آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی مقایسه‌ای، اصل مسئولیت و دلالت‌های تربیتی آن، از دیدگاه مکاتب اگزیستالیسم و اسلام مورد بررسی قرار گرفت که در چهار بخش تنظیم شده است . در بخش اول کلیات و در بخش دوم و سوم به ترتیب دیدگاه مکیتب اگزیستانسیالیسم و اسلام در مورد انسان، آزادی و مسئولیت و دلالت‌های تربیتی اصل مسئولیت مورد بحث قرار گرفته و در بخش چهارم این دو دیدگاه نیز مقایسه شده است . بر اساس این پژوهش هر دو مکتب با دیدگاه‌های متفاوت انسان را موجودی آزاد، آگاه و مسئول دانسته‌اند که به صورت بالقوه در دنیا و در ارتباط با طبیعت و دیگران قرار دارد و در یک فرایند زمانی خود را می‌سازد. از دیدگاه اگزیستانسیالیسم، انسان در دنیای بهبوده، تنها به خود و انهاده شده است که باید خود مسئولیت خویش را به عهده گیرد و زندگی خود معنا دهد از این نظر، فرد بودن اساس مسئولیت پذیری است و فعالیتهای تعلیم و تربیت نیز به منظور پرورش فردیت ، یا به عبارت دیگر بات هدف فرد پروری انجام می‌پذیرد. اما از دیدگاه اسلام، انسان در دنیای هدفمند به عنوان جانشین خدا معرفی شده است که باید با استفاده از امکاناتی که در اختیار او گذاشته شده در راستای فطرت خداجوی خود حرکت نمود، خود را به کمال رساند. بنابراین انسان در مقابل خداوند متعال، مسئول اعمال خود و نعمت‌هایی است که در اختیار او قرار گرفته است . از این رو فعالیت‌های تربیتی به منظور پرورش روح ایمان به خدا یا به عبارت دیگر با هدف مومن پرورش روح ایمان به خدا، یا به عبار ت دیگر با هدف مومن پروری انجام می‌پذیرد.

این پژوهش با هدف دستیابی به مبانی رویکرد برساخت‎گرایی اجتماعی صورت گرفته است. روش پژوهش توصیفی−تحلیلی است. برای رسیدن به این هدف، نخست به تعریف برساخت‎گرایی اجتماعی، تفاوت آن با سازنده‎گرایی، انواع برساخت‎گرایی و مشخصه‎ها و سرچشمه‎های آن پرداخته شد. سپس تحلیل مبانی این رویکرد مدنظر قرار گرفت. یافته‎ها نشانگر آن است که گرچه برساخت‎گرایی در زمینه هستی‎شناسی واقع‎گراست، امّا باور دارد که به محض سخن گفتن دربارۀ واقعیت، آن به امری برساخته مبدل می‎شود. در نتیجه، موضعی انتقادی و تکثرگرایانه نسبت به واقعیت اتخاذ می‎کند. در این رویکرد، معرفت امری برساخته و محصول تعاملات اجتماعی است. در حوزۀ اخلاق و ارزش‎ها، به احترام برای ارزش‎های سایر فرهنگ‎ها (نسبیت‎گروی فرهنگی) و مدارا کردن با آنها باور دارد. ازاین‌رو، برساخت‎گرایی اجتماعی مبتنی بر یک هستی‎شناسی، معرفت‎شناسی و ارزش‎شناسی نسبی‎گرا و تکثرگراست. برساخت‎گرایی اجتماعی در زمینۀ انسان‎شناسی ضد ذات‎باور و ضد فرد باور می‌باشد. دست آخر اینکه در این رویکرد فرد و جامعه هر دو منشأ اثر هستند.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی تحلیلی اندیشه¬های نومعتزله و استخراج استلزام‌های تربیتی آن می‌باشد. در این مقاله تصریح شده است که دغدغۀ اصلی نومعتزلیان یافتن عوامل پیشروی و بازسازی دنیای اسلام است. از دیدگاه آنها، اسلام عامل عقب‌ماندگی مسلمانان نیست، بلکه این تفسیرها و فهم¬های نادرست از اسلام و نادیده گرفتن جایگاه عقل است. از مهم‌ترین مبانی نومعتزلیان، علم‌گرایی و سکولاریسم است. نومعتزلیان بر این باورند که اسلام می¬تواند با مدرنیته، حقوق بشر، دموکراسی و عقلانیت سازگار باشد. نتایج نشان داد که در تعلیم و تربیت نومعتزله آنچه مورد تأکید است عبارت‌اند از: تأکید بر آزادی در تعلیم و تربیت به ویژه آزادی آکادمیک، عدالت آموزشی، تشویق عقلانیت و تفکر، نوآوری، استفاده از روش‌های گفتگو، نقد و مباحثه در تعلیم و تربیت، تأمین فرصت آموزشی برابر برای مردان و زنان، طرفداری از تحقیقات علمی و بنیادی برای حل بحران¬های جامعه معاصر، مبارزه با جهل و خرافات، توجه به همه جنبه¬های آدمی در تعلیم و تربیت، تأکید بر استقلال و عدم وابستگی نظام آموزشی به ویژه دانشگاه به هیچ نهاد یا حزب دولتی یا دینی است.