آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مطالعة اسلام همواره در کانون توجه شرق شناسان، خاصه شرق شناسان مسیحی و یهودی، بوده است و در میان موضوعات اسلامی، قرآن مهم ترین حیطة این توجه بوده است. این مقاله در پی یافتن پاسخ این مسئله است که اصلی ترین رویکرد مستشرقان در مطالعات قرآنی چه بوده است؟ برای یافتن پاسخ ابتدا به ریشه یابی وجود رویکردهای غیرعلمی در آثار قرآن پژوهان غربی پرداخته و علل پدید آمدن این رویکردها در آثار آنان تبیین می شود. از همان ابتدا رویکرد اصلی مطالعات قرآن شناختی مستشرقان رد و تخطئه قرآن بوده است.با وجود بارقه هایی از تحول مثبت در رویکرد غربیان به قرآن در نیم قرن اخیر، رویکرد انکارگرایانه همچنان باقی است؛ با این تفاوت که آثار جدید در قالب های پوشیده تر و ظریف تری ارائه می شود.

چکیده جایگاه برجسته شیخ صدوق در منابع حدیثی شیعه بر همگان آشکار است و روایاتی که وی از میان اصول و سایر کتب از طریق مشایخش گرد آورده، طی قرون متمادی به عنوان یکی از منابع اصلی و مورد اعتماد شیعه امامیه در موضوعات مختلف به شمار می‌آمده است. از طرفی موضوع غیبت حضرت ولی عصر(عج) از زمان غیبت صغری تاکنون، یکی از موضوعات جنجالی در میان امامیه و سایر فرق شیعه بوده و همواره از سوی دیگران در این زمینه شبهاتی القاء می‌شده است. شیخ صدوق با توجه به اهمیت این موضوع در عصر خود و مشکلاتی که به تبع شبهات وارده در میان امامیه به وجود آمده، طی یک کتاب جداگانه به این موضوع پرداخته است. در این مقاله سعی شده است ابتدا به بررسی ویژگی دوران شیخ صدوق، شخصیت و جایگاه وی در میان دانشمندان و منابع امامیه پرداخته شود و سپس انگیزه مؤلف از تألیف این کتاب و مشخصات کلی آن ذکر شود. در ادامه به جریان «غیبت­نویسی» از سوی عالمان امامیه و اهمیت این کتاب در این جریان اشاره شده و نسخه‌های موجود از کتاب و میزان اعتبار آن‌ها مورد بررسی واقع شده است. در این پژوهه روش خاص مؤلف در نگارش این کتاب نیز بررسی شده و منابع وی و میزان ارجاعاتی که در کتب امامیه به این کتاب صورت گرفته، مورد تحقیق واقع شده است. تبیین این مطلب که در میان علمای امامیه به چه میزان این کتاب دارای اعتبار بوده و از آن بهره‌برداری شده است، بیانگر اهمیت و جایگاه واقعی کتاب «کمال الدین و تمام النعمه» است.

مساله کتابت قرآن کریم در زمان پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان از جمله مباحث اصلی و مهم تاریخ قرآن است که همواره مورد توجه مسلمانان و همچنین مستشرقان قرار گرفته. در این میان و به خصوص در رابطه با مساله کتابت قرآن و سایر حوادث مهم صدر اسلام، شخصیت زید بن ثابت به عنوان یکی از مهمترین چهره های معرفی شده به عنوان کاتب وحی در صدر اسلام از اهمیت خاصی برخوردار است، به نحوی که شناسایی شخصیت این فرد و معرفی کامل هویت وی در رفع برخی ابهامات تاریخ صدر اسلام و خصوصا موضوع کتابت و کاتبان وحی، نقش تعیین کننده ای دارد.برخی از مستشرقان تلاش دارند تا با اثبات آموزش دیدن زید بن ثابت توسط یهودیان مدینه، به نوعی تحولات ایجاد شده در صدر اسلام از جمله فراگیر شدن آموزش خواندن و نوشتن، کتابت وحی و جمع و تدوین مصاحف را اقدامی برخواسته از فرهنگ یهودیت معرفی کرده و در حقیقت فرهنگ والای توسعه علمی ایجاد شده در زمان پیامبر اکرم (ص) را به اسم خود مصادره به مطلوب کنند. از جمله این مستشرقان، «میخائیل لکر» است که به موضوع کتابت در صدر اسلام و شخصیت زید بن ثابت توجه نشان داده و کتب و مقالات متعددی در این زمینه نگاشته است.در این مقاله تلاش شده است پس از معرفی شخصیت زید بن ثابت و اقدامات وی در صدر اسلام، استدلال های مطرح شده از سوی میخائیل لکر نقد و ارزیابی می شود و در نهایت به برخی ابهامات مطرح در خصوص شخصیت زید بن ثابت مورد بحث قرار می گیرد.