چکیده :
متکلمان در اثبات اراده الهی، از استدلالی بر پایه مقدمات و مبانی خاص استفاده می‌کنند که اشکالاتی جدی دارد.
این اشکالات متوجه حکمایی که مبانی متفاوتی دارند، اما این استدلال را پذیرفته و به آن استناد نموده‌اند نیز می‌گردد.
خلاصه استدلال این است که از بین اشیاء ممکن‌الوجود تنها بعضی اشیاء ایجاد می‌گردند و این اشیاء در زمانی خاص به وجود می‌آیند.
اختصاص وجود به آن‌ها و اختصاص آن‌ها به زمان خاصشان به مخصصی نیازمند است.
این مخصص که نمی‌تواند علم یا قدرت باشد، بنابراین صفتی دیگر به نام اراده را برای خداوند اثبات می‌کند.
این استدلال که در دامان اشاعره شکل می‌گیرد و با وجود اشکالات مبنایی و محتوایی، بعضی متکلمان معتزله، امامیه و برخی حکما نیز آن را تکرار کرده‌اند، مستلزم اشکالاتی از جمله ترجیح بلامرجح، حدوث زمانی عالم، اختصاص اراده به امور مادی و زمانی، امکانی شدن اراده الهی و...
می‌باشد.
به علاوه، اشکالاتی در تمامیت این استدلال نیز وجود دارد که از آن جمله می‌توان تعارض درونی، عدم انحصار مخصص در اراده، امکان تعمیم ویژگی‌های اراده به علم و قدرت و در نتیجه امکان جایگزینی این دو صفت به عنوان مخصص و...
را برشمرد.
در این جستار برآنیم که با بررسی اشکالات و نقد این استدلال، مانع از ابتلا به خطاهای ناشی از آن شویم.
theologians in proving the will of god (the divine will) use an argument based on certain preliminaries (premises) and principles (foundations) that have serious problems.
these problems are noticed by scholars who have different principles but have accepted and cited this argument.
summary of the argument: there are only some objects among the possible existences (contingent beings) and these objects are created at a certain time.
allocating existence to them and allocating them to their specific time requires an individualizer (arabic: مخصّص, specificative, specificator, particularizer).
this individualizer (specificative), which cannot be knowledge or power, proves another attribute for god, called will.
this argument, which is formed in ashʿarism (arabic: الأشعریة: al-ʾashʿarīyah, or ashʿarī) and despite the fundamental and content problems by some mu'tazilism (arabic: المعتزلة al-muʿtazilah) theologians, imāmiyyah and some scholars have repeated it, have some problems such as preference of one thing over the other without a justified cause undue preference (arabic: ترجیح بِلا مرجِّح, distinction without a difference), the temporal contingency of the origination of the world, the allocation of will to material and temporal affairs, the possibility of divine will, etc.
in addition, there are some problems in the completeness and correctness of this argument, including internal conflict, the lack of exclusiveness of the individualizer (specificative) in the will, the possibility of generalizing the characteristics of the will to knowledge and power, and as a result, the possibility of replacing these two attributes as the individualizer (specificative).
we intend in this article to prevent the mistakes caused by this argument through examining these problems and criticizing its argument.
نویسنده :
سیدمحمد حسینى حکمت ، طه آگاه
منبع اصلی :
https://ipd.razavi.ac.ir/article_1684_d20720387f6465c646e19143b67087ce.pdf
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(آموزه های فلسفه اسلامی (الهیات و حقوق)- سال 1401- دوره 17- شماره 30- از صفحه 131 تا 148)
یادداشت :
کلیدواژه‌ها
اراده الهی اثبات اراده استدلال اشاعره استدلال متکلمان مخصص
کلیدواژه‌ها [English]
Divine will Proof of will Reasoning of Ashʿarism Theologians’ reasoning Individualizer (specificative)