آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

رومیان و یونانیان از دانش و هنر بینایی و چشم پزشکی آگاهی چندانی نداشتند. اما این دانش در میان مسلملنلن چنان پیشرفت نمود که پس از داروشناسی، از نمادهای برجستۀ تمدن آنان قلمداد می شود. دانش چشم پزشکی بیش از رشته های وابسته پزشکی بر طب اروپا اثر بخشید.

ابن هیثم یکی از دانشمندان نامدار تاریخ علوم ریاضی و طبیعی است. در سالیان گذشته پژوهشگران بسیاری به بررسی اندیشه‌های علمی او همت گماشته‌اند. یکی از نکات شایان توجه در اندیشه وی مسئله روش‌شناسی علمی و اصول نقادی در دانش است. هر چند پژوهش‌های بسیاری در سال‌های گذشته به روش‌شناسی علمی این دانشمند برجسته اختصاص یافته است ولی هنوز ابعاد تازه‌ای از رهیافت علمی او به مسئله روش‌شناسی علوم طبیعی و ریاضی قابل بررسی و تبیین است. مقاله پیش رو، به زاویه‌ای دیگر از مسئله روش‌شناسی علمی او پرداخته و پرسش‌هایی را در باره تأثیرپذیری جریان پسین علم و فلسفه، از او مطرح می‌سازد. در این راستا، این مقاله ابتدا چالش‌های تاریخی که میان پژوهشگرانی همچون رشدی راشد و عبدالحمید صبره وجود داشته را بر می رسد و پس از آن کوشش می کند برخی مفاهیم تازه‌یاب در ادبیات علمی ابن‌هیثم در باره روش‌شناسی علمی را فراروی خوانندگان قرار دارد. یکی از مفاهیم که در آثار ابن هیثم بدان پرداخته شده مفهوم «توقل» است که در این مقاله به بررسی معنایی این واژه و عبور ابن‌هیثم از دلالت آن نزد جاحظ و کندی اشاره ای می شود و به بررسی احتمال برگرفته شدن یکی از مفاهیم اصلی دکارتی از آن پرداخته می شود. همچنین این نگاشته اجمالا به طرح این پرسش خواهد پرداخت که طرح زمینه‌های مشترک در اندیشه کوپرنیکی و نقادی‌های علمی متداول در جهان اسلام ، چگونه در یک فرهنگ پاسخی چون پدیده مدرنیته یافت و در فرهنگی دیگر پاسخی دیگرگون.

این پژوهش به بررسی تطبیقی دیدگاه‌های سنت آگوستین و ابن‌هیثم در مورد زیبایی می‌پردازد. آگوستین متفکر مسیحی با رویکردی عرفانی به زیبایی نگریسته، درحالی‌که ابن‌هیثم دانشمند مسلمان رویکردی علمی و تجربی داشته است. هدف این پژوهش بررسی مؤلفه‌های زیبایی در آثار این دو اندیشمند و مقایسۀ تشابهات و تفاوت‌های دیدگاه‌های آنها با استفاده از روش کتابخانه‌ای است. یافته‌ها نشان می‌دهد که با وجود تأثیرپذیری هر دو از فلسفۀ یونان باستان و وجود تشابهاتی در نظریات زیبایی‌شناختی‌شان، نوع نگاه متفاوت عرفانی آگوستین و علمی ابن‌هیثم، منجر به اختلافاتی در دیدگاه‌هایشان در مورد مؤلفه‌های زیبایی شده است. این مطالعۀ تطبیقی به دلیل جایگاه برجستۀ این دو اندیشمند در سنت‌های زیبایی‌شناسی اسلامی و مسیحی و همچنین اهمیت نظریات ابن‌هیثم در میان اندیشمندان غربی، حائز اهمیت است.

سیاست و عملکرد ابوعبدالله شیعی در دوره دعوت و دوره یک ساله استقرار او در قیروان با سیاست و عملکرد عبیدالله مهدی، نخستین امام و خلیفه فاطمی، در قبال اهل سنت متفاوت بود؛ ابوعبدالله در قبال آنان سیاستی توام با مدارا داشت، اما عبیدالله سیاست سختگیرانه و متعصبانه ای پیش گرفت. اعمال دو سیاست مختلف- صرف نظر از خصوصیات فردی عاملان آن- معلول شرایط و مقتضیات سیاسی و اجتماعی این دوره ها بود. سیاست ابوعبدالله متناسب با دوره دعوت، مبتنی بر جذب مخالفان، خاصه مخالفان مذهبی بود تا زمینه شکل گیری دولت جدید فراهم گردد؛ اما سیاست عبیدالله در جهت تثبیت حکومت جدید با تاکید بر هویت مذهب اسماعیلی آن بود.

این مقاله به معرفی کتاب المناظرات نوشته ابوعبدالله جعفر بن احمد بن هیثم می پردازد که توسط ویلفرد مادلونگ و پاول واکر چاپ و منتشر شده است. این اثر سندی مهم در رابطه با عقاید اسماعیلیان و عقاید آنان راجع به امامت است.