آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش با عنوان «زمینه های تعالی و انحطاط اخلاقی انسان» به معرفی اخلاق متعالی و منحط، منشأ و شناسایی آن ها و زمینه ها و عوامل تأثیرگذار بر شخصیت اخلاقی انسان پرداخته است. در این جا بعد از طرح کلیات، نخست به عوامل بلوغ اخلاقی قبل از تولد از قبیل: (انتخاب همسر، وراثت، پدر و مادر) پرداخته شده و نقش آن ها در شخصیت اخلاقی کودک مورد ارزیابی قرار گرفته است، سپس به عواملی همچون محیط، خانواده، دوستان و معاشران که از جمله عوامل و زمینه های بعد از تولد به شمار می روند همچنین کم و کیف تأثیر آن ها بر ساختار شخصیت اخلاقی انسان پرداخته شده است. پس از آن بر فرایند یادگیری، مدرسه، معلم و... پرداخته، دیدگاه های برخی از اندیشمندان را در مورد نقش یادگیری، مدرسه و معلم بیان می کند.

این رساله با عنوان «ریا، علل و پیامدهای آن در منابع اسلامی» در سه فصل و یک خاتمه تنظیم شده است: فصل اول به مقدمه، طرح تحقیق تفصیلی و مفهوم شناسی (لغوی و اصطلاحی) اختصاص دارد. فصل دوم به بررسی منشأ ریا با عناوینی از قبیل: ستایش طلبی، ترس از نکوهش دیگران، نفاق، عدم شناخت خداوند و عدم ایمان به روز قیامت پرداخته است. اقسام ریا، ریا در ایمان و عقیده، ریا در عبادت و غیر عبادت و نشانه های ظاهری ریاکاران از دیگر موضوعاتی است که در این فصل مورد ارزیابی قرار گرفته است. در فصل سوم ضمن بررسی آیات و روایات، پیامدهای دنیوی و اخروی آن همچون: زدودن نور ایمان از قلب، غفلت از عیوب، اضطراب و افسردگی، حبط عمل، شرک و عدم نجات در روز قیامت، راه های پیشگیری از ریا و مقابله با عوامل ریا مورد بررسی قرار گرفته است.

در این مقاله رویکرد سیاست داخلی و خارجی ایالات متحده به احیای هویت اسلامی و رشد خودآگاهی و کنشگری جوامع اسلامی به عنوان اصلی ترین جایگزین محتمل برای نظم جهانی موجود، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در این راستا نویسندگان ابتدا بستر نظری مناسب را با استفاده از مبانی مکتب سازه انگاری اجتماعی و با تاکید بر عوامل و منابع فرهنگی، ارزشی و هنجاری فراهم می کنند و سپس با تشریح وضعیت اسلام و مسلمانان آمریکا به آسیب شناسی و نقد سیاست گذاری داخلی این کشور می پردازند. در بخش بعدی مقاله، گرایش ها و اهداف سیاست خارجی آمریکا در مورد احیای هویت اسلامی در خاورمیانه بررسی می شود. به باور نگارندگان مهم ترین وجه راهبرد سیاست گذارانه ایالات متحده در قبال کشورهای اسلامی، مبارزه با آموزه اسلام سیاسی و جلوگیری از خودآگاهی ارزشی - هنجاری (فرهنگی) مسلمانان است؛ زیرا اسلام سیاسی مستقیما فهم رایج از نقش خنثی و خاموش مذهب در سیاست و اخلاق را هدف قرار داده و برای شکل دادن و بنیان گذاری نظامی جدید در تضاد با جهان بینی مادی و سلطه گرای غربی تلاش می کند و همگرایی جهان اسلام را به منظور مقابله با سلطه فرهنگی و ارزشی غرب و احیای فرهنگ و ارزش های دینی - توحیدی پی می گیرد. به این ترتیب، نویسندگان نتیجه می گیرند که رویکرد اساسی طبقه نخبگان حاکم در ایالات متحده برای تضمین نظام کنونی، تمامیت طلبی ارزشی - هنجاری و تلاش برای نادیده گرفتن و سرکوب هویت و هنجارهای اسلامی متعارض با مفاهیم شمایل شناسانه ای مانند «شهروند» و «دولت - ملت» است.

یکى از پدیده هاى علمى در نیمه ى دوم قرن بیستم، ظهور مطالعات میان رشته اى در محافل علمى است. مطالعات میان رشته اى على رغم کارآمدى بالا در راستاى پیشرفت علم، مسائل و مشکلاتى را براى دانشمندان به همراه داشته است. اختلاف در تصدّى این مطالعات از جمله ى این مسائل و مشکلات است. این مشکل در مورد مطالعات میان رشته اى تاریخ و جامعه شناسى نیز وجود دارد. در این مقاله پس از ارائه ى تعریفى از جامعه شناسى تاریخى، راه حلى براى رفع این مشکل پیشنهاد شده است. براساس این راه حلّ، چنانچه جامعه شناس براى فهم پدیده هاى اجتماعى زمان خود، به بررسى تاریخ پدیده ها و مسائل اجتماعى بپردازد، «جامعه شناسى تاریخى» شکل مى گیرد; امّا اگر مورّخ براى فهم بهتر وقایع تاریخى از نظریه هاى اجتماعى استفاده کند، «همکارى تاریخ و نظریه هاى اجتماعى» شکل خواهد گرفت. طبق این بیان، جامعه شناسى تاریخى مطالعه ى جامعه و پدیده هاى اجتماعى و دگرگونى هاى آنها در بستر زمان بوده و بر این باور است که ساختارهاى اجتماعى کنونى و شیوه هاى جدید کنش متقابل اجتماعى را نمى توان بدون یک چشم انداز تاریخى مورد بررسى قرار داد; امّا در همکارى تاریخ و جامعه شناسى، هدف مطالعه ى وقایع تاریخى است و از آن جا که تاریخ از علوم مصرف کننده است، مى توان با استفاده از نظریه هاى جامعه شناسى، گذشته را به نحوى تفسیر کرد که گذشتگان نمى توانستند.

برای تولید علوم انسانی اسلامی با هر رویکردی باید از قرآن استفاده کرد. به خصوص رویکردهایی که با تولید نظریه درصدد تولید علوم انسانی اسلامی هستند، یعنی تولید علم با استفاده از قرآن در مقام گرد‌آوری، ساخت فرضیه، نظریه‌پردازی،... بیشتر نیاز به استفاده از آیات قرآن دارند. اما با چه روشی می‌توان در مقام نظریه‌پردازی از قرآن استفاده کرد؟ به عبارت دیگر چگونه می‌توان از قرآن به نظریه‌پردازی نائل شد؟ مکانیسم و سازوکار نظریه‌پردازی از قرآن چیست؟ برای پاسخگویی به این سؤال بین سه روش تفسیر موضوعی، تحلیل محتوا و مبناشناسی ترکیب کرده‌ام و به مدل ترکیبی روش‌شناختی که آن را «روش مبناشناسی» (روش‌ شناخت مبانی جامعه) نامیده‌ام، دست یافتم. این تحقیق درصدد است ضمن توضیح هر یک از این سه روش، به مدلی ترکیبی برای نظریه‌پردازی در مطالعات انسانی ـ اسلامی از قرآن دست یابد.

جامعه شناسى تاریخى سبب شناخت بستر، زمینه و ساختار اجتماعى یک جامعه در گذشته مى شود که اعمال و کنش هاى تاریخى در قالب آنها صورت گرفته اند; شناختى ارائه مى کند که شکاف ها و کاستى هاى موجود در مدارک و شواهد مورخان را برطرف مى سازد و موجب پالایش و پیشرفت نحوه تفکر و روش هاى مورخان درباره جوامع گذشته مى گردد. ارزیابى هایى درباره روند تاریخ بر حسب عناصر اساسى و نیروهاى غیرشخصى ارائه مى کند که برضد دیدگاه سنّتى درباره تاریخ به چالش برخاسته است. در این مقاله سعى شده است با نگرش جامعه شناختى، به تحلیل نقش سازمان ها و نهادهاى اجتماعى، روابط حاکم میان فرد و دین، ساختار اجتماعى مکّه و یثرب، یکپارچگى اجتماعى و... در گسترش اسلام پرداخته شود.

‌هدف اين پژوهش، مرور تقسيمات موجود، يا قابل طرحِ انواع تعامل و رابطة اجتماعي و عرضه يک طبقه‌بندي انتزاعي‌تر و نسبتاً جامع مي باشد. بدين منظور، از روش مرور نظام‌مند استفاده شد و پس از نقل يا طرح 40 تقسيم، اقدام به ‌کدگذاري «ملاک‌‌ها» و «اقسام» شد. يافته‌ حاصل اين‌ کدگذاري‌ها، هشت مضمون‌ کلي بود و تمامي تقسيمات مذکور را مي‌توان پاسخي، به يکي از هشت سؤالي دانست‌ که هر يک به وجه يا وجوهي از واقعيت تعامل و رابطة اجتماعي اختصاص دارند: برخي از دسته‌بندي‌ها، به طرف‌هاي تعامل، برخي به وسايل برقراري تعامل، برخي به بستر تعامل و برخي به منشأ آن توجه داشته‌اند. همچنين برخي نيز با توجه به جايگاه اراده متعاملين و برخي معطوف به موضوع تعامل و نهايتاً، بخش مهمي از سنخ‌شناسي‌ها با توجه به ويژگي‌هاي تعامل و رابطه اجتماعي شکل گرفته‌اند. نتيجه اين مرور، تصريح ملاک تقسيم‌ها و تشخيص واگرايي‌ها و همگرايي‌هاي موجود، در طبقه‌بندي‌هاي مختلف تعامل و رابطة اجتماعي و اندراج همه اين اقسام در تقسيمي کلي بوده است که خود، به تعيين تکليف اشتراکات لفظي و نسبت تقسيمات مزبور به يکديگر منجر شده است.