آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در دوره معاصر که موج مدرنیته شدن (الحداثه) در ادبیات فراگیر شده، جریانی به شکل فراگیر در میان شاعران معاصر عرب شکل گرفته است که از آن به عنوان بازگشت به میراث دینی گذشته یاد می شود بگونه ای که این مساله از ویژگی های بارز شعر در دوره ی معاصر به شمار می آید. تمدن هر ملتی بر میراث گذشتگان آن ملّت بنا نهاده شده است و می تواند عاملی تاثیر گذار بر جوامع به شمار آید لذا شاعران معاصر با درک این مطلب و با در نظر گرفتن اوضاع سیاسی و اجتماعی جوامع خود به میراث دینی خود رجوع کرده اند و آنرا با اهدافی بکار گرفته اند. بدون شک میراث دینی گذشتگان منبعی مهم و غنی در الهام بخشیدن به شاعران معاصر بوده است و شاعران توانسته اند بوسیله آن اشعار خود را پرباتر نمایند، بگونه ای که بکارگیری میراث گذشته در شعر از جمله عوامل زیبایی قصیده ی عربی به شمار می آید. از سوی دیگر ایجاد ارتباط میان اوضاع و شرایط معاصر با هدف اصلاح و بهبود اوضاع کنونی جوامع عرب، اصلاح شرایط سیاسی و اجتماعی جامعه با مدد گرفتن از میراث دینی گذشته، یادآوری عظمت دوران گذشته و افتخار به آن جهت بیداری خرد جمعی، و تاثیر گذار کردن متن شعر، مقابله با حرکت ها، جریان ها و جنبش های ضد دین و احیای دوباره ارزش ها و سنت های دینی گذشته از جمله اهدافی بوده است که شاعران در بکارگیری این سنت های دینی مورد توجه قرار داده اند. و در این راه شاعر معاصر عربی از تکنینک های ادبی چون بکارگیری رمز گونه و سمبلیک سنت ها و شخصیت های دینی، و همچنین بکارگیری این سنت ها به شکل پارادوکس های ادبی به جهت تاثیر گذار کردن متن بهره گرفته است. در این پایان نامه سعی شده است تابا تکیه بر منابع نقد ادبی جدید، تئوری ها و نظریات پیرامون کارکرد سنت ها در شعر شاعران معاصر عربی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. اهداف این پایان نامه بررسی انواع میراث دینی بکار گرفته شده توسط شاعران معاصر عرب، و همچنین بررسی میزان تاثیر پذیری شعر معاصر از میراث دینی و تحلیل و بررسی شعر شاعران معاصر و بررسی اهداف و تکنیک های ادبی ایشان در بکارگیری میراث دینی گذشته می باشد.

در نوشتار حاضر، یکی از بنیادی‌ترین رشته‌های زبان‌شناسی یعنی معناشناسی و آواشناسی که از اهمیت و حساسیت والایی برخوردار است، ارائه شده و تلاش گردیده تا به صورت متمرکز، ارتباط معناشناسی گفتاری با سایر پدیده‌های زبان‌شناسی هر چند مختصر مورد بحث و بررسی قرار گیرد و توجه علاقه‌مندان، به ویژه قاریان قرآن کریم، به این نکته بسیار مهم معطوف گردد که نه تنها معانی الفاظ در متون مختلف یا در شرایط و سیاق‌های گوناگون متفاوت است، بلکه شیوه بیان یا ادای آنها نیز می‌تواند آن معانی را دگرگون سازد. در این جستار، مباحثی چون آوای گفتاری، صرف و نحو و واژه گزینی و تأثیر مستقیم آن در معناشناسی و نیز معناشناسی صوتی و آوایی و اجزای مختلف آن مانند واج، هجا، تکیه، آهنگ و درنگ با تأکید بر زبان‌شناسی زبان عربی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. همچنین تلاش شده تا تأثیر مبحث آواشناسی در معناشناسی و تفسیر متون روشن گردد؛ به عبارتی، همان‌گونه که فهم و درک معنا می‌تواند ما را در خواندن و ادای بهتر مطلب کمک نماید، شیوه‌های بیان و ادای عبارت‌ها نیز می‌تواند ما را در درک و فهمیدن بهتر معنا یاری رساند.

خلاصه البحث بالّلغه الفارسیّهبا نام و یاد خداوند متعال و صلوات بر محمد و خاندان پاکش، همانا که جامعه اسلامی در زمان حکومت بنی امیّه تجربه تلخی را چشید. و اگر انسانمسلمان تاریخ اسلامی نگاشته شده توسط برخی تاریخ نویسان مدافع بنی امیّه را مطالعه کند، وقایع تاریخی نوشته شده او را از مسیر و راه درستی که پیامبر آن را را به ارمغان آورده است، گمراه خواهد کرد. دستهای رشوه گیر و منتفع به مال و جاه، شکافی بزرگ را در تاریخ مسلمانان بوجود آورد که غیر قابل ترمیم است و جوامع دیگر نسبت به أمر ولایت. آنچه که انسانرا شگفتزده و متحیّر می کند، بودن مدافعینی از حکّامی چون حکّام بنی امیّه است، که هیچ دلیلی را برای آن نیافتیم جز اینکه، در فرهنگ مسلمانان عادت بر آن شده است. که از حاکم وقت دفاع شود، هر چه انجامدهد، خوب و بد، فرقی نمی کند زیرا که او حاکم است.از این رو می بینیم که حاکمان بنی امیّه با اینکه تعداد بیشماری از فرزندان پیامبر را به شهادت رسانده اند ولی باز به آنها امیرالمومنین گفته می شود و از طرف تاریخ نویسان مورد تحسین و تمجید واقع می شوند؛ و تا به امروز این عادت جاری است.لذا بر اندیشمندان مسلمان واجب است که نگارش تاریخ اسلامی خود را بازیابی کنند و در پی تصحیح نگاشته های غلط آن باشند. تا درهای انحراف بسته شده و آسمان اندیشه و تفکّر به روی خوانندگان باز شود. لذا با توجّه به اینکه در روز عرض اعمال انساننیازمند و مکلف به دوستی و محبّت اهل بیت علیهم السّلام است و با توجّه به خطاب خدای تبارک و تعالی در مورد محبّت فرزندان و اهل بیت پیامبر، که می فرماید: «قُل لا أَسَئلُکُم عَلیهِ اجراً إِلّا الْمَوّدَه فِی القُربی». ای پیامبر به آنها بگو که من در مقابل این رسالت، اجر و پاداشی را از شما نمی خواهم جز محبّت و دوستی اهل بیتم.که متأسفانه ذرهّ ای از محبّت اهل بیت، در وجود بنی امیّه، هیچ یافت نمی شود. وظیفه خود دانستم که به یاری خداوند متعال و به همّت اساتید محترم، پایان نامه خود را که موضوع انتخابی آن «ألوَلاء وَ البُراء فِی شِعر الِکُمیُت بَن زَیدِ الأسدی» است، مورد بحث و بررّسی و تجزیه و تحلیل قرار دهم و به نتایجی در مورد أثبات ولایت اهل بیت و شخصیّت أدبی والای کمیت بن زید اسدی دست یابم. پایان نامه خود را به سه بخش تقسیم کرده که به شرح ذیل است. بخش اوّل پایان نامه را به رویدادهای سیاسی و اجتماعی دوران حکومت بنی امیّه پرداخته‌ام و چگونگی رسیسدن آنها را به سلطه و تغییر سنّت پیامبر و شرایع دینی اسلام و در آخر کشتار و به شهادت رساندن اهل بیت پیامبر و همچنین شتم و سب و وصیّ پیامبر یعنی، حضرت علی (ع) را مورد بحث و بررّسی قرار دهم.یکی از مهمترین موضوعات این بخش چگونگی به خلافت رسیدن معاویه است. که چگونه توانست با کمک عثمان، حاکم سرزمینهای اسلامی از جمله شام و بعلبک و بلقاء شود و همچنین با استفادهاز لقب طائفه ای خود رضایت اهل شام را جلب کند. و برای خود سپاهی از اهل شام تجنید کند.