آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مربیان به منظور آموزش فراگیران خود، به روش‌های گوناگون تدریس توجه دارند؛ روش‌هایی که جدا از فرهنگِ زمان و سیستم‌های اجتماعی آن نیست. در این بین، امام صادق از روش‌های تدریس متنوعی به منظور انتقال معارف و دانش اسلامی برای فراگیران خود استفاده می‌فرمود. بر این اساس دو پرسش شکل می‌گیرد: 1. امام صادق از کدام روش‌های تدریس برای آموزش فراگیران خود بهره می‌جستند؟ 2. هر یک از روش‌های مورد استفاده حضرت دارای چه راه‌برد آموزشی است؟ پاسخ به پرسش اول، با رجوع به منابع تاریخی قابل دست‌یابی است و می‌توان روش‌هایی چون: ارزش‌یابی، پرسش و پاسخ، مباحثه، سازمان‌دهی مطالب و ... را شناسایی نمود، اما پاسخ به پرسش دوم، از طریق رجوع به داده‌ها و مستندات تاریخی دور از انتظار است؛ زیرا راه‌بردهای متفاوت هر یک از این روش‌ها، مطلبی است که می‌توان از میان مباحث آموزشی به آن دست یافت و از تلفیق داده‌های تاریخی و تحلیل‌های علوم تربیتی و بر مبنای روش توصیفی ـ تحلیلی، چنین نظر داد که تأکید امام، بر استفاده از روش‌های فراگیرمحور بوده است.

هدف از این مقاله تحلیل جایگاه شهر واسط و بررسی عناصر مدنی این شهر می‌باشد. این مقاله با استفاده از روش وصفی – تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که شهر واسط چرا بنا نهاده شد و چه عواملی در رونق و گسترش آن مؤثر بود. واسط – بنا نهاده شده در سال 84 ق. - نمونه‌ای از شهرهایی است که منطبق با معماری اسلامی و الهام گرفته از ارزش‌های اسلامی ساخته شده است. این شهر در ابتدا با هدف اسکان سربازان و لشکریان ساخته شد، اما به مرور زمان با پذیرفتن ویژگی‌های مدنی از حالت اردوگاه بیرون آمد و صورت یک شهر اسلامی پیشرفته را به خود گرفت. در این مقاله ضمن تحلیل برخی نظریات ساخت شهر به موقعیت جغرافیایی بین‌النهرین و ارتباط آن با شهرسازی اسلامی، زمینه‌های شکل‌گیری شهر واسط، نحوه بنای شهر، عناصر برجسته و مؤلفه‌های مدنی آن از جمله مسجد، دارالاماره، بازار، محلات و نحوه مکان گزینی شهر پرداخته شده است.

هدف از نگارش این مقاله تشریح اصلاحات اجتماعی رسول اله و نتایج و پیامدهای آن است. روش تحقیق در آن نیز توصیفی- تحلیلی با تکیه بر منابع اصلی شامل کتب سیره، مغازی، طبقات و تاریخ های عمومی می باشد. رسول گرامی اسلام در سرزمینی جهالت زده مبعوث به رسالت گردید. در دوران بعثت با هدایت و تربیت، هسته نخستین یاران خود را شکل داد و در روزگار هجرت، با برپایی حکومت، زمینه اصلاحات اجتماعی در جامعه جاهلی را فراهم کرد و با عقد پیمان نامه عمومی میان مهاجران و انصار و از سوی دیگر با یهودیان، نظام همکاری و تعاون اجتماعی و شهروندی استواری را پدید آورد و با تشکیل امت واحده موفق به تحول عمیقی در میان پیروان خود گردید. آن حضرت علاوه بر هدایت و تربیت یارانش، انقلاب اخلاقی ژرفی را پایه گذاری کرد. نتایج اصلاحات اجتماعی رسول اله (ص) عبارتند از:1- اصلاح ساختار نظام قبیله ای و بنیان نخستین دولت اسلامی. 2- طرد نژاد گرایی و تعصبات جاهلی. 3- برقراری حقوق انسانی برای زنان. 4- ایجاد عدالت و مساوات میان امت خود و رفاه عمومی. 5- ایجاد امنیت. 6- عمران و آبادانی زمین. 7- جلوگیری از تخریب شهرها. 8- رونق اقتصادی و ایجاد روحیه تلاش و کوشش. 9- فقرزدایی. 10- عدم تمرکز ثروت. 11- تامین منابع مالی دولت اسلامی. 12- آزادی پیروان ادیان آسمانی. پیامد نهضت اصلاحات اجتماعی رسول اله (ص) چنین بود که دینی متین و استوار و زنده و پویا برای بشریت به ارمغان آورد که زمینه هدایت و تعالی و کمال و شکوفایی فرهنگ و تمدن پیروان خود را فراهم کرده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

