آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

دین به عنوان یک نهاد اجتماعی، نیروی جاودانه‌ایست که در طول تاریخ با زندگی انسان‌ها آمیخته بوده است. عزم افراد به رعایت هنجارهای گروهی توسط دین تقویّت می‌شود به گونه‌ای که این هنجارها برتر از منافع صرفاً خصوصی قرار می‌گیرد. دین موجب انسجام اجتماعی، تقویّت اخلاق جمعی، مثبت‌اندیشی بوده و وجوه مشترکی با سرمایه‌‌ی اجتماعی دارد و موجب افزایش آن در جامعه می‌شود. از سویی دیگر سرمایه‌ی اجتماعی نیز زمینه‌ساز شبکه‌های ارتباطی و عامل همبستگی اجتماعی است. بنابراین می‌توان گفت که سرمایه‌ی اجتماعی و دین از نظر نقش و کارکرد در جامعه، وجوه مشترکی دارند. باورهای دینی چون کمک به هم‌نوع و تلاش برای سود‌رساندن به دیگران باعث می‌شود که افراد منافع شخصی را رها کرده و به سود جمعی فکر و عمل کنند و سرمایه‌ی اجتماعی خود را بالا ببرند. محقّق بر این باور است که در جامعه‌ی ایران چندین نوع دین‌داری وجود دارد و تعلّق افراد به هر یک از این انواع، بر سرمایه‌ی اجتماعی‌شان اثر می‌گذارد. بر این اساس، این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش می‌باشد که چه رابطه‌ای بین نوع دین‌داری و سرمایه‌ی اجتماعی مردان بالای 30 سال شهر همدان وجود دارد. تاکنون مطالعات فراوانی در زمینه‌ی رابطه‌ی دین و سرمایه‌ی اجتماعی صورت گرفته است اما این پژوهش‌ها صرفاً ارتباط دین و سرمایه‌ی اجتماعی را مدنظر قرار داده و تأثیر انواع دین‌داری‌ها را بررسی نکرده‌اند. در این پژوهش، هدف اصلی بررسی تأثیر نوع دین‌داری مردان بالای 30 سال شهر همدان بر سرمایه‌ی اجتماعی آنان می‌باشد. این تحقیق از نظریات دورکیم، وبر، سروش، ملکیان، کلمن، پاتنام و ... استفاده کرده است. فرضیات پژوهش حاضر این است که انواع دین‌داری مناسک‌گرا، زهدگرا و روشنفکرانه در بین مردان باعث افزایش سرمایه‌ی اجتماعی هنجاری و ارتباطی آنان می‌شود. متغیّر مستقل این پژوهش نوع دین‌داری است که شامل انواع مناسک‌گرا، زهدگرا و روشنفکرانه است. متغیّر وابسته، سرمایه‌ی اجتماعی است که به دو دسته‌ی هنجاری و ارتباطی تقسیم می‌شود که دسته‌ی هنجاری شامل اعتماد (بنیادین، تعمیم‌یافته، بین شخصی و نهادی) می‌باشد. دسته‌ی ارتباطی شامل مشارکت، همیاری و شبکه‌ی ارتباطات می‌باشد. حجم نمونه‌ی این پژوهش 384 نفر از مردان بالای 30 سال شهر همدان است. روش انجام این پژوهش پیمایش و ابزار اندازه‌گیری آن پرسشنامه می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از نرم‌افزار SPSS به تحلیل داده‌ها پرداخته شده و رابطه‌ی بین متغیّرها و آزمون فرضیّات توسط آمار استنباطی، ضریب همبستگی و تحلیل واریانس یک‌طرفه مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که فرضیّات اوّل و سوّم مورد تأیید قرار می‌گیرند به طوری که نوع دین‌داری مناسک‌گرا و روشنفکرانه باعث افزایش سرمایه‌ی اجتماعی هنجاری و ارتباطی می‌شود. هم‌چنین، نوع دین‌داری زهدگرا باعث افزایش سرمایه‌ی اجتماعی ارتباطی و باعث کاهش سرمایه‌ی اجتماعی هنجاری می‌شود. بنابراین فرضیّه‌ی دوّم رد می‌شود.

در ادیان گوناگون، اعتقادات و شیوه‌های دستیابی به آن‌ها به اشکال متنوعی ابراز می‌شود که منجر به کثرت‌گرایی دینی می‌گردد.کثرت‌گرایی دینی در دوران معاصر در قالب معنویت‌جویی‌های جدید بروز کرده است. این موضوع از جهت پیوند ناگسستنی با حیات اجتماعی نظر جامعه شناسان را به خود معطوف ساخته است. در ایران نیز که موقعیت و جایگاه دین علاوه بر انسجام بخشی و انضباط آفرینی دارای پیامدهای سیاسی و امنیتی است، ظهور این گروه‌ها مسأله‌ای مهم تلقی می‌گردد.در تحقیق حاضر، عرفان‌های هندی و سرخ‌پوستی که از جمله‌ عرفان‌های فعال در کشور هستند، با هدف بررسی آموزه‌های اجتماعی آن‌ها با روش تحلیل محتوا و به صورت تطبیقی مورد مطالعه قرار گرفتند. در این راستا ابتدا به مطالعه‌ی نظری دلایل شکل‌گیری عرفان‌های نوپدید پرداخته شد و سپس آموزه‌های کتاب‌های اوشو و سای بابا از عرفان‌های هندی و کتاب‌های پائولوکوئلیو و کاستاندا از عرفان‌های سرخ‌پوستی بصورت تطبیقی مورد مطالعه قرار گرفت. بر پایه ی نتایج این بررسی، در تحلیل عرفان‌ها بر اساس فراوانی و درصد مقوله‌ها بیشترین درصد در کتاب‌های اوشو و کوئلیو متعلق به مقوله‌ی اجتماعی، در کتاب‌های سای بابا متعلق به مقوله‌ی معنویت و در کتاب‌های کاستاندا متعلق به مقوله‌ی شناختی می‌باشد. با توجه به نتایج تحقیق، آموزه‌های مسئولیت پذیری، عدم خشونت، آزادی، عدالت، هدفمندی در زندگی، صلح، کار و تولید و ... به عنوان آموزه‌های اجتماعی و آموزه‌های آرامش، آگاهی، یادگیری و کسب معرفت، غلبه بر ترس، خودشناسی و ... به عنوان آموزه‌های فردی در این عرفان‌ها مورد تأکید قرار گرفته اند. سنجش معنی‌‌دار بودن یا نبودن اختلاف فراوانی مقوله‌ها نیز با استفاده از آزمون آماری کای اسکویر انجام گرفت و نتایج نشان داد که اختلاف فراوانی مقوله‌ها هم در کتاب‌های هر نویسنده و هم به صورت کلی در عرفان‌های هندی و سرخ‌پوستی معنی‌دار است.