آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

فیشته در فلسفه متأخرش با مبنا قراردادن خدا در مقام معیار امر اخلاق، می‌خواهد یک پیوندی میان اخلاق و بیلدونگ شکل دهد که باعث تعالی و شکوفایی افراد در زندگی شود. فیشته برای رهایی از ثنویت دکارتی و برخلاف اسپینوزا که جوهر همه چیز را طبیعت درنظر می‌گیرد، خدا یا واحد را وجود نابی می‌داند که با نوری که بر هستی می‌تاباند زندگی را در عالم پدیدار می-کند. درواقع برای فیشته خدا در برون‌شدگی خود نوری بسیط است که این نور می‌تواند در عین مطلق بودن زندگی و هارمونی را در هستی آشکار کند. اساساً فیشته متأخر زندگی و وحدت شکل گرفته در عالم را وابسته به خدا یا همان نور ناب می‌داند. درنتیجه اگر انسان‌ها در زندگی می‌خواهند همانند واحد در وحدت قرار گیرند باید به‌وسیله یک بیلدونگ به اتحاد برسند که محور آن امر اخلاقی است. در اصل ایجاد وحدت فراگیر و فهم خدا در مقام معیار امر اخلاقی و خالق زندگی دو رسالت اصلی انسان در فلسفه متأخر فیشته است.

هدف کلی این رساله بررسی تحلیلی آراء نومعتزله با تأکید بر آراء نصر حامد ابوزید و استنتاج دلالتهای تربیتی آن است و روش پژوهش، تحلیلی-استنتاجی است. نومعتزله به گروهی از صاحب نظران نواندیش اسلامی گفته می شود که بر برخی از مبانی معتزله ی کهن همچون عقلگرایی و عدل در اسلام تأکید دارند. سیر تاریخی نواندیشی اسلامی که با فعالیت سیدجمال الدین اسدآبادی شروع شده است، در دهه های اخیر گروهی از متفکران اسلامی را پرورش داده است که بر اصلاح دین، تجدد، عقلانیت در اسلام، کثرت گرایی، تفسیر هرمنوتیکی و مجازی، تفسیر نوین و انسان گرایانه از اسلام و قرآن تأکید دارند. در این پژوهش مشخص شده است که این گروه از متفکران با تأکید بر اسلام، سکولاریزم ، اومانیسم و آزادی و فمنیسم و استفاده از روش های نوین تحلیلی-تفسیری مانند نشانه شناسی، تبارشناسی و هرمنوتیک فلسفی با هدف نوسازی اندیشه اسلامی با انتقاد از سوی سنت گرایان و محافظه کاران اسلامی روبرو شده است. در این پژوهش با استنتاج و تحلیل مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی، ارزش شناسی و روش شناسی نومعتزله و بویژه نصر حامد ابوزید، دلالت ها و مبانی تربیتی نومعتزله و بویژه ابوزید استنتاج شده است. دلالت های تربیتی نومعتزله شامل تربیت عقلانی، تربیت انتقادی، تأکید بر آزادی و حق انتخاب، کثرت گرایی و مدارا می باشد. پس از استخراج مبانی نظری نومعتزله و ابوزید و استنتاج دلالت های تربیتی آنان، به نقد و بررسی این موارد اقدام شد. عمده ترین انتقادات وارده بر نومعتزله نسبی گرایی افراطی ، سکولاریزم، نامشخص بودن حدود آزادی و عدم توجه کافی به مقولات تربیتی بوده است. پیشنهاد عمده ی این پژوهش این است که با هدف کاهش آسیب های موجود در نهاد تربیتی مربوط به گفتمان سنت گرای اسلامی برخی روش ها و مقولات تربیتی نومعتزله، مانند: توجه بیشتر به تعقل، تفکر، پرسش گری و نقادی در امر تربیت بیشتر توجه شود.