چکیده :
این مقاله با رویکرد توصیفی تحلیلی به تبیین عوامل ایجاد یقین حضوری از دیدگاه فلسفۀ ملاصدرا و تفاسیر الصافی و المیزان می‌پردازد.
هدف این مقاله، بررسی میزان تطابق فلسفۀ صدرا در عوامل ایجاد یقین حضوری با تفاسیر شارحان او و میزان کاربرد این منظر در تفسیر قرآن است.
در نهایت، آشکار می‌شود که تفاسیر در تحلیل عوامل یقین حضوری، از سه حوزۀ نسبت علم حضوری با عالم و معلوم، عالم و مفیض علم، هرچند از مبانی صدرایی نظیر اصالت وجود، تشکیک و حرکت جوهری بهره برده‌اند، اما این کاربرد عموماً در لایه‌های اولیه باقی‌مانده است.
به عبارتی، تفاسیر به تحلیل نسبت احاطی عالم به معلوم و سیر اخلاقی و رفتاری عالم و دریافت افاضۀ یقین حضوری از مبادی اکتفا و به دیگر سویه‌های رابطۀ ایجاد یقین در نسبت با عالم، تعمیق تشکیک در وجود و حرکت جوهری در تحلیل عالم و مصدریتش و نسبت آن با مفیض علم نپرداخته‌اند.
بنابراین، تفاسیر در عین اهتمام به استفاده از مبانی عقلی، این مبانی را در تمام مراتب تحلیل یقین حضوری به کار نمی‌برند.
پس رویکرد فلسفی به تحلیل یقین حضوری، تنها یک روش در کنار سایر روش‌ها و بدون غلبه در تفاسیر این دو شارح صدرایی است.
this research, using a descriptive-analytical approach, explains the factors leading to intuitive certainty (arabic: یَقینُ الْحُضوری, lit.: certainty by vision) from the perspective of mullā ṣadrā’s philosophy and the tafsīrs (arabic: تَفاسیر, romanized: tafāsīr) al-ṣāfī (arabic: الْصَّافِی ) and al-mīzān (arabic: اَلْمیزان).
the aim of this article is to examine the extent to which ṣadrā’s philosophy aligns with the interpretations of his commentators in the factors leading to intuitive certainty, and the applicability of this perspective in the exegesis of the qurʾān.
ultimately, it is revealed that the tafāsīr (plural form of tafsīr, arabic: تَفْسیر), in analyzing the factors of intuitive certainty, consider three domains: the relationship of intuitive knowledge (arabic: عِلْمُ الْحُضوری, lit.: knowledge by presence or presential knowledge) with the knower and the known, the knower, and the agent of knowledge (arabic: اَلْعِلْم, romanized: al-ʿilm).
although they use ṣadrian principles such as the primacy (principle) of existence (arabic: أصَالةُ الْوُجُود), gradation (arabic: تَشْکیک), and substantial motion, this application generally remains at the foundational level.
in other words, the tafāsīr content themselves with comprehensive of the relationship of the knower to the known and the moral and behavioral journey of the knower in receiving the investment of intuitive certainty from its origins.
they do not address other aspects of the relationship that create certainty in relation to the knower, nor do they delve into the gradation in existence and substantial motion in analyzing (tautologous) the knower, its source, and its relation to the factor of knowledge.
therefore, despite their emphasis on using rational foundations, tafāsīr do not apply these principles in all levels of analyzing intuitive certainty.
thus, the philosophical approach to analyzing intuitive certainty is merely one method among others, without predominance, in these two mullā ṣadrā’s commentators’ interpretations.
نویسنده :
معصومه السادات ساری عارفی ، علیرضا کهنسال
منبع اصلی :
https://ipd.razavi.ac.ir/article_1845_a8e0485e1d0f59aecb821897bc0e108c.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(آموزه های فلسفه اسلامی (الهیات و حقوق)- سال 1402- دوره 18- شماره 32- از صفحه 169 تا 193)
یادداشت :
المیزان الصافی ملاصدرا یقین علم حضوری
Al-Mīzān (Arabic: اَلْمیزان) Al-Ṣāfī (Arabic: الْصَّافِی) Mullā Ṣadrā Certainty (Arabic: اَلْیَقین) Intuitive knowledge (Arabic: عِلْمُ الْحُضوری lit.: knowledge by presence or presential knowledge)