معاویه با نیرنگ و کشتن و مسموم کردن، مخالفان خود از سر راه بر می داشت. و با این کار خود رسم و راه و روش یهودی را برای حکّام اینده بنی امیّه می‌نگاشت. تا اینکه آنها سیاست شوم آن را در قتل عام اهل بیت بکار گرفتند. و چه فجایعی را در تاریخ اسلام مرتکب شدند. گفتنی است که رسیدن بنی امیّه به سلطه، برنامه‌ای از پیش تنظیم شده توسط حزب سقیفه و بنی قریش است.در بخش اوّل موضوعات زیر را مورد بررسی و تحقیق قرار دادیم.بنی امیّه در قرآن کریم و در احادیث و اشعار عرب، صفات بنی امیّه و کارهای منافی با شرایع اسلامی، آنها چگونگی به قتل رسیدن عثمان بن عفّان، حکّام بنی امیّه و ائمّه اطهار در زمان بنی امیّه، به صورت گزرا و خلاصه ذکر شده‌اند.و امّا بخش دوّم پایان نامه را به زندگی سیاسی و اجتماعی و اعتقادی خود شاعر اختصاص دادیم. در فصل اوّل: قبیله و خانواده کمیت، تولّد او، نوجوانی و زندگی اش را مورد بحث قرار دادیم و گفتیم که قبیله بنی‌أسد یکی از شاخصترین قبیله‌ها از بین قبائل عرب می‌باشد، چرا که این قبیله بعد از ظهور اسلام، بزرگمردانی را نثار و فدای دین محمّدی کردند. که بزرگترین و پرشأن ترین مواقف آنها ایستادن در کنار امام حسین (ع) چه در جنگ و چه بعد از شهادت امام است. و به درجه اولین زائر امام حسین (ع) نائل آمدند.سپس شخصیّت ادبی و جایگاه اجتماعی او را به ارمغان گذاشتیم که از بین شعرای زمانه خود، بنا به استناد تاریخی، شاعرترین آنها بوده است. رویارویی او را با شاعر نامدار عرب، فرزدق و همچنین طرمّاح و حمّاد روایه، جوابهای ساکت کننده که دالّ بر درایت لغوی و ادبی شاعر و حضور ذهن اوست مورد بررسی قرار گرفت.در فصل دوّم این بخش وضع سیاسی حاکم زمان بنی امیّه را به چهار طرف تقسیم کردیم، 1- طرف اموی 2- طرف علوی 3- طرف عبّاسی 4- طرف یمانی. رابطه کمیت را با این چهار طرف مشخص کردیم، چگونگی دشمنی او را با طرف یمانی که به وسیله خالد قسری راه اندازی می شد، و همچنین دشمنی او را با هشام بن عبدالملک با افشاء کردن قصائد هاشمیّات کمیت اسدی توسّط خالد قسری صورت گرفت و منجر به دور شدن کمیت اسدی از صحنه شعر و ادب به مدت 20 سال شد که در نهایت شاعر با زرنگی و لباقت، و درایت لغوی توانست توجّه هشام بن عبدالملک را به خود جلب کند و رضایت او را کسب کند. و در به ثمر رساندن رساله خود کوشش کند. فرهنگ ادبی کمیت و منابع پر بار آن را یاد کردیم و گفتیم که از سه منبع، معرفت لغوی کمیت فزونی یافته است که در سروده‌های اشعارش نمایان و واضح است. 1- قرآن کریم 2- احادیث و روایات اهل بیت علیهم السّلام 3- دیوان شعر جاهلی.و گفته شده است که کمیت اسدی معرفت تاریخی و لغوی خود را از دو مادر بزرگ خود که در زمان جاهلیّت زندگی می کردند، فرا گرفته است.در آخر این بخش به عقیده اصلی و ایمان راسخ کمیت و ارتباط او با ائمهّ اطهار و نحوه به شهادت رسیدن او پرداختیم و به اثبات رساندیم که شهادت کمیت در راه عقیده و مکتب اصیل محّمدی بوده است. و علّت آن سرودن قصیده مذهّبه توسّط شاعر که برای ایجاد فتنه میان قبایل عرب که در براندازی حکومت بنی امیّه نقش بزرگی داشته است. و به سبب همین قصیده سربازان خالد قسری یمانی که قبیله یمنی آنها مورد هجو کمیت اسدی قرار گرفته بود به فرمان یوسف بن عمر، او را شهید کردند. مستهل فرزند کمیت می گوید: پدر تا آخرین لحظه ای که زنده بود یاد اهل بیت را بر سر زبان زمزمه می کرد.