آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

«زمان» در فهم هستی و مسائل گوناگون فلسفی نقشی درخورتوجه دارد؛ ازهمین رو، در طول تاریخ همواره فیلسوفان بدان اهتمام داشته و جایگاهی متفاوت برای آن درنظر گرفته اند؛ تا جایی که در میان فلاسفه برخی آن را واجب الوجود می دانند و برخی دیگر آن را مفهوم ذهنی محض قلمداد می کنند. این پژوهش گزارش مختصری از هستی و چیستی زمان از دیدگاه ابن سینا، به دست می دهد. در بخش نخست، به این مسئله کلیدی می پردازیم که آیا می توان «زمان» را در عالم خارج بی اعتبار دانست، یا «زمان» مفهومی ذهن بنیاد است که بهره ای از حقیقت و عینیت ندارد؟ همچنین، بیان می شود که ابن سینا «زمان» را به مثابه موجودی عینی و حقیقی در تفکر فلسفی خود می پذیرد و برای اثبات این مدعا از دو برهان «طبیعیون» و «الهیون» مدد می جوید. سپس به بررسی کارکرد این براهین می پردازیم. در بخش دوم، چیستی و ماهیت «زمان» از نظر ابن سینا بررسی شده، با اشاره به روندی که از تعاریف و ویژگی های مزبور، در آثار ابن سینا به دست می آید، بیان می شود که ماهیت زمان در فلسفه او عبارت است از مقدار حرکت از آن حیث که اجزای متقدم و متاخر غیرقابل جمع دارد. در بخش سوم نیز به تبیین نحوه حرکت در زمان و مسئله قدم آن می پردازیم و بیان می شود که حرکت حافظ زمان مستمر و بلاانقطاع است و از این نظر زمان مبدا و پایان ندارد.

این تحقیق به منظور رسیدن به تصویری کلی از رابطه خداوند متعال با جهان هستی انجام شده است. بر اساس نظر ابن سینا و در نهایت مقایسه آن با مطالب برآمده از روایات شیعه در تبیین این رابطه انجام شده است. در واقع اگر بسیاری از مباحث فلسفه اسلامی به صورت مرتبط با مباحث دیگر در نظر گرفته شود، به نوعی تبیین کننده موضوع این تحقیق است. در مجموع در این مقاله بعد از بررسی مجموعه دیدگاه های ابن سینا و نیز مجموعه روایات و مقایسه جهان بینی عقلی با جهان بینی برآمده از روایات به این نکته رسیدیم که برخی از محورهای جهان بینی عقلی ابن سینا با آنچه در روایات آمده است، همسویی ندارد که البته این مسئله در فلاسفه پسین تا حدی حل شده و نوعی همگرایی بین جهان بینی برآمده از عقل و جهان بینی برآمده از روایات در فلاسفه پسین رخ داده است.

به مباحث سیاسی مطرح شده در نوشته های ابن سینا می توان از جهات مختلفی نظر کرد و متناسب با رویکرد روشی، نتایج احیاناٌ متفاوتی گرفت. نوشتار حاضر از منظر ویژه یی به طرح بحث درباره ی برخی وجوه سیاسی فلسفه ابن سینا می پردازد. تلاش ما بر اینست که جایگاه شیخ الرئیس را در تاریخ فلسفه ی سیاسی اسلامی برجسته کنیم و در این کار بیشتر بحث تخیل مورد توجه ما بوده است. طرح تدوین “فلسفه نبوی” با فارابی، که بویژه در کتاب اندیشه های اهل مدینه فاضله کوشیده بود با گسترش کارکردهای قوه ی متخیله، به توضیح پدیده ی نبوت و نسبت آن با فلسفه و سیاست بپردازد، آغاز گشت. اندیشه ی ابن سینا را باید در چارچوب طرحی نگریست که فارابی پی افکند و پس از ابن سینا نیز به طور خاص، شهاب الدین سهروردی با تدوین حکمت اشراقی آن را پیش برد. نقش ابن سینا در این میان؛ به عنوان فیلسوفی که تأملات فارابی را گسترش بخشید و به طرح دو مبحث مهم “حدس” و “تخیل نفوس فلکی” پرداخت، قابل تأمل است. بدینسان او راهی را گشود که دو سده بعد به تدوین نظام حکمت اشراقی، که عالم خیال از مفاهیم اساسی آن بود منجر گشت.