آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

اصلاح و اصلاح‌گری به معنای بهینه ساختن، آراستن و پیراستن است. از آنجا که فرهنگ نیز یک امر اجتماعی است و از مهم‌ترین و اصیل‌ترین ابزار حفظ یک جامعه است، اگر فرهنگ جامعه‌ای رو به انحطاط برود، جامعه هویت فرهنگی خود را از دست می‌دهد، به همین دلیل مصلحان و رهبران، قبل از انجام هر گونه اصلاحات، باید اصلاح‌گری فرهنگی در جامعه را پیش بگیرند. در آموزه‌های قرآنی از پیامبران به عنوان مصلح یاد شده و هدف از بعثت آنها را، ایجاد تعادل با به کارگیری ابزار بیم و امید، تبشیر و انذار دانسته تا بستری را برای ایمان و اصلاح فرد و جامعه فراهم سازد. حضرت شعیب(ع) نمونه بارزی است که در همین راستا حرکت می‌کند و مردم زمان خود را از افساد پس از اصلاح باز می‌دارد. آن حضرت در برهه‌ای از زمان مبعوث شدند که هجمه‌های فرهنگی زیادی در آن جامعه حاکم بود و فساد ، گران‌فروشی و تبهکاری شرایط نابسامانی را ایجاد کرده بود. از آنجا که رابطه بین فرهنگ و اقتصاد غیرقابل انکار است، اصلاح و بهبود وضعیت اقتصادی نیز وضعیت فرهنگی خاص خود را می‌طلبد. در این مقاله با بررسی اصلاحات فرهنگی حضرت شعیب(ع) این مهم به دست می‌آید که آن حضرت با تبلیغ و دعوت بر اساس راهبرد فرهنگى و تبلیغى امر به معروف و نهى از منکر (دعوت به باورها و ارزشهاى توحیدى و نهى از باورها و ارزشهاى کفرآلود و شرک‏آمیز) در صدد اصلاح جامعه خود برآمدند.

با بازسازی تاریخی، جغرافیایی و اجتماعی فضای زندگی حضرت شعیب(ع) شاهد فراگیر شدن مفاسد اقتصادی در این بستر هستیم که آیات قرآن گویای دغدغه حضرت شعیب(ع) برای اصلاحات اقتصادی این جامعه است؛ هدف پژوهش حاضر، کشف راهبردهای آن حضرت و از رهگذر آن دستیابی به رویکرد مناسب در عصر حاضر برای انجام این اصلاحات است. با در کنار هم قرار دادن خانوادة قرآنی و روایی و با بهره بردن از تفاسیر، این‌چنین به‌دست آمد که آن حضرت برای اصلاحات اقتصادی، با مقدمة نرم‌افزاریِ ارتباط با خدا، با استفاده از چهار راهبرد علمی، سیاسی، فرهنگی-اجتماعی و دفاعی درصدد اصلاحات اقتصادی برآمد که هریک از این راهبردها را به صورت‌های گوناگونی عملیاتی کرد که با جریان دادن این راهبردها می‌توان اصلاحات اقتصادی را در عصر حاضر انجام داد.

بیان بصری یکی از ویژگی‌های متن قرآن است و آیات آن از تصویرهای ادبی پوشیده شده است و همین تصویری بودن نشانی از وجوه سادگی و قابل‌فهم بودن بیان قرآن است. سید قطب، ادیب معاصر مصری، بهترین وسیلة تعبیر، تصویر را برگزید و در قالب نظریة تصویرپردازی هنری، معتقد است که قرآن کریم در بیان اغراض، به بهترین وجه از قاعدة تصویر بهره برده است. بر این مبنا پژوهش حاضر سعی دارد بر اساس مبانی و مؤلفه‌های تصویرپردازی نظریه سید قطب به بررسی ویژگی‌های ساختاری آیات دربردارنده گفتگوهای حضرت شعیب(ع) با مخاطبان، بپردازد و مؤلفه‌ها را کشف و نمود آن‌ها را در تصویرپردازی هنری آیات قرآن بررسی نماید تا جنبه‌های زیبایی اعجاز قرآن کریم بیش‌ازپیش تبیین گردد. مهم‌ترین یافته‌های پژوهش، بیانگر این حقیقت است که در این آیات می‌توان نمونه‌هایی از این مؤلفه‌ها بر اساس نظریه سید قطب مانند عنصر ساختار آوایی، عاطفه، اندیشه دینی، واقعیت، اسلوب زبان، تکرار، تطابق، تجسیم، تشخیص، حرکت، گفتگو و... را یافت که با ایجاد تصاویری حسی و خیال‌انگیز که سرشار از حرکت و پویایی هستند، افکار و معانی را به‌صورت حسی به خواننده، جهت تثبیت معانی منتقل می‌کند

در نظر ونزبرو متن قرآن متشکل از واحدهایی کوتاه و مجزاست که در طی فرایندی تدریجی بسط ‌یافته‌اند و کنار هم قرارگرفته‌اند. با این فرض هدف از تحلیل ادبی متن قرآن شناختن این واحدهای مستقل، که ونزبرو آن‌ها را بیانات پیامبرانه می‌نامد، و بررسی فرم‌های مرتبط با آن‌ها و مراحل تاریخی گسترش آن‌هاست. در این راستا وی برای نمونه به تحلیل تحریر‌های مختلف داستان‌ شعیب در قرآن می‌پردازد و تحریر‌های مختلف این داستان‌ را نمایانگر وجود سنت‌های مختلف و مستقل در قرآن می‌داند که تفاوت در الگوی روایت در این تحریر‌ها ریشه‌ در اختلاف و استقلال آن سنت‌ها از یکدیگر دارد. به‌زعم ونزبرو این تفاوت به گونه‌ای‌است که بیش از یک نسل برای پدید آمدن آن لازم ‌است و از این امر به‌عنوان شاهدی برای تدوین دیرهنگام متن نهایی قرآن، یعنی اواخر قرن دوم، استفاده‌ می‌کند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی-انتقادی به تبیین و ارزیابی تحلیل ادبی ونزبرو از آیات مرتبط با داستان شعیب در قرآن و نتایج آن می‌پردازد و نشان‌می‌دهد که تحلیل ونزبرو بر پایۀ فرض‌هایی کلی استوار است که اعتبار آن‌ها محل مناقشه‌است.

در این پژوهش به بررسی فضایل اخلاق فردی در سوره قصص پرداخته شد. از داستان حضرت موسی (ع) و سایر افراد مطرح در سوره، نکات بسار مهمی در بُعد اخلاق فردی قابل برداشت است. از نکات اخلاقی استنباط شده از اعمال موسی (ع) می­توان به فضایلی همچون اخلاص در نیت، شکرگزاری، شجاعت، امیدواری و دعا را نام برد. از فضایل اخلاقی سایر افراد مطرح در داستان، می­توان به رازداری مادر و خواهر موسی (ع) که سال‌ها راز او را کتمان کردند، اشاره کرد که این کار جان موسی (ع) را حفظ کرد و «حیاء» را به عنوان بارزترین ویژگی اخلاقی دختران شعیب (ع) عنوان کرد که در نحوه حرکت و نوع سخن گفتن آنان با موسی (ع) نمود یافته است. همچنین فضایل اخلاقی دیگری چون، اعراض از لغو، شکیبایی در برابر مصایب و نیکوکاری از سوره مبارکه قصص برداشت می‌شود که شناخت و آراسته شدن به این فضایل در نیل به سعادت دنیوی و اخروی موثر است.