درباره آن صورت پذیرفته است، خوانش های گوناگونی در فضای علمی عصر حاضر نسبت به آن بوجود آمده است. آنچه به ابهام واژه تدبّر در پژوهش های امروزین می افزاید، عدم تحلیل ماده آن (د ب ر) است. به صورتی که محققان در این حوزه صرفاً با استناد به گزارش لغویان متأخر، به بررسی دیگر ابعاد مفهومی غیر لغوی این واژه می پردازند. جستار حاضر ضرورت بکارگیری رویکرد ریشه شناسی را در تحلیل مؤلفه های لغوی این واژه دنبال می نماید. از این رو تلاش کرده است تا فرایند ساخت از ماده [دبر] به ساخت «تدبّر» را مورد بررسی قرار دهد. روشی که جهت تحلیل فرایند مذکور در نظر گرفته شده بدین قرار است که در ابتدا معانی موجود در دیگر زبا های سامی همچون؛ زبان عبری، آرامی، حبشی، اکدی و... استقصاء گردیده و سپس این معانی در پنج دسته معنایی مشخص تقسیم شده اند. در ادامه در راستای گزینش داده های سودمند جهت دستیابی به فرایند ساخت تدبّر، معانی مذکور تصفیه شده و اطلاعات مفید جهت کشف ارتباط بین معانی مورد استفاده قرارگرفته است و در پایان مبتنی بر تحلیل مذکور، فرایند ساخت تدبّر، به کمک ساخت مشابه (تیپولوژی) آن در زبان انگلیسی تبیین گردیده است. آنچه به کمک ساخت مشابه در زبان انگلیسی (understand) به دست آمده حاکی از آن است که واژه تدبّر نیز از دو بخش ساخته شده است: [دبر (به عنوان ماده فعل) + وزن تفعّل (به معنای stand)]. در نتیجه معنایی که از تدبّر فهم می گردد، مواجهه ادراکی با موضوع یا پدیده ای جهت پی بردن به پشت و ورای آن است.

مساله خیر خواهی یکی از مهم ترین ویژگی هایی است که قرآن کریم و روایات معصومین برای مومنین برشمرده اند. در منابع روایی شیعه باب های بسیاری به این موضوع اختصاص یافته است. مساله ای که انگیزه انجام این تحقیق شد، این بود که چه میشود در یک جامعه این مساله با گذشت زمان کمرنگ میشود و آحاد جامعه در زندگی های روزمره به آن اهمیت چندانی نمیدهند. از همین رو در این تحقیق ابتدا به دنبال مشخص ساختن ابعاد و جنبه های مختلف خیر رسانی هستیم که فرد خیر رسان اساسا در چه ابعادی میتواند به جامعه خویش عمل خیر رسانی را انجام دهد که ابعاد اقتصادی ، فرهنگی، عاطفی و دفاعی از مهم ترین این جنبه های هستند. بعد از مشخص شدن ابعاد خیر رسانی ، این پژوهش به دنبال این هست که مقتضیات و موانع محقق شدن این عمل را از قرآن و روایات معصومین استخراج کند که مهم ترین این اصول عبارت اند از: درک حضور خداوند، توجه به معاد و سرنوشت، تعلق اموال به جامعه و اصل برادری. از مهم ترین موانع نیز میتوان حسد، شح نفس، حب بیش از اندازه مال، رضایت و اطمینان به حیات دنیوی و وعده فقر شیطان اشاره کرد.

ژوهش در زمینه سازگاری آیات قرآن کریم ارتباط نزدیکی با مساله فهم قرآن کیریم پیدا می کند و فهم قرآن در سطح واژگان و عبارتها تنها اختصاص به اهل بیت علیهم السلام دارد. متن قرآن، نسخه ای عربی از وحی آسمانی و شکل یافته درباره زمانی خاصی برای تبلیغ دین الهی است بنا بر این فهم آن گروه شناخت جنبه های معنا شناسانه زبان عربی، مردم شناسی عصر نزول و همچنین شناخت شگردهای تبلیغی بکار رفته در آن است. فهمی بیگانه از جنبه های معنا شناسانه زبان عربی و همچنین نا آشنایی با مردم شناسی عصر نزول و بها ندادن به شگردهای تبلیغی بکار رفته در قرآن کریم زمینه را برای پندار وجود ناسازگاری در قرآن کریم پدید می آورد. دانسته های مشترکی که آیات با اتکا بر آنها شکل یافته اند چند معنایی، افزایش و کاهش معنایی، واقع گریزی،بافت موقعیتی، بافت زبانی، کانون معنایی، سطوح معنایی آیات، سازوکار مجاز و استعاره از جنبه های مهم معناشناسی زبان قرآن هستند. زبان قرآن در سطح مفاد واژگان و عبارتها برای همه آگاهان از جنبه های معنا شناختی آن که بخاطر حضور در عصر نزول یا در نتیجه پژوهش، از مردم شناسی آن عصر آگاهی کافی دارند روشن و قابل درک است و آیات متشابه نیز از این قاعده مستثنا نیستند زیرا این آیات جز آیاتی که دستاویز تمسخر و تحلیلهای مغرضانه کافران و ناراست قلبان قرار می گرفتند نیستند از آنها می توان تمثیلهای قرآن به پشه، مگس و عنکبوت را نام برد. علاوه بر توجه به جنبه های معنا شناختی زبان قرآن، توجه به سیر تدریجی ارائه تکالیف الهی در آن و همچنین دقت در شرایط کارآمدی هر حکم در درک سازگاری آیات نقشی مهم ایفا می کند.