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی مبانی نظری روان شناختی، اجتماعی و فلسفی دیدگاه بندورا درباره خودکارآمدی است. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش تحلیلی- استنتاجی بهره گرفته شد. بنابراین، با تکیه بر مبانی روان شناختی به تحلیل مفهوم رابطه ضروری و متقابل، هشیاری، یادگیری و عاملیت انسانی پرداخته شد. همچنین، در تحلیل مبانی اجتماعی به چگونگی تأثیرپذیری بندورا از اندیشمندان مکتب کنش متقابل نمادین در علوم اجتماعی به عنوان زمینة جامعه شناختی اندیشه های بندورا اشاره شد. علاوه براین، مبانی فلسفی با نظر به تناسب و ارتباط منطقی خودکارآمدی با مکتب های فلسفی، ارزش و عمل اخلاقی مورد مطالعه قرار گرفت. در نتیجه تحلیل و نقد مبانی مورد اشاره، پیش فرض های هستی شناختی روان شناختی، اجتماعی و فلسفی انسان خودکارآمد استخراج شدند و ضمن تصریح عناصر خودکارآمدی و مشخص کردن خاستگاه های عاملیت و خودکارآمدی، خصیصه های فرد خودکارآمد و راهکارهای تربیت او استنباط به تصویر کشیده شد.

این تحقیق با هدف کلی بررسی دیدگاه هرمنوتیک فلسفی هانس گئورگ گادامر و استلزامات تربیتی آن شکل گرفته است. محوریت تحقیق با تاکید بر فهم از منظر هرمنوتیک فلسفی و دلالت آن برای تعلیم‌و‌تربیت است. در این رساله, ابتدا نگاهی اجمالی به تاریخ هرمنوتیک و نظریه‌پردازان آن شده است و در گام بعدی هرمنوتیک فلسفی گادامر مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه روش تعلیم و تربیت، هدف، برنامه درسی, محتوای آموزش و ارزشیابی آموزشی مورد بررسی قرار گرفته است. و در نهایت امکان‌سنجی کاربست این نظریه در جامعه خود, نشان داده شده است. موضوع هرمنوتیک فلسفی, فهم و عناصر سازنده آن است. فهمی که درک "حقیقت" و "تعالی انسان" در گرو آن است. در این میان گادامر با استناد به مفاهیم همچون بیلدونگ، ذوق، حس مشترک و قضاوت، به تشریح ماهیت انسان و تعالی وی پرداخته است. با تصور ماهیت انسان و کمال وی، فهم را شاهراه این عروج می‌داند. اما این فهم, فهمی متفاوت و نیازمند عناصر و پیش‌بایست‌هایی است. که شامل توجه به غیر روشمند بودن فهم, نقش سنت در فهم, تاریخمندی فهم, بازی مندی فهم , امتزاج افق ها, تعامل و پرسشگری و... می‌باشد. با بررسی موارد فوق محقق بدین نتیجه رسید که تربیت (تعالی انسان) بر اساس مذاکره و تعاملات پرسشگرانه است. تربیت فرایندی است که "در" جریان تعاملات تأملی(مدام) شکل (نوی) می‌گیرد و خود نیز "زمینه‌ساز" تعامل تأملی می‌شود. همچنان که خود گادامر با تشریح "بیلدونگ" اشاره دارد بیلدونگ رسیدن به کمال فرهیختگی از طریق فرهنگ و سنت بوده و یک فرایند همیشه در حال بالندگی است؛ با این اوصاف در مسیر عروج انسان, نظام تربیتی سعی در آموزشِ فراگیری دارد که آماده مواجهه با موقعیت تازه, اندیشه‌های مخالف و سئوال‌های چالش‌برانگیز است؛ در این فرایند فراگیران آماده بهبود اندیشه خود بوده و هرگز به کمال مطلق نمی‌رسد. تربیت مبتنی بر پرسشگری بدون ظرفیت خویشتن‌داری, تواضع و پذیرفتنِ "غیر", ممکن نخواهد بود. ویژگی‌هایی که به فرد اجازه تغییریافتن و تغییردادن می‌دهد؛ این تربیت, تربیتی مهارگریز است مهاری که گاه از سوی انسان و جوامع, و گاه از سوی تکنولوژی است. جلوه‌‌های این نوع تربیت, از اهداف, محتوا, روش تدریس, ارزشیابی و سایر فعالیت تربیتی روایتی نو ارائه می‌دهد؛ که در متن رساله بدان ها پراخته شده است. علاوه بر موارد فوق, "تعلیم و تربیتِ حضورمند" هم به عنوان روایتی ارزشمند از تربیت است. در انتها با توجه به اینکه گادامر تاریخ و سنت افراد را سنگ بنای فهم می‌پندارد می‌توان با روایتی تازه از این مساله سنت و فرهنگ خودی را سنگ اول تعلیم و تربیت قرار داد تا استفاده از هرمنوتیک در تربیت, منافاتی برای کاربست فرهنگ بومی نداشته باشد.