با تثبیت عباسیان، نفوذ ایرانیان، انتقال علوم به بغداد و آغاز به کار بیت‌الحکمه، فعالیت علمی در آنجا رونق یافت و مسلمانان در شاخه‌های مختلف علوم به‌ویژه پزشکی، به پیشرفت‌هایی دست یافتند. فراوانی کتاب‌های مربوط به چشم‌پزشکی از اقبال این حوزه از پزشکی نسبت به سایر شاخه‌های پزشکی حکایت دارد. پژوهش حاضر به‌منظورِ بررسی میزان تغییرات چشم‌پزشکی از قرن سوم تا قرن پنجم انجام ‌شده است. نتایج پژوهش که از راه بررسی تطبیقی کتب دو پزشک موردِنظر به‌دست‌آمده، نشان می‌دهد؛ ابن‌اسحاق (264- 194 ق)، در کتاب العشر به‌عنوان نخستین کتاب آموزش چشم‌پزشکی با ارجاعات به پزشکان یونانی و استفاده از لغات یونانی وامدار آنها است اما ابن‌سینا (428 – 370 ق)، در بخش چشمِ کتاب قانون به‌عنوانِ شاخص‌ترین اثر پزشکی دوران طلایی، ضمن تغییر نام‌ها، بیماری‌های بیشتری را که محصول تجربه‌اش بوده، معرفی کرده است و همچنین قانون از انسجام منطقی و عقلی بهتری برخوردار است که بی‌تأثیر از دانش فلسفی وی نبوده است.

قرآن برای همه‌ی مراحل سلامت حیات بشر برنامه دارد. یکی از مباحثی که در این اثر جاویدان مورد بحث قرار گرفته مسأله تمدن‌سازی و عمران زمین است. بسیاری از تمدن‌ها، دولت- شهرها و حاکمان بزرگ تاریخ بشر، مستقیم یا غیر مسقیم مورد اشاره‌ی آیات قرآن هستند. بررسی حکومت‌های بشری از دیدگاه قرآن به استخراج دیدگاه مورد تأیید قرآن در مقوله تمدن ‌الهی می‌انجامد. این مقاله به شیوه توصیفی- تحلیلی با تکیه بر بررسی آیات قرآن و منابع اولیه به تبیین و شناخت ویژگی‌های کارگزاران حکومت‌های الهی مطرح در قرآن، به عنوان مدلی در مسیر ایجاد تمدن‌سازی دینی می‌پردازد. خصوصیاتی مانند امانتداری، مهرورزی، اخلاق حسنه، مقابله با فساد، بسط‌ عدالت و ...نمونه‌هایی از شاخصه‌های کارگزاران الهی مورد اشاره‌ی قرآن است. بر این اساس، شیوه‌ی قرآن در ارائه‌ی ویژگی‌های کارگزاران حکومت‌های دینی را می‌توان به عنوان یکی از روش‌های این کتاب آسمانی در معرفی و ارائه‌ی راهکار در مسیر ایجاد تمدن برای بشریت دانست که به صورت مدلی دقیق و هوشمندانه طراحی و ارائه شده است.

بررسی موانعی که مقابل امامان شیعهj در آموزش علوم اسلامی وجود داشت و تبیین آسیب‌هایی که هر یک از این موانع بر برنامه‎ی ایشان بر جای می‌گذاشت، هدف مطلوب این پژوهش است؛ موانعی که سبب شد جامعه اسلام، مانند پیکری واحد، پذیرای مرجعیت ایشان نشود. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی−تحلیلی به منظور پاسخ به دو پرسش زیر سامان یافته است: − چه موانعی در آموزش علوم اسلامی از سوی امامان شیعه خلل ایجاد می‎کرد؟ − این موانع، چه آسیب‎هایی بر برنامه امامان شیعه در آموزش علوم اسلامی وارد می‎ساخت؟ یافتهها حاکی از آن است که امامان شیعه در آموزش علوم اسلامی با سه مانع اساسی مواجه بودند؛ حکومت، جریانهای فعال در علوم اسلامی و التزام به اصل تقیه. این سه عامل آسیبهایی بر برنامه‎ی آموزشی امامان شیعهj وارد کرد که ظهور بدعت و انحراف در دین اسلام، ار بین رفتن بخشی از سرمایه انسانی و علمی شیعه در علوم اسلامی، سرگردانی شیعیان، نفوذ در تشیع امامی، تردید در محتوای برخی از احادیث و انحراف در محتوای علوم اسلامی برخی از آنها هستند.

