آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

فراروایت‌های روشنگری موجب تمایز «غرب» و «بقیه» شد. بر مبنای این فراروایت‌ها‌، تمدن، فرهیختگی، مدرنیته و تحول در غرب ظاهر گردید و «دیگری» سویة تاریک بود؛ فراموش‏شده، سرکوب و نفی‏شده و تصویر معکوس روشنگری و مدرنیته. غرب با اختصاص دادن سویه‏های مثبت این تقابل‏های دوگانه به خود و قرار دادن شرق در قطب منفی یا منفعل این تضادها، شأن و جایگاه خویش را بازتعریف و شرق را در موقعیت پست تری که به او ارزانی داشته است، تثبیت می کند. آنچه در این مقاله در پی پاسخ‌گویی به آن هستیم، بررسی ریشه‌های نظریه بنیادگرایی اسلامی، کارکردها و آشکارسازی خشونت نمادین پنهان در آن است. براین‏اساس، ادعای پژوهش حاضر این است که یکی از فراروایت‌های ساخته ‏و پرداخته غرب، «نظریه بنیادگرایی اسلامی» است که ادعای تببین و توضیح تاریخ تمدن اسلامی را به شکلی علمی دارد و در قالب این فراروایت، بنیادگرایان مسلمان نقش «دیگری» را برای غرب ایفا می‌کنند. در این راستا، جریان‏های خشونت‌طلبی نظیر طالبان، القاعده، داعش و ... به‏عنوان نشانه برخورد اسلام با غرب بازنمایی می‌شوند. این دوگانه دوست/دشمن منطق سیاست میان ملت‌ها را در عصر حاضر برمی‌سازد.

هدف پژوهش حاضر بررسی و احصاء نظر آیت‌الله خامنه‌ای درباره حقوق بشردوستانه است. در این راستا، سؤال اصلی پژوهش این است که دیدگاه حقوق بشردوستانه در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای در مورد جنگ‌های مختلف در سطح منطقه و جهان چه جایگاهی دارد؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و پژوهش بر این فرض استوار است که دیدگاه حقوق بشردوستانه در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای جهان‌شمول و همه انسان‌ها را فارغ از جنس، نژاد، مذهب و ملّیت، دربرمی‌گیرد. نتایج پژوهش نشان داد که حقوق بشردوستانه به عنوان شاخه‌ای از حقوق بین‌الملل، حمایت از کرامات انسانی و انسانیت در اثناء مخاصمات و کاهش تلفات و خسارات و تسکین آلام بشری در زمان مخاصمات را مد نظر دارد. تأمل در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای نشان می‌دهد که دیدگاه ایشان متأثر از اسلام، به حقوق و کرامات و ارزش‌های انسانی در همه زمان‌ها و مکان‌ها توجه دارد. از این‌رو براساس مبانی فقهی ایشان، حمله به مناطق مسکونی، مدارس و بیمارستان‌ها، استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی، حمله به زنان و کودکان و... در همه زمان‌ها و مکان‌ها حرام و ممنوع است. دیدگاه حقوق بشردوستانه مقام معظم رهبری نشأت گرفته از تعالیم اسلام و فقه شیعه، متفاوت و مترقی‌تر از نوع نگاه کشورهای غربی و شرقی به انسان، شأن و کرامت انسانی می‌باشد. اصولی مانند اصل عدم تبعیض، اصل محدودیت، اصل تفکیک –که در حقوق بشر دوستانه وجود دارد –در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای به صورت مترقیانه‌تر و بدون تاثیرپذیری از حقوق بشردوستانه رایج، و البته متاثر از اندیشه‌های اسلام وجود دارد.

این مقاله در پی آن است که نشان ­دهد چگونه تحول معنایی یک مفهوم می­تواند مسیر حرکت جامعه را به سمتی خاص جهت داده و هدایت کند. مفهوم مصلحت که تا قبل از انقلاب اسلامی، به‌صورت تئوریک و در چهارچوب احکام ثانویه مطرح بود، بعد از انقلاب اسلامی با استفاده از سازوکار اجتهاد و فقه پویا، به دنبال ارائه راه‌حل مناسب، برای مسائل نوظهور، در قالب نهادی به نام مجمع تشخیص مصلحت نظام، خود را نشان داد. این دگردیسی در مفهوم مصلحت، از ابداعات امام خمینی بود که حکومت را از احکام اولیه اسلام و مقدم بر احکام فرعی می‌دانست. سؤال مقاله این است که چگونه تحول معنایی یک مفهوم می‌تواند منجر به شکل‌گیری ظرفیت­های جدید برای آن مفهوم شود؟ در پاسخ بیان می‌شود که تحول معنایی مفهوم مصلحت از معنای اولیه آن را به‌گونه‌ای متحول ساخته است که مبنای تئوریک و نهادسازی نوینی را در ساختار جمهوری اسلامی به وجود آورده است. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر اسناد کتابخانه­ای صورت گرفته و نشان می‌دهد احکام حکومتی‌ که بر اساس مصلحت وقت صادر می‌شوند، جزء احکام اولیه و در مواقعی بالاتر از آن و لازم‌الاجراست.