اثبات الواجب القديم | کتابخانه مجازی الفبا

اثبات الواجب القديم | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
اثبات الواجب القديم
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
اثبات الواجب القديم
ویرایش اثر
عنوان دیگر : اثبات الواجب     صيت و صيدا     iṯbāt-ul wājib-ul qadīm     ṣiyt wa ṣiydā     iṯbāt-ul wājib     اثبات الواجب الوجود     إثبات الواجب القديم     İsbâti'l-Vâcibi'l-Kadîme
چکیده :
گويند مؤلف از اعقاب ابوبکر صديق بوده است و در آغاز مذهب شافعي داشته و بعداً مستبصر گرديده و مذهب اماميه را پذيرفته است. وي دو رساله بنام -اثبات واجب -دارد که يکي را در آغاز جواني نگاشته و بنام -اثبات واجب قديم معروف است که همين كتاب مي باشد و آن را بنام سلطان ابي الفتح بايزيدخان بن سلطان مراد نوشته است و در استامبول چاپ شده. (فاضل) آن را به اشاره قدسيه بزرگي باتمام رسانده است. حاوي عصاره آراء و افكار متقدمين و متاخرين كه درآغاز به اثبات واجب پرداخته و سپس با ادله عقلي، دور و تسلسل را باطل نموده است. دردو مقصد. مقصد اول دراثبات وجود واجب تعالي بمسلك متكلمين است. حاوي چهار طريق. طريق اول، شك نيست كه در خارج وجود ممكن است و ما آن را درك مي كنيم حال مي گوئيم: وجود اين ممكن الوجود يا مستند به واجب الوجود است كه مطلوب حاصل است و يا نيست كه لازمه اش دور و تسلسل است؟ و اينهم باطل است. طريق دوم: احتياج ممكن الوجود به ايجاد كننده. طريق سوم: اگر واجب الوجود بالذات نباشد، واجب بالغيرهم نخواهد بود. طريق چهارم: هر ممكن الوجودي بنفسه نه استقلال در وجود دارد و نه استقلال در ايجاد. مقصد دوم: شامل سه طريق دراثبات واجب است 1- برهان تطبيق 2- برهان تضايف 3- برهان عرشي. خاتمه مشتمل بردو مطلب 1- بطلان ترجيح بلامرجح 2- الممكن مالم يجب لم يوجد ... (فاضل) اين رساله مورد توجه بزرگان واقع وحواشي متعددي بدان نگاشته شده است. اين کتاب که پيش از <اثبات الواجب> ديگر دواني تاليف شده به اثبات الواجب القديم مشهور است و نگارش آن باسم سلطان ابوالفتح با يزيد خان بن مراد خان (886ق) صورت گرفته است. و در اسلامبول چاپ شده است دواني دو رساله بنام «اثبات واجب» نگاشته: «قديم» و «جديد» و در هر دو رساله با ادله فلسفي به اثبات خدا پرداخته. صاحب ذريعه نوشته اند (1/106) كه دواني، اثبات الواجب قديم (كتابي كه ما درباره آن گفتگو داريم) را بنام سلطان بايزيد معروف به سلطان محمد فاتح تاليف كرده است. در فهرست دانشگاه (3/122) نيز اين سخن آمده اما مدركي ياد نگرديده. آنچه دواني در ديباچه اين كتاب گفته اين است كه به اشاره مقامي به تكميل آن پرداخته، زيرا قبلا همه رساله جز برهان تطبيق را دو روز كوتاه تابستاني نