چکیده :
مبحث «مقتضای حال» همواره به عنوان یکی از مباحث بنیادین علم بلاغت مطرح بوده است.
این موضوع، چهار مؤلفة اصلی دارد که شامل: «مقتضای متکلم»، «مقتضای مخاطب»، «مقتضای کلام» و «مقتضای موقعیت‌های کلام» می‌شود.
تمرکز این پژوهش بر بخش «مقتضای مخاطب»خواهد بود.
مقتضای مخاطب به‌معنای رعایت تناسب کلام با دریافتکنندۀ آن است.
بی‌تردید شناخت مخاطب، مقدمه رعایت این تناسب است.
بر این اساس هر قدر معیارهای مخاطبشناسی دقیق‌تر و کامل‌تر باشند، رعایت مقتضای مخاطب صحیح‌تر انجام می‌شود.
مخاطبشناسی در کتب بلاغی، محدود به علم و توجه مخاطب است.
تقسیم مخاطب به خالیالذهن، مردد و منکر مؤید این مطلب است، اما ویژگیهای مخاطب در علم و توجه خلاصه نمی‌شود، بلکه عناصر دیگری در ساختار ادراکی و رفتاری انسان وجود دارد که هر کدام متکلم را به انتخاب شیوه‌‌ای خاص در سخن گفتن سوق می‌دهد.
از آنجایی که این پژوهش، قرآنی است، معرفت نفسی ضروری نمود که با انسانشناسی وحیانی سازگار باشد.
به همین منظور انسانشناسی صدرایی که تا حد زیادی برگرفته از قرآن و احادیث است، برای این امر انتخاب شد.
بدین ترتیب ابتدا انسانشناسی صدرایی تبیین و مؤلفه‌‌های ساختار وجودی انسان در دو ساحت ادراکی و رفتاری ذکر شد، سپس بر اساس منطوق و مفهوم هر مؤلفه، ارتباط آن مؤلفه از ساختار انسان با ساختار زبانی متناسب با آن بیان گردید و در بخش نهایی، آیات مورد نظر بر اساس این ساختار متناظر تحلیل شدند.
نقطه تمرکز بحث، نمود مخاطبشناسی زبانی در خطاب‌های قرآنی حضرت موسی(ع) بر اساس انسانشناسی در نظام فلسفی صدرایی است.
the context of situation has always been one of the main issues of rhetorical sciences.this issue at hand has four main component that include:required audience,appropriate words,appropriate environment,appropriate speaker.the focus of this research will be on the required audience.the appropriateness of the audience means to comply with the appropriateness of the word with its recipient.
undoubtedly, knowing the audience is the prelude to complying with this ratio.
based on this, the more accurate and complete the audience criteria are, the more correct the audience's requirements will be met.audience analysis and knowing the audience in rhetorical books is limited to the knowledge and attention of the audience.
the division of the audience into empty-minded, hesitant and negative is a confirmation of this article;while the characteristics of the audience are not summarized in science and attention, rather, there are other elements in the perceptual and behavioral structure of humans, each of which leads the theologian to choose a specific way of speaking.since the topic of the research was the investigation of the quranic addresses of prophet moses to the israelites, it became necessary to have a self-knowledge that is compatible with revealed anthropology.for this purpose,sadra's anthropology, which is largely derived from the qur'an and hadiths, was chosen for this purpose.in this way,sadra's anthropology, which corresponds to ontology, was explained first, and the components of the human being's structure in two perceptual and behavioral areas were mentioned.then, based on the context and meaning of each component, the relationship between that component of the human structure and the corresponding language structure was expressed.
and in the final part, the desired verses were analyzed based on this corresponding structure.and the focus point of the discussion is to show linguistic audience in the example of quranic verses addressed to moses based on anthropology in sadra's philosophical system.
نویسنده :
زهرا ذاکری ، مسعود فکری ، عزت ملا ابراهیمی ، غلامعباس رضایی هفتادر
منبع اصلی :
https://pms.journals.pnu.ac.ir/article_10559_6d2ce3d58d382337520c4b92fa35c37e.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(حکمت صدرایی- سال 1402- دوره 12- شماره 1- از صفحه 45 تا 62)
یادداشت :
کلیدواژه‌ها
انسانشناسی صدرایی خطاب‌های قرآنی حضرت موسی با بنی‌اسرائیل ساختار انسان مقتضای مخاطب مخاطبشناسی
کلیدواژه‌ها [English]
Human Structure Mulla Sadra''s Anthropology Required Audience Quranic Discourse of Prophet Moses to the Children of Israel Audience