بررسی و تحلیل مبانى و پیش‌فرض‌های قرآن‌پژوهان مسلمان پاکستان با رویکرد استشراقی با توجه به جمعیت و جایگاه مسلمانان این کشور، یکی از مهم‌ترین و ضروری‌ترین مباحث در حوزه مطالعات قرآنى است. ازاین‌رو پژوهش حاضر تلاش دارد که مبانی و آرا مستشرقان راجع به قرآن کریم را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و صحت و سقم آنها را در ترازوی نقد قرار دهد. اهمیت و کاربردی بودن مسئله موجب شد که پژوهشگران با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با بهره‌گیری از آیات وحیانی قرآن و اقوال مفسران، مبانی قرآن‌پژوهی مستشرقان و تأثیر آن بر مطالعات اسلامی پاکستان را مورد تبیین و تحلیل قرار دهند. یافته‌ها و رهاوردهای پژوهش نشان می‌دهد که مهم‌ترین و اساسی‌ترین مبانى مستشرقان در اسلام‌شناسی به‌طور عام و مطالعات قرآنى، به‌طور خاص موارد ذیل است: تشکیک وحیانى‌بودن قرآن یا همان بشرى‌بودن آن، تأویل‌های علمی معجزات قرآنی، اسلام دین قومی خاص و یا احکام اسلامی برای زمان خاص، معتبر ندانستن روایات اسلامی دربارۀ تاریخ اسلام و قرآن. بدیهی است که مبانی یادشده دیدگاه‌ها و موضع‌گیری‌ها و دست‌آوردهای مستشرقان را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده و پیامدها و تبعات خویش را در مطالعات قرآنی پاکستان می‌گذارد.

ابن عاشور یکی از اندیشمندان و مفسران سلفی اصلاحی در مغرب اسلامی است. باور راسخ وی به مبنای مقاصد شریعت سبب گردید تا او رویکرد ویژه­ای را در تفسیر به کار گیرد. استفاده از ساز و کارهای نشأت گرفته از این مبنا به گونه­ای است که او را از جرگه مفسران سلفیِ صِرف، به معنای معهود آن خارج ساخته است. اجتهاد و عقل‌گرایی و آزاد اندیشی این مفسر و عدم قبول هرگونه گزاره عقل ستیز، تلاش در جهت اثبات معقول بودن شریعت و تسامح بر مبنای شریعت سمحه سهله، از نشانه­هایی است که می­توان او را از زمره مفسرانی در مغرب اسلامی به شمار آورد که کوشش کرده­اند تا نسبت و رابطه بین سلفی­گری و اصلاح طلبی و نواندیشی را تبیین نموده و در پی آن با گذر از اندیشه­های سلفی در تفسیر و تحت تأثیر مبنای عقل­گرایی- که تبلور آن در اندیشه مقاصد شریعت قابل ردیابی است – به نوعی اصلاح‌طلبی آمیخته با انواع احتیاط­ها در تفسیر التحریر و التنویر روی آورد. این مقاله با روشی توصیفی – تحلیلی و با قطع نظر از بعد شخصیتیِ سلفی شیخ الإسلام بزرگ تونس به واکاوی برخی مؤلفه­های اساسی این رویکرد اصلاحی در تفسیر این اندیشمند پرداخته و ثابت کرده است که از نگاه ابن عاشور، اسلام اصیل، دینی فطری است و آزادی نقش مهمی در رشد و توسعه فطری انسانها دارد؛ از این رو، به باور وی آزادی یکی از مهم­ترین مقاصد شریعت به شمار می­رود و به مقتضای این امر و نوع نگاه آیات قرآن کریم، همه مردمی که در سرزمین اسلامی یا تحت حاکمیت نظام اسلامی زندگی می­کنند به دلیل حضور ایشان در دارالإسلام در انجام تکالیف و دستیابی بر حقوق یکسانند.