آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

رساله حاضر به بررسی چگونگی پاسخ گویی قرآن به نیازهای زمان پرداخته و شامل چهار فصل با این مباحث است: فصل اول، پیش فرض ها: ختم نبوت، جامعیت قرآن، جهانی و جاودانگی قرآن، وحیانی بودن الفاظ قرآن، ربط قرآن به فرهنگ عصر نزول؛ فصل دوم، عمق و ژرفای قرآن نخستین رمز جاودانگی آن: ژرفای قرآن در روایات و آیات و نگاه دانشمندان، امکان راهیابی به ژرفای قرآن، ضوابط راهیابی به ژرفای قرآن، زمینه های راهیابی به ژرفای قرآن، بهره گیری های بی ضابطه از بطون، بطون قرآن و مشکل فهم های متکثر؛ فصل سوم، پیوند جاودانه قرآن و عترت دومین رمز جاودانگی قرآن: اکمال دین خاتم با تشریع اصل امامت، ثمرات اصل امامت در حیات جاودانه قرآن؛ فصل چهارم، اجتهاد مستمر رمز سوم جاودانگی: اجتهاد در لغت و اصطلاح و روایات و آیات و نگاه دانشمندان، حجیت ظواهر قرآن، شرایط اجتهاد در قرآن، منابع اجتهاد در قرآن، نقش زمان و مکان در اجتهاد، هویت ثابت انسان در جریان زمان، ابزار کارآمدی اجتهاد در بستر زمان.

کتاب «مبانی و روش های تفسیر قرآن» نوشته عباسعلی عمید زنجانی است. مؤلف در این کتاب روش های تفسیری را بحث نموده، وی در فصل اول، ضرورت شناخت قرآن را بررسی، آنگاه به سیر تحول تفسیر پرداخته، آن را در دو مذهب شیعه و اهل سنت به صورت جداگانه بررسی و تالیفاتی از آنان را نام می‌ برد. در فصل دوم وجوه شناخت قرآن را بحث و در ادامه آن علل اختلاف در تفسیر قرآن را بررسی می‌ نماید. ابتدا واژه تفسیر را معنا نموده آنگاه معنای اصطلاحی آن را در کلام مفسران و دانشمندان علوم قرآنی مورد بررسی قرار داده است. یکی از مباحث مهم در این فصل مساله علل اختلاف در تفسیر قرآن است. وی در ابتدا تفسیر در زمان پیامبر و توسط آن حضرت را توضیح داد. در ادامه علل پیدایش اختلاف تفسیر را در محورهای زیر بررسی می‌ کند: پیدایش مذاهب مختلف، نفوذ افکار و انتقال علوم به بلاد اسلامی، اصالت عقل و اعتماد به رای، اختلاف مردم به درک معارف قرآن. در فصل دوم پس از بیان معنای تاویل از نظر لغت و ذکر اقوال برخی از مفسران در این باره، بعضی از روایات که در آنها بحث تاویل وجود دارد را ذکر نموده آنگاه بحث می‌ کند که آیا همه قرآن تاویل دارد یا برخی از آیات آن، به جهت توضیح آن اقوال و نظرات مفسران را ذکر نموده است. در فصل سوم مبانی و روش های تفسیری و تقسیم بندی هایی که از طرف صاحب نظران ارائه شده را توضیح می‌ دهد و به همین مناسبت شرائط و منابع و آداب تفسیر قرآن را ذکر نموده است. همچنین ابتدا دیدگاه های مفسران همچون طبری، ابن عباس را درباره تقسیم بندی تفاسیر مطرح نموده، در ادامه مذاهب و مناهج تفسیری را نام می‌ برد. در فصل چهارم تفسیر نقلی را بررسی می‌ کند و به همین مناسبت روایاتی که می‌ توان به آنها استناد نمود را ذکر و پاسخ آنها را می‌ دهد. در فصل پنجم تفسیر به رای را مورد بحث قرار داده و مفاد روایات وارده در این باب را بررسی، آنگاه برخی از موارد تفسیر به رای را ذکر نموده است. نویسنده فصل ششم را اختصاص به تفسیر رمزی، اشاری و شهودی داده و فصل هفتم مربوط است به تفسیر عقلی و اجتهادی که در آن دلایل این نوع تفسیر را از نظر قرآن عقل و سیره علمای اسلام مورد بررسی قرار داده است. در فصل هشتم تفسیر قرآن به قرآن و در فصل نهم تفسیر قرآن بر اساس کتاب و سنت و عقل مورد بحث قرار گرفته است.

کتاب «در راه برپایی حج ابراهیمی» نوشته عباس علی عمید زنجانی، در آن سعی بر آن شده که طبق بیانات نصوص معتبر اسلامی ‌با ارائه مدارک اصیل گوشه هایی از اسرار و فلسفه حج عنوان گردد، و زمینه هایی که در مراسم و مناسک حج برای تأمین قدرت لازم جهت انجام مسؤولیت خطیر جهانی نمودن اسلام و استقرار حاکمیت مستضعفان وجود دارد بیان شود. فهرست مطالب کتاب به این شرح است: گام اوّل: بررسی فلسفه حجّ شامل جایگاه حج در اسلام، منابع دستیابی به فلسفه و اسرار حج، بررسی فلسفه حج، به ما چه میآموزد؟ حج آخرالزمان از زبان پیامبر اکرم، آگاهی از فلسفه احکام منافات با روح تعبّد ندارد، فلسفه حج نمی تواند بهانه های برای کمترین تغییر شکل حج باشد، بعد معنوی و سیر روحانی حج، نقش خلّاق حج در ارتقا و تعالی فرهنگی، بعد سیاسی و آمادگی های رزمی در حج، حج، عامل قیام مردم، حج آزمایش بزرگ خدا، بُعد اقتصادی حج، تجلی نظام امت و امامت در حج. گام دوم: بازگرداندن حجّ به شیوه ابراهیمی شامل سابقه تاریخی مکّه و کعبه، سابقه تاریخی حج و مناسک آن، حج آدم، حج فرشتگان، حج ابراهیم، حج انبیای عظام، آغاز دوران تحریف، انتقال حج به یمن، قریش کعبه را ویران میکند، حج پیامبر خدا، دو نکته اساسی در حجة الوداع، حج شرک آلود جاهلی، برخی از ویژگی های حج جاهلیت، رمز توحیدی بودن حج اسلام، بازگشت به حج ابراهیمی و حج محمدی، امیدها و فرداهای با شکوه. گام سوّم: فلسفه سیاسی برائت از مشرکان شامل برائت از دیدگاه قرآن و سیره پیامبر، معنا و مفهوم اعتقادی و سیاسی برائت، چرا برائت در ایام حج؟ چرا اذان و فریاد در برائت؟ شمول و عموم برائت از مشرکان، برائت از مشرکان از دیدگاه سنت. گام چهارم: تحقیقی پیرامون جدال ممنوع در حجّ شامل طرح تضاد در درون مکتب، رد مذهب با مذهب! جدال در قرآن، نظریات فقها در مورد جدال در حج. گام پنجم: حرم و آینده آن شامل خصایص حرم، احکام ویژه حرم. گام ششم: محدودیت مکانی شامل حرم سرزمین اسرار آمیزی که جنگ در آن حرام است، ویژگی های طبیعی مکه، اماکن مقدس تاریخی تخریب شده در مدینه.

همانگونه که تشکیل نظام سیاسی دینی و ساختن جامعه براساس ارزشهای الهی مقصد عالی انبیاء عظام الهی بوده است، حفظ و حراست از نظام دینی ودفاع از کیان جامعه ایمانی نیز از وظایف مهم آنان محسوب می شود. نظام دینی مثل هر نظام دیگر در صورت غفلت و سهل انگاری از انجام وظایف خود می تواند در مسیر انحطاط و سراشیبی قرار گیرد و این از سنتهای الهی است و تعالی و انحطاط جامعة دینی مثل سایر جوامع تحت سنتهای الهی انجام می گیرد. در میان عواملی که نظام دینی را به چالش می کشاند عوامل داخلی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. عواملی که از درون نظام دینی را تهدید می نماید عبارت است از تردید و شک در مبانی تئوریک نظام دینی اعم از مبانی اعتقادی مثل توحید و نبوت و مبانی معرفت شناسی مثل تشکیک در حجیت معارف دینی و عصری دانستن آن و آموزه های سیاسی دینی مثل تئوری حکومت دینی ودخالت دین در سیاست است. همچنین نفوذ دنیا طلبی و ثروت اندوزی در میان مدیران و کارگزاران نظام دینی، ناکافی و ضعیف بودن آگاهی های دینی آنان و عدم استفاده از افراد شایسته در مناصب مدیریتی و همچنین جنگ روانی و تهدید و شایعه افکنی علیه مدیران و ترور شخصیت آنان و همچنین ترور شخص مدیران نظام دینی می تواند حکومت را با خطرات جدی مواجه سازد. ایجاد اختلاف در میان مردم و به رسمیت نشناختن مرجعیت رهبری در رفع اختلافات، ناسپاسی و کفران نعمت نسبت به دست آوردهای نظام، و اختلاف طبقاتی، پدید آمدن طبقات ثروت اندوز و دست اندازی آنان به مناصب قدرت از دیگر آفات و آسیبهای نظام دینی است. اشاعة فساد و فحشا و تزلزل در ارکان خانواده و بخصوص نقش منافقین در ترویج فرهنگ منکرات می تواند در تضعیف و استحالة نظام دینی نقش مؤثر داشته باشد./

این نوشتار با مفروض دانستن تکفل امور دنیایی انسان توسط دین اسلام و همچنین پذیرفتن قرآن کریم به عنوان منبع محوری جهت استخراج دیدگاههای دین اسلام در خصوص اداره امور دنیا و آخرت انسان، سعی نموده تا پس از ارائه تعریف قرآن کریم از سیاست و سیاست مطلوب و تبیین نگرشهای قرآن به مقوله سیاست و سیاست مطلوب به معرفی سیاستمداران مطلوب قرآن بپردازد تا از این راه زمینه را برای طرح مبحث اصلی که شناخت سیاست مطلوب در قرآن کریم است آماده سازد. نخستین مبنای سیاست مطلوب از منظر قرآن کریم (تقوا)‌ است. تقوا در معنای مصالح آن (‌به معنای پرهیزگاری)‌بلکه در یک معنای موسع دارای مصادیق فراوانی است که محوریت همه آنها ترجیح آگاهانه اراده الهی بر اراده شخصی انسان است. در این نوشتار به چند مصداق قرآنی تقوا(‌به عنوان مبنای سیاست مطلوب )‌از جمله وفای به عهد و انفاق اشاره شده است.

کتاب «امامت از دیدگاه نهج البلاغه» نوشته عباسعلی عمید زنجانی است. در بخش آغازین این کتابچه شرحی از مفهوم لغوی امامت به دست داده شده، سپس با استناد به سخنان امام علی (ع) در نهج‌ البلاغه نکاتی در باب ابعاد و عناصر تشکیل دهنده امامت فراهم آمده است. عناصر و ابعاد مورد بحث عبارتند از : عنصر تعیین کننده، عنصر نقش دهنده، مرکزیت و قطبیت امام در امت، و امامت به منزله مسئولیت بزرگ نه مقام.