بخش سوّم پایان نامه که از دو فصل تشکیل می شود، فصل اوّل را به تجزیه و تحلیل باعثه های شعر و غرض‌های آن پرداختیم و گفتیم که کمیت از قالب شعر، دیگر شعراء، خارج می شود و طرح جدیدی را ارائه می‌دهد. آنها به آثار کهنه دیار محبوب می نگریستند، تا اینکه شعور و احساس و مشاعر آنها بر انگیخته شود و انگیزش شعر سرایی را در خود بوجود می آورند. امّا شاعر حماسه ما، قصیده متفاوت و با طرح جدیدتری مطرح می کند.شاید این به خاطر عشقی و محبّتی که نسبت به مکتب و عقیده خود داشت . زیرا که برخود می دانست که توجّه عموم مردم را به عقیده مذهبی خود جلب کند. و این یکی از پیشرفت های شاخص در شکل گیری قصیده عربی نو بود.می توانیم بگوییم که باعثه شعر کمیت در وحله اوّل، تولّی محّمد و آل محمد (ص) وبراءه از دشمنان آنهاست، جوانب و طرحهای دیگر شعر عربی را برای کامل کردن و فهماندن بیشتر قصائد خود به گوش دهندگان، مورد استفادهقرار می‌داد.کمیت اسدی برای قصیده ناب عربی ظاهری جدیدی که بهتر از شکل جاهلی آن بود ارائه کرد، و این مسئله در قصائد هاشمیّات کاملاً پیداست.از جمله غرضهای کمیت در شعر، وصف، غزل، حکمت و تأمّل، مدح و ذم که به طور خلاصه در پایان نامه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.از همه مهمتر مدیحه سرایی کمیت از محبّت صادقانه و روحی شاد و نورانی به نور هدایت اهل بیت علیهم السّلام سرچشمه می‌گیرد. کمیت اسدی در مدح و رثاء بنی‌هاشم طالب دنیا و مال و جاه نبود که این مسئله را در جوابی که به حضرت امام جعفر صادق (ع) داده است می‌توانیم دریابیم، که می‌فرماید: به خدا سوگند شما را برای دنیا دوست نداشته‌ام و اگر طالب دنیا باشم، به سراغ اهل دنیا می‌رفتم، أمّا شما را برای روز جزایم ذخیره کرده‌ام.در این حال امام می‌خواستند که هدیه‌ای به عنوان پاداش به کمیت اسدی به خاطر سرودن شعرش بدهد. امّا کمیت تکرار می‌کند: همانا که لباسهایی که با جسم مبارک و پاک شما در تماس بوده است، حاجتم می باشد.در فصل دوّم به شعر کمیت که مختصّ ولایت محمّد و آل محمّد و برائت از دشمنان آنهاست پرداختیم و توانستیم آن را در هفت جزء تقسیم کرده و شرح کنیم. در قسمت اوّل تعداد ابیاتی که در حقّ اهل بیت سروده شده است را مورد بحث و بررسی قرار دادیم سپس به هاشمیات کمیت اسدی روی آوردیم و در قسمت دوّم ابیاتی را که در حقّ پیامبر سروده شده است شرح دادیم سپس در قسمت سوّم و چهارم به أبیاتی که در مورد امام علی (ع) و ولایت برحقّش پرداختیم که از مهمترین آنها استدلال منطقی کمیت اسدی به روز غدیر و واقع نصب امام علی (ع) توسّط پیامبر (ص) از جانب حق تعالی است که می گوید:1- و یوم الدّوح دوح غـدیر خمّ

اگر با دیدی ژرف و کند وکاوی در خور به علوم ادبی توجه کنیم ، بدون شک به این مسأله می رسیم که قرآن مجید پایه و اساس بسیاری از علوم ادبی بوده است و مسلمانان برای دریافت معانی و زیبایی های ظاهری و باطنی ، این کتاب را مورد دقت و توجه قرار داده اند و هر کس به اندازه فهم و درک خود از این دریای مواج و بحر فیاض الهی ، مروارید هایی گرانبها صید کرده است .از آنجا که میزان و معیارسخن فصیح و بلیغ، قرآن کریم بوده و هست، شعرا و نویسندگان می کوشیدند تا الفاظ و ترکیبات قرآن را در نوشته ها و سروده های خود بکار برند و نیزاز مضامین ومفاهیم آن اقتباس کنند . وشاعران معاصر مصرهمچون شوقی ،حافظ إبراهیم ، مطران و...نیز از این خوان گسترده ی الهی به بهترین وجه بهره جسته اند واشعار خویش رابه زینت وحی وحدیث شریف آراسته ومتبرک نموده اند

کشاجم ، محمود بن حسین ، از شعرای معروف عصر عباسی دوم می باشد. او در دربارابی هیجاء حمدانی در حلب و پس از آندرنزدپسرش سیف الدوله حمدانی بوده و همچنین به سرزمینهای مختلفی بویژه مصر سفر نمود.از مهمترین آثار او می توان به دیوان شعری اشاره نمود.شاعر برخلاف جدّش سندی بن شاهک که -از دشمنان اهل بیت(ع) بود و به دستور هارون الرشید زندان بانی امام موسی کاظم(ع) را عهده دار بود و سرانجام امام (ع) را به شهادت رسانید -دوستدار اهل بیت(ع)و شیعه ی امامیهبودو در اشعارشاز عشقبه اهل بیت(ع)و دوستی با آنهاسخنبه میان آوردهو مدافع حقّ آنانبودوازمصائبشان اندوهگین می شد . در اینپایان نامهپسا زبررسی زندگیشاعرازجهتسیاسی و فرهنگیوبیان زندگینامه ی آن ، دیوان شعری اش مورد مطالعه قرار گرفته واشعار مربوطبه اهل بیت (ع)استخراجشدهو به ترجمهو شرحو توضیحهریک از آنها پرداخته شده است .

درک درست قرآن کریم برای همگان امری ضروری است و یکی از راه های نیل به این امر رجوع به تفاسیر و بهره گیری از نظرات مفسران می باشد. پژوهش حاضر، بررسی آراء نحوی ابن عاشور تونسی(1879-1973م) در تفسیر «التحریر و التنویر» در مبحث منصوبات متشابه است. او در این تفسیر به جنبه های مختلف مسائل نحوی و از جمله آن ها؛ منصوبات متشابه پرداخته و وجوه تشابه آن ها را توجیه کرده است. نگارندگان در این مقاله قصد دارند که به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی روش توجیه منصوبات متشابه در تفسیر ابن عاشور بپردازند. بدین منظور به بررسی تشابه در چهار مسأله «تشابه بین حال و مفعول به، مفعول له و مفعول مطلق»، «تشابه بین مفعول به و مفعول لأجله»، «تشابه بین حال و تمییز» و در نهایت «تشابه بین مفعول به، مفعول مطلق، حال و خبر کان» پرداخته شده است. با بررسی نظرات و دیدگاه های ابن عاشور در این تفسیر و مقایسه آن با دیگران، متوجه خواهیم شد که وی در مبحث منصوبات، آراء منحصر به فردی دارد.

نهج البلاغه یکی از ارزشمندترین دستنوشته‌های ادبی بشر قلمداد می‌گردد که همواره در طول تاریخ همچون چراغی نور افشانی کرده و راه نیک و درست را به جویندگان حقیقت عرضه داشته است و علاوه بر معانی به سبب ویژگی‌های لفظی و معنوی پیشتاز عرصه‌های مختلف علمی و ادبی گشته است. امام علی علیه السلام در این کتاب نفیس افزون بر کلام وحی از سخنان و روایات نبوی نیز بهره گرفته است تا ضمن تبرک جستن ، از محتوای پر مفهوم آن نیز بهره گیرد، با توجه به اینکهحدیث بعد از قرآن کریم دومین منبع دینی برای استنباط احکام الهی به شمار می آید و در این بین حدیث نبوی از اهمیت بیشتری برخورداراست.

بی تردید در میان مهمترین جستارهایی که امروزه بیش از هر زمانه دیگری مورد توجه و اهتمام اندیشمندان قرار گرفته ، دانش زبان شناسی است؛ تا جایی که برخی از فیلسوفان نامدار بر این باورند که کنش اندیشیدن بدون زبان امکان پذیر نمی باشد. اما درباره اهمیت زبان شناسی همین بس که بدانیم این دانش توانسته است طی دو سده اخیر در عرصه ها و حوزه ها و نیز رشته های مختلف علم و معرفت بشری تأثیری شگرف داشته باشد؛ مانند: فلسفه زبان، زبان شناسی اجتماعی، جامعه شناسی زبان، روان شناسی زبان و... آنچه مسلم است، موضوع مورد بررسی در این پایان نامه، در ارتباط تنگاتنگی با یکی از بنیادی ترین رشته های زبان شناسی یعنی موسیقی درونی وبیرونی الفاظ وارتباط آن با معنا دربحث معناشناسی است که از اهمیت و حساسیت والایی برخوردار است، به ویژه وقتی که پژوهشی در پرتو زبان قرآن نیز باشد. بنابراین طرح چنین مباحثی همواره پژوهشگر را با دشواری های بسیاری روبرو می‌سازد. زبان شناسان تقسیم بندی های مختلفی را برای آواشناسی عنوان نموده اند که می توان به مهم ترین آنها یعنی آواشناسی عضوی ، آواشناسی آکوستیکی و آواشناسی شنیداری اشاره کرد. طی سالهای اخیر، روش های تحقیقِ متعددی نیز پدید آمده است و این روند همچنان در گستره دانش زبان شناسی ادامه دارد.در این پژوهش، تلاش بر این است تا به صورت متمرکز، ارتباط معنا شناسی گفتاری با سایر پدیده های زبان شناسی، شناخت موسیقی درونی، موسیقی بیرونی و تأثیر واژه گزینی در القای معانی مورد بحث و بررسی قرار گیرد تا بتوان زمینه ای در جهت درک هرچه بیشتر متن قرآن کریم که در واقع پدیده ای گفتاری و صوتی است فراهم نموده و با بیان قواعد کُلّی و ارائه راهکارهای پژوهشی، در راستای معنا گرایی در تلاوت قرآن، گامی موثر به منظور ارائه خدمت خصوصاً به قاریان قرآن کریم برداشت .

مدح و منقبت اهل بیت (علیهم السلام) همواره مورد توجه شاعران و ادیبان قرار گرفته است. بسیاری از شاعران در پرداختن به این شیوه از آیات قرآن و روایات بهره برده‌اند و به فراز‌های مهم زندگی این بزرگواران اشاره کرده‌اند. شیخ هاشم کعبی از جمله‌ی این شاعران است که شعر خود را به نام مبارک چهارده معصوم (علیهم السلام) زینت بخشیده و آن را از روی اعتقادات عمیق و ارادتی خالصانه انجام داده است. از آن‌جا که بیشتر اشعار این شاعر گرانقدر در مدح، منقبت و رثای اهل بیت به خصوص رثای امام حسین (ع) و تبیین واقعه‌ی کربلاست،‌ وی را شاعر اهل بیت نامیده‌اند. کعبی در اشعارش به موضوعاتی از قبیل غصب خلافت، حدیث منزلت، ولایت امام علی (علیه السلام) و ...اشاره نموده است. همچنین در دیوان وی ابیات قابل ملاحظه‌ای است که به ظهور مهدی موعود (عج) اختصاص یافته؛ که خواهد آمد و انتقام فاجعه‌ی کربلا را خواهد گرفت. ناگفته نماند دیوان این شاعر فرهیخته، از لحاظ ساختار و اسلوب، از جایگاه بالایی بر‌خوردار بوده است. از سوی دیگر، شاعر به تمام اغراض شعری مرسوم و معمول روزگارش همچون مدح، فخر، رثا، حماسه، غزل و ... پرداخته و در بیشتر آن‌ها دستی توانا داشته،وی همچنین در سرودن شعر، از توریه،‌ ضرب المثل، تشبیه، جناس و غیره بهره برده، به گونه‌ای که باید گفت، شعر وی آراسته به متانت ترکیب، جزالت لفظ و روانی و یکپارچگی است. اما نگارنده در این پژوهش برآن است تا به شرح و تحلیل موضوعی و محتوایی اشعار وی بپردازد و از خلال آن به گوشه‌ای از فضایل این بزرگواران اشاره کند.