چکیده :
عصر حاضر که عصرتغییرات سریع اجتماعی، فکری و فرهنگی است، انسان‌ها را با چالش‌ها و فشارهای متعددی روبرو نموده که مقابله مؤثر با آنها نیازمند کسب مهارت‌های مختلف روانی و اجتماعی می‌باشد.
بر اساس نظر سازمان بهداشت جهانی، یکی از مهمترین و اساسی‌ترینِ این مهارت‌ها، مهارت تفکر‌نقادانه است.
بر اساس بررسی‌های انجام شده، از منظر انجمن فلاسفه آمریکا، تفکر‌نقادانه از دو مؤلفه اصلی تمایلات (گرایش‌ها) و مهارت‌های شناختی تشکیل یافته که هریک از این دو مؤلفه نیز خود دارای اجزاء مختلفی می‌باشند.
در این مقاله ابتدا تفکر‌نقادانه و مؤلفه‌های آن تعریف و اجزاء تشکیل‌دهنده مؤلفه‌ی تمایلات و یا به عبارت دیگر ویژگی‌های متفکرین نقاد، تبیین و سپس تعدادی از ویژگی‌هایی که برای این افراد در قرآن آمده، مطرح شده است.
تحقیق حاضر، با روش تحلیل محتوای کیفی و با استقراء تام آیات قرآن صورت گرفته است.
در یافته‌های این پژوهش مشاهده می‌شود که برخی ویژگی‌ها از قبیل علاقه و اشتیاق برای دستیابی به حقیقت، تلاش و خستگی‌ناپذیری، ثبات شخصیت، شجاعت و‌استقلال در تفکر، داشتن روحیه‌ی حق پذیری، ترجیح سخن یا عقیده یا تفکر درست بر همه چیز، انعطاف‌پذیری و بی‌تعصبی، وحدت و هماهنگی شخصیت، ژرف‌اندیشی مداوم و توجه دقیق به نشانه‌ها، هدفمندبودن و پرهیز از مسائل نامربوط و توسّم (نکته سنجی و زیرکی) از ویژگی‌های مشترک بین روانشناسی و قرآن و ویژگی‌هایی چون ایمان وتقوا ، شرح صدر، خشیت الهی و ایستادگی، استقامت و ثبات در عقیده از ویژگی‌های مختص به قرآن است.
در بررسی تطبیقی به عمل آمده پیرامون مفاهیم این موضوع در قرآن و روانشناسی مشخص شد تفاوت اصلی این دو در خدا محوری و انسان محوری آنها می‌باشد که هرچند مفاهیم مطرح شده در روانشناسی کابردی تر و با جزئیات بیشتر است، اما برای آنکه این مفاهیم غنای بیشتری یابند، می‌بایست آنها از حالت انسان محورانه خارج نموده و بر اساس مبانی خدا محورانه اعتلا داد و بر این اساس، از چنین آموزه‌هایی بهره جست.
the present age, which is the age of rapid social, intellectual and cultural change, has faced human beings with many challenges and pressures that effectively deal with them requires the acquisition of various psychological and social skills.
according to the world health organization, one of the most important and basic of these skills is the skill of critical thinking.
according to the american philosophers association, critical thinking consists of two main components: tendencies and cognitive skills, each of which has its own components.
in this article, first, critical thinking and its components are defined and the components that make up the component of tendencies, or in other words, the characteristics of critical thinkers are explained, and then a number of characteristics that are mentioned for these people in the qur'an are discussed.
the present research has been done by qualitative content analysis method with complete recitation of quranic verses.
the findings of this study show that some characteristics such as interest and desire to achieve the truth, effort and indefatigability, personality stability, courage and independence in thinking, having the spirit of righteousness, preferring the right word or opinion or thinking about everything, flexibility and impartiality, unity and harmony of personality, constant deep thinking and careful attention to the signs, purposefulness and avoidance of irrelevant issues and "tavassom" (punctiliousness and shrewdness) are common features between psychology and the qur'an and features such as faith and piety, expanse of thorax, fear of god, perseverance, perseverance and stability in belief are among the characteristics of the qur'an.
in a comparative study of the concepts of this subject in the qur'an and psychology, it was found that the main difference between the two is in their god-centered and human-centered.
to find them, they must be taken out of the human-centered state and exalted on the basis of god-centered principles, and accordingly, benefit from such teachings.
نویسنده :
نفیسه آذربایجانی ، رضا شکرانی ، مسعود آذربایجانی
منبع اصلی :
https://qcc.quran.ac.ir/article_129454_59936d5143761ad69ba6e7bafa53b1f7.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(قرآن، فرهنگ وتمدن- سال 1399- دوره 1- شماره 2- از صفحه 67 تا 102)
یادداشت :
واژه‌گان کلیدی: قرآن تفکرانتقادی(نقادانه) روانشناسی ویژگی‌های متفکر‌نقاد مؤلفه تمایلات
کلیدواژه‌ها [English]
Quran Critical Thinking Psychology Characteristics of Critical Thinker Components of Tendencies