هدف کلی این رساله بررسی تحلیلی آراء نومعتزله با تأکید بر آراء نصر حامد ابوزید و استنتاج دلالتهای تربیتی آن است و روش پژوهش، تحلیلی-استنتاجی است. نومعتزله به گروهی از صاحب نظران نواندیش اسلامی گفته می شود که بر برخی از مبانی معتزله ی کهن همچون عقلگرایی و عدل در اسلام تأکید دارند. سیر تاریخی نواندیشی اسلامی که با فعالیت سیدجمال الدین اسدآبادی شروع شده است، در دهه های اخیر گروهی از متفکران اسلامی را پرورش داده است که بر اصلاح دین، تجدد، عقلانیت در اسلام، کثرت گرایی، تفسیر هرمنوتیکی و مجازی، تفسیر نوین و انسان گرایانه از اسلام و قرآن تأکید دارند. در این پژوهش مشخص شده است که این گروه از متفکران با تأکید بر اسلام، سکولاریزم ، اومانیسم و آزادی و فمنیسم و استفاده از روش های نوین تحلیلی-تفسیری مانند نشانه شناسی، تبارشناسی و هرمنوتیک فلسفی با هدف نوسازی اندیشه اسلامی با انتقاد از سوی سنت گرایان و محافظه کاران اسلامی روبرو شده است. در این پژوهش با استنتاج و تحلیل مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی، ارزش شناسی و روش شناسی نومعتزله و بویژه نصر حامد ابوزید، دلالت ها و مبانی تربیتی نومعتزله و بویژه ابوزید استنتاج شده است. دلالت های تربیتی نومعتزله شامل تربیت عقلانی، تربیت انتقادی، تأکید بر آزادی و حق انتخاب، کثرت گرایی و مدارا می باشد. پس از استخراج مبانی نظری نومعتزله و ابوزید و استنتاج دلالت های تربیتی آنان، به نقد و بررسی این موارد اقدام شد. عمده ترین انتقادات وارده بر نومعتزله نسبی گرایی افراطی ، سکولاریزم، نامشخص بودن حدود آزادی و عدم توجه کافی به مقولات تربیتی بوده است. پیشنهاد عمده ی این پژوهش این است که با هدف کاهش آسیب های موجود در نهاد تربیتی مربوط به گفتمان سنت گرای اسلامی برخی روش ها و مقولات تربیتی نومعتزله، مانند: توجه بیشتر به تعقل، تفکر، پرسش گری و نقادی در امر تربیت بیشتر توجه شود.

استقلال اخلاقی، به معنای «خود¬¬ قانون¬گذاری» و «اطاعت از قوانین خود» است. این مقاله به شیوه تحلیلی و استنتاجی در جستجوی پاسخ به این دو سؤال است که اولاً، تحقق «استقلال اخلاقی» مستلزم حضور و تمهید چه شرایطی است؟ ثانیاً، آیا استقلال اخلاقی شرایط لازم را برای آنکه یک «هدف تربیتی» به حساب آید، دارد؟ چارچوب تئوریک این پژوهش دیدگاه کانت و پیترز است که در پاسخ به سؤالات تحقیق مبنا قرار گرفته اند. در پاسخ به سؤال اول‌نظر کانت مبنا قرا گرفته و در پاسخ به سؤال دوم، به نظر پیترز استناد شده است. اعتقاد کانت به جایگاه اساسی عقل و اراده آزاد مبنایی برای اعتقاد او به استقلال اخلاقی است. از سوی دیگر، پیترز معتقد است که تحلیل مفهوم «تربیت» و مفهوم «فرد تربیت‌شده» شاخص ها و شرایط ضروری برای «استقلال اخلاقی» را در اختیار می نهد. از این رو نتیجه گرفته می شود که با به کارگیری روش تحلیل مفهومی و تحلیل مفهوم «تربیت» و «فرد تربیت‌شده» می¬توان نشان داد که استقلال اخلاقی یکی از اهداف اصلی تربیت است، زیرا واجد ارزش¬هایی است که در مفهوم «تربیت» و «فرد تربیت‌شده» مستتر می¬باشد. در این میان مشکلات و تعارضات مفهومی بین «استقلال» و «اقتدار تربیتی»، میان «عقل» و «عادت» و «اصالت انتخاب» و «محتوای آموزشی» به میان می¬آید که در ادامه مورد بحث قرار گرفته¬اند.