آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مسئلة شناخت و ماهیت شعر موضوعی دیرینه است که اندیشمندان جهان را به خود مشغول داشته است. در سنت فلسفی غرب از افلاطون و ارسطو از یک‌سو، و در سنت شرق از فارابی و ابن‌سینا تا عصر حاضر در باب ماهیت و شناخت شعر دیدگاه­های سلبی و ایجابی زیادی مطرح شده است. از میان فیلسوفان ایرانی که در دورۀ معاصر نگاه فلسفی به شعر و شاعران داشته، احمد فردید است. فردید در نگرش خویش نسبت به شعر تحت‌تأثیر سه آبشخورِ: حکمت انسی، عرفان ابن‌عربی و اندیشه­های هایدگری است. وی براین‌اساس، تاریخ را به پنج دورۀ پریروز، دیروز، امروز، فردا و پس‌فردا تقسیم می­کند. دورة پریروز و پس‌فردا، به‌دلیل خاستگاه و غایت الهی، دوره­های آرمانی فردید محسوب می­شوند؛ اما دوره­های دیگر در نگاه وی چندان اعتبار و اهمیتی نمی­یابند. در نظر وی، باتوجه‌به گذشت زمان و فاصله‌گرفتن از تاریخ پریروز، زبان از خاستگاه الهی خود خارج شده و به‌صورت ابزار و وسیله تنزل پیدا کرده است. بنابراین، به‌دلیل اینکه شاعران کلاسیک، افرادی همچون حافظ، مولانا، جامی و شبستری با زبان اشارت، امکان بازگشت به تاریخ پریروز و احیای تاریخ پس‌فردارا برای انسان فراهم می­کنند، شعر و شاعران آرمانی وی محسوب می­شوند. همچنین، شعر این شاعران به‌دلیل دربرداشتن حکمت، به‌مثابه نیروی رهایی­بخش انسان از دورة عسرت نقش‌آفرینی می­کنند و حتی در دورة مدرنیته نیز در مقابل نیست­انگاری بشارتی به­سوی پس‌فردا می­دهند؛ اما در دورۀ جدید با ظهور متافیزیک و میدان­داری نفس‌اماره، شعر و شاعران نقش و رسالت دیرین خود را از دست داده­اند. براین‌اساس، شاعرانی همچون نیما یوشیج، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، شاملو و... به‌دلیل آنکه شعرشان بر مبنای نفس‌اماره و زبان عبارت استوار است، در چشم و دل فردید ارج و اعتباری پیدا نمی­کنند؛ ازاین‌رو، به طورکلی، فردید شاعران مدرن را از مدینة فاضلة خویش بیرون می­کند.

با ورود و ظهور مدرنیته در ایران روشنفکران و متفکران ایرانی واکنش های متفاوتی به آن نشان داده اند که باعث پیدایش جریانهای فلسفی و جنبش های اجتماعی متفاوتی در تاریخ معاصر ایران گردیده است در این میان بیشتر گرایش ها در جهت پذیرش تمامیت یا ضمنی تجدد و درجهت سازگاری و آشتی با ساخت فرهنگ بومی و سنتی و اسلامی ایران نظریه پردازی کرده اند . با ظهور احمد فردید جریان فکری دیگری به صورت اصولی با مهمترین و بنیادی ترین مبانی فلسفی مدرنیته ضدیت و مخالفت نشان می دهد جریان فکری وابسته به او به استفاده از مفاهیم بر ساخته غربزدگی و تقابل شرق و غرب به طرد و رد و نفی اصلی ترین مفاهیم و مبانی تجدد می پردازد در منظر فکری فردید منابع و مراجع ناهمگونی مانند عرفان نظری ابن عربی ، تفکرات مارتین هایدگر ، فلسفه تاریخ هگل و سنت اسلامی با هم پیوند و ارتباط برقرار می کنند تا حکمت تاریخ و حوالت تاریخی اندیشه او شکل بگیرد. هسته مرکزی و مهمترین اندیشه فردید حکمت تاریخی است که سایر نظرات او از آن ریشه و منشاء می گیرد . حکمت تاریخ شناخت ادوار تاریخی بر مبنای تجلی اسماء الهی است آنچه هر دوره تاریخی را تعیین می بخشد حوالت تاریخی یا حکم اسمی است که بر آن دوره حکومت دارد مفروضات حکمت تاریخ فردید متضمن نتایج سیاسی و اجتماعی در اندیشه ایران معاصر بوده که تاکنون در این زمینه پژوهش اندکی صورت گرفته آنچه در این تحقیق مورد بررسی قرار خواهد گرفت مهمترین تضمن سیاسی در حکمت تاریخ فردید و نسبت سنجی آن با کنش سیاسی می باشد. رویکرد حاکم بر این پژوهش تحلیل گفتار با استفاده از الگوی هرمنوتیک ترکیبی و در چار چوب رهیافت تفسیری خواهد بود.