چکیده :
موضوع فقه، رفتار مکلفان است که علیرغم اختلافهای میان فقیهان در شمولیت این موضوع، میتواند بر اساس نظر برخی، شامل سه حوزه فقه المعرفه و العقیده، فقه الاخلاق و فقه العمل باشد.
فارغ از اختلافات در اصل مسئله، ورع نیز از واژگانی است که به‌تناسب کاربردهای مختلف در فقه به‌عنوان خصلت قاضی، مجتهد و مفتی و همچنین، گستردگی معنایی در روایات میتواند در هر سه حوزه فوق مطرح شود و موضوع حکم فقهی باشد.
این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی درصدد پاسخ به این سؤال است که باتوجه‌به ارتباط واژه «ورع» با سایر واژگان در روایات، ورع موضوع کدام‌یک از سه حوزه فقه المعرفه و العقیده، فقه الاخلاق و فقه العمل خواهد بود؟ جامعه آماری این پژوهش شامل 346 حدیث است که با استفاده از نرم‌افزار maxqda2020 کدگذاری شدند.
محدود دانستن ورع به محدوده فقه الاخلاق و فقه المعرفه و العقیده به دلیل وجود روایات متعدد که ورع را در زمره عمل یا مساوی با آن میدانند، صحیح نیست، بلکه ورع در محدوده فقه العمل نیز داخل است و محدود دانستن آن به بابهای قضاوت، اجتهاد و تقلید و نماز در فقه العمل نیز کفایت نمیکند، بلکه ورع باید در باب عبادات فراتر از اوصاف امامجماعت نیز مطرح شود و چه‌بسا بتوان ورع را از اوصاف واجب همه بندگان و مکلفان اعم از مجتهد و مقلد دانست.
در نهایت، ورع و واژگان مثبت همراه آن در روایات در صورتی موضوع فقه المعرفه و العقیده خواهد بود که دارای وصف معرفتشناختی باشد و اگر از مرحله شناختی خارج شد و به ظهور و بروز ظاهری در اعمال و رفتار انسان نرسید، در حوزه فقه الاخلاق وارد خواهد شد و اگر در قالب رفتار و فعل انسان عرضه شد، باید در وادی فقه العمل به دنبال حکم فقهی آن گشت.
the topic of fiqh (islamic jurisprudence) is the behavior of those charged with a duty, despite the differences in the comprehensiveness of this topic among muslim scholars, is based on someone’s theory, including the fiqh al-ma'rafa and al-aqeedah, the fiqh al-akhlāq, and the fiqh al-'amal.
regardless of different ideas in the origin of the issue, the other meanings of waraʿ (righteousness) in the context of fiqh (islamic jurisprudence) as the qualities of a judge, a mujtahid, and also, the wideness of meanings in the narrations can be proposed in the areas mentioned above and is the subject of a jurisprudential hukm.
this paper uses the content analyzing method to answer this question: by considering the relation of waraʿ (righteousness) with other words in the narrations, is waraʿ (righteousness) the topic of the fiqh al-ma'rafa and al-aqeedah, the fiqh al-akhlāq, and the fiqh al-'amal? the statistical population of 346 hadiths was coded by using the maxqda2020.
limiting waraʿ (righteousness) to the fiqh al-ma'rafa and al-aqeedah and the fiqh al-akhlāq is not correct, as evidenced by the existence of multiple narrations of waraʿ (righteousness) is an action or equal to it in that sense.
so, waraʿ (righteousness) has been included in the fiqh al-'amal.
restricting the scope of waraʿ (righteousness) to the chapters on judgments, ijtihad, taqlid (imitation), and prayer in the fiqh al-'amal is not enough, but waraʿ (righteousness) must be included in the chapter on ritual acts of worship, as well as descriptions of the imam of the congregation, and has been the obligatory descriptions of the people, both muqallid and mujtahid.
finally, waraʿ (righteousness) and the positive words accompanying it in the hadiths will be the subject of the fiqh al-ma'rafa and al-aqeedah if it has an epistemological description.
if it goes out of the cognitive stage and does not appear in human actions and behavior, it will be in the field of the fiqh al-akhlāq.
finally, if it is presented in the form of human behavior and action, it is necessary to look for its hukm in the fiqh al-'amal.
نویسنده :
محدثه معینی فر ، سمانه زارعی
منبع اصلی :
https://nrr.tabrizu.ac.ir/article_18355_8ad53d4b19407727b21cc2d464d6d63a.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(دین‌پژوهی و کارآمدی- سال 1403- دوره 4- شماره 1- از صفحه 61 تا 84)
یادداشت :
ورع تحلیل محتوا فقه العمل فقه الاخلاق فقه المعرفه
Waraʿ(righteousness) Content analysis fiqh Al-Ma''rafa and Al-Aqeedah the fiqh Al-Akhlāq and the fiqh Al-''Amal