معنویت به عنوان نیاز فطری و مسئله مورد توجه بشر، یکی از کارکردهای شریعت است که به زندگی انسان معنا می‌بخشد، اما اگر این معنویت از منبع و مستند اصلی‌اش دور بیفتد، یافتن پیوندی استوار بین آن و دین دشوار خواهد بود. واقعه عاشورا تبلور یک الگوی راهبردی برای احیای ارزش‌های معنوی اسلام است اما با ظهور شبه‌‏معنویت‌ها، اشاعة فرهنگ تحریف و تقابل با عقلانیت در بسیاری مقاتل پس از قرن هشتم هجری، بالاخص در دوره قاجار؛ مقتل‌نگاری به یکی از عوامل بحران‌ساز در حوزه معنویت شیعی دوران معاصر مبدّل شده است. تبدیل گفتمان عقلانی عاشورا به گفتمان اسطوره‌ای و احساسی، و رهیافت گزارش‌های غیر معتبر به مقتل‌نگاری‌ها که با فلسفه قیام کربلا متعارض می‌باشند، عزاداری سیدالشهداء7 را از اهداف اساسی خود دور نموده است، و از رهگذر سازه‌هایی نظیر اتهام غیر عقلانی بودن به تشیع، معنویت شیعی را در نشیب بحران قرار داده است. بر این اساس، در پژوهش حاضر سعی شده با روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر پژوهش کتابخانه‌ای به این پرسش پاسخ داده شود که مقاتل معاصر، بالاخص مقتل تذکرةالشهداء نگاشتة ملا حبیب‌الله کاشانی، چه تأثیری بر مقولة بحران معنویت شیعی در جهان معاصر داشته است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد قرائت تاریخی از عاشورا، دستخوش احساسات، داستان‌سرایی‌ها و اسطوره‌پردازی‌ها شده، و فرهنگ عاشورا به صورت غیرمردمی و غیرمعتدل؛ نمود یافته است. برآیند این امر، ناکارآمدی مؤلفة الگوسازی و الگودهی نهضت عاشورا و در نتیجه، اختلال در جریان پیشرفت گفتمان شیعی با محوریت ولایت، که از رهگذر قیام عاشورا صورت می‌پذیرد، شده است.

از دیدگاه شیعیان ، امامت ، ریاست عامه الهی است که بر جانشینی پیامبر ، حفظ شریعت و تداوم هدایت الهی استوار است . در رهیافت تاریخی ، اندیشمندان فرهنگ و تمدن اسلامی ، امامت را نخستین مسئله سرنوشت ساز در تاریخ اسلام دانسته و کوشیده اند با ابزارها و روش های رایج در دانش تاریخ ، به تحلیل آن بپردازند که آیا رسول خدا (ص) شخص خاصی را پس از خود برای تصدی امر امامت معین و مشخص ساخته است یا خیر ؟ براین اساس کتاب در یک مقدمه وهفت فصل به شرح زیرتنظیم شده است : فصل یکم ، امام علی (ع) از تولد تا خلافت ، فصل دوم ، روزگار خلافت امیرمؤمنان علی (ع )، فصل سوم ، دوران امامت حسنین(ع)، فصل چهارم ، دوران امام سجاد(ع) و پیامدهای واقعه عاشورا ، فصل پنجم ، دوران شکوفایی فرهنگی امامت ، فصل ششم ، دوران امامت امام کاظم و امام رض(ع) و فصل هفتم نیز به دوران وکالت و سفارت می پردازد . نویسنده تلاش نموده است که در نگارش این کتاب از منابع درجه اول و معتبرشیعه و اهل سنت استفاده نماید . این کتاب در ۲۷۲ صفحه ، از سوی دفتر نشر معارف ( وابسته به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها در سال ۱۳۸۶ منتشر شده است .