آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

شيخ الرئيس، پس از اثبات عقلي نبوت خاتم الانبيا در رساله حاضر، به تاويل آيات «نور» و «علي العرش استوي» و تاويل ملك، ثواب و عقاب، بهشت و ابواب هشتگانه آن، جهنم و ابواب هفتگانه آن پرداخته است. (حبيب الله عظيمي) يا «رسالة في اثبات النبوة و تأويل مراميزهم» يا به نقل مهدوي: «في ازالة الشكوك في النبوة و تأويل رموزهم و امثالهم» . بياني فلسفي است از ابن سينا براي نبوت ابن سينا در اين رساله مانند «اضحويه» و معراجنامه همه پديده هاي آن جهاني را روحاني و متافيزيك تفسير مي كند نه جسماني و مادي؛ عرش و كرسي، كيفر دوزخ و پاداش بهشت درهاي آنها را به معاني روحاني تأويل مي نمايد (علينقي منزوي) آغاز كتاب: بسمله. و به نستعين عونك يا لطيف سألت اصلحك الله تعالي ان اجعل جل ما خاطبت به في ازالة الشكوك المتاكده عندك في تصديق النبوة لاشتمال دعاويهم علي ممكن سلك به سلك الواجب و لايقيم عليه حجة لا برهانيه و لاجدلية و منها ممتنعة يجري مجري ... انجام كتاب: و السبعة المؤدية الي النار سمت ابوابا لها و الثمانية المؤدية الي الجنه سميت ابوابا لها فهذا ابانة جميع المسائل علي الايجاز. [دانشگاه تهران 6/2434؛ مجلس سنا 2/189؛ الهيات تهران ص 364؛ مرعشي 18/86؛ كتابخانه ملك 8/45؛ الهيات تهران ص 144؛ عكسي مركز احياء ميراث 5/297؛ التراث العربي 1/43؛ الذريعة 1/100-101 شماره 492؛ مجلس شورا 10/615 و 23/605؛ فهرست مصنفات از مهدوي ص 2-3 و ص 200؛ فيلم دانشگاه 1/613؛ فهرست دانشگاه 3/112؛ مهدوي 3؛ فهرست سپهسالار 3/35؛ الهيات تهران ص 338؛ الذريعة 1/100؛ ف مرعشي، 18/86؛ ف مجلس 2/392؛ معجم المطبوعات العربية 1/129؛ كتابخانه ملي 13/215 و 11/586؛ كتابخانه مدرسه آخوند ص 1595؛ فيلم دانشگاه 1/440 و 1/577؛ ‌دانشگاه تهران 9/1120؛ نشريه 4/444؛ الذريعة 24/40؛ فهرست الفبايي آستان قدس رضوي ص576؛ الهيات مشهد 2/201؛ مجمع علمي 3/248؛ دبا 4/1 واژه ابن سينا؛ مهدوي، فهرست مصنفات2؛ ذريعه 1/100 «اثبات النبوة و تأويل ما في كلمات الانبياء من الرموز»؛ اعلام 2/1033 سينا؛ طبقات 5/63؛ مشار، مؤلفين 2/779-800]

دیدگاه طبیعت ­گرایانه در توضیح کامل عالم دچار مشکلاتی است. از جمله این مشکلات یافتن توضیح برای وجود آگاهی است که آن را در ارائه یک تصویر جامع از عالم ناکام گذاشته است. توماس نیگل معتقد است داشتن یک تصویر کامل از جهان، علاوه­ بر دیدگاه بیرونی که زنجیره علت­های مادی را در تاریخ نشان می­دهد، نیاز به دیدگاهی درونی است که توضیح مسائلی مانند شکل­گیری آگاهی و حیات در ارگانیسم­ها را نشان دهد. به­ این ترتیب نیگل معتقد است به منظور دست­یابی به توضیح کامل می‎توان به وجود نوعی غایت انگاری ارسطویی در قوانین حاکم بر ماده قایل بود. در این مقاله ضمن توضیح غایت ­انگاری ارسطو و نظرات نیگل نشان داده می­شود که دیدگاه ارسطو نیگل را به هدفش نمی­ رساند. در پایان نتیجه ­گیری می­شود که با برگرفتن غایت­انگاری ابن ‏سیناست که می­توان به هدف نیگل نزدیک­تر شد و از مشکلات توضیحی پدیده آگاهی کاست.

کتاب «أسباب حدوث الحروف» نوشته شیخ الرئیس، حسین بن عبدالله ابن سینا مي باشد. مولف، در این کتاب ابتدا به چگونگی تولید حروف پرداخته، سپس فصلی را به آناتومی اندام‌ های صوتی اختصاص داده است. واژگانی که ابن سینا در این علم به کار برده، در دیگر آثار او دیده نمی ‌شود و ممکن است برگردانی از اصطلاحات هندیان باشد، بنابراین چنین به نظر می ‌رسد که ابوعلی سینا، از روش هندیان در بحث حروف آگاهی داشته است. رساله اسباب حدوث الحروف، نظریات بدیع و ارزشمند ابن سینا در زمینه علم تجوید که شامل مخارج حروف و پدید آمدن اصوات عربی و شیوه مطالعاتی اوست، در برگرفته است. مهارت های پزشکی و آزمایشگاهی و تحلیل های وی، باعث شد تا روشی نوین را در مطالعات مربوط به شناخت جایگاه های تلفظ حروف و کیفیت استماع آن پایه گذاری کند. در فصل اول، چگونگی ایجاد صدا را توضیح می‌ دهد که تموج هوا، از علل آن می‌ باشد و خود تموج هوا، دارای دو علت قرع و قلع می ‌باشد. در فصل دوم، سبب حدوث حروف بررسی گردیده است که در واقع حروف، به منزله هیئتی هستند برای صوت که بر آن عارض می‌ گردند تا صوتی از صوت دیگر تمییز داده شود. در فصل سوم، اعضای دخیل در ادای حروف که عبارتند از حنجره و زبان، مورد بررسی واقع گردیده‌ اند. ابن سینا، می‌ گوید: حنجره، از سه غضروف ترکیب شده است که با تنگ یا گشاد شدن حنجره، حروف مختلفی از آن ایجاد می‌ گردند. فصل چهارم، اسباب جزئیه تک تک حروف عربی را بررسی می‌ کند. در آخرین و ششمین فصل رساله، حروفی که بدون استفاده از حرکات نطقیه، حاصل می‌ شوند، مورد بررسی قرار گرفته ‌اند.

در دوره‌ای که با وجود گسترش شعر فارسی هم‌چنان عادت نوشتن کتاب‌های علمی به زبان عربی از سوی دانشمندان ایرانی از رونق نیفتاده‌است و می‌توانند به این شیوه مباهات کنند، ابن‌سینا حکیم نامدار ایرانی که تخصص و مهارت خود را در تازی‌نویسی به اثبات رسانده‌است، به دلایلی از جمله دفاع از صبغه و سابقه فرهنگ ایرانی و انتقال فارسی دری خراسانی به سپاهان و نواحی مرکزی ایران و نیز خالی نماندن میدان چالش‌های فرهنگی و زبانی به نفع یونان و اعراب و تشخص دادن به آثاری که زیر نام دولت ایرانی و شیعی آل‌بویه شکل می‌گیرد، بخشی از آثار خود را به فارسی می‌نگارد. هم شیوه نگارش خاص(سبک) ابن‌سینا و هم ترکیب‌سازی و واژه‌آفرینی‌های او را می‌توان نمودهای توفیق این حکیم فرزانه در پاسداست و گسترش زبان فارسی دانست که راه را برای فارسی نگاری حکیمان دیگر چون سهروردی هموار کرده‌است. آنچه در پی می‌آید سخنان دکتر عبدالرضا مدرس‌زاده در این نشست است که توسط آناهید خزیر تنظیم شده است.

برای مشاهده فیلم سخنرانی به آدرس داده شده در آپارات مراجعه کنید.

استدلال پارمنیدس و زنون در انکار وجود حرکت اولین بار این مسئله را از شکل ظاهراً بدیهی خود به‌صورتِ مسئله‌ای نظری درآورد. ارسطو، با طرح نظریۀ قوه، امکان وجود حرکت را نشان داد ولی استدلالی بر اثبات وجود حرکت به‌عنوانِ امری متصل و تدریجی ارائه نداد، زیرا برای او وجود طبیعت و، به‌دنبالِ آن، وجود حرکت امری بدیهی محسوب می‌شد. بسیاری از فیلسوفانِ پس از او نیز وجود حرکت را بدیهی انگاشته‌اند. ابن‌سینا نه‌تنها وجود طبیعت، بلکه وجود حرکت را نیازمند استدلال دانسته است. او استدلال بر عینیت خارجی حرکت را مانند وجود طبیعت به مابعدالطبیعه مربوط دانسته است. البته گویا ابن‌سینا تلاشی برای اثبات وجود خارجی حرکت نکرده است. بااین‌حال، می‌توانیم از مجموع آثار و نظرات او استدلال‌هایی را برای اثبات عینیت حرکت به دست آوریم. در این مقاله ابتدا مسئلۀ اثبات وجود حرکت بررسی شده و سپس از نظریۀ فیض برای استدلال بر عینیت حرکت استفاده شده است. از نظر ابن‌سینا، ازآنجاکه فیض دوام فعل الهی است و طفره در سلسلۀ علل محال است، حدوث تدریجی در سلسلۀ پیوستۀ عللِ مُعده برای حدوث اشیا همان حرکت است. به‌عبارتِ‌دیگر، استمرار و دوام فیض الهی چیزی جز حرکت نیست. این حرکت خود را در تکامل اشیای مادی به ظهور رسانده است. همچنین دیدگاه او دربارۀ غایت طبیعت به‌مثابۀ استدلال دیگری برای اثبات خارجیت حرکت ارائه شده است. اتصال و تدریجی بودن طبیعت نیز با انطباق بر وجود زمان تأمین می‌شود.

: یکی از مسائل بسیار اساسی در فلسفۀ ابن‌سینا امکان شناخت حقیقت موجودات ازطریقِ تعریف ماهوی به حدّ تام است. تعریف در نظام حکمت سینوی مبتنی بر پذیرش ذاتیات و انطباق معلوم بالذات با معلوم بالعرض است و مسئلۀ انطباق نیز از فروعات علم حصولی است. ابن‌سینا در برخی عبارت‌های خود وقوف به حقایق اشیا را خارج از قدرت بشر دانسته و تعریف به حد را متعسّر و بلکه متعذّر می‌داند. مسئله‌ای که اینجا مطرح می‌شود این است امتناع معرفت حقیقی به اشیا با الزام بر ذکر ذاتیات در تعریف ناسازگار است. زیرا ذکر ذاتیات در تعریف مبتنی بر وقوف بر آن‌هاست. چرایی این ناسازگاری در دیدگاه شیخ و یافتن پاسخ آن کاری است که این مقاله به آن پرداخته است. برآیند تحلیلی این مقاله این است که ابن‌سینا اساساً از دوگونه مواجهۀ انسان با حقیقت اشیا برای کسب معرفت سخن می‌گوید و، بنابراین، تناقضی میان دو دیدگاه شیخ وجود ندارد. نخست مواجهه انسانی است که در عادت به ادراک حسیّات گرفتار است و، بنابراین، محروم از دریافت حقیقت اشیاست و جز به برخی لوازم حقیقت شیء دست نخواهد یافت. ابن‌سینا چنین معرفتی را البته مطابقت مِن‌وَجهٍ می‌داند. دریافت حقیقت برای چنین شخصی البته معتذر و متعسر است. درمقابل، انسانی است که با عبور از تعلّقات حسی قابلیت دریافت حقایق اشیا را به دست می‌آورد. ابن‌سینا این معرفت را مطابقت کامل می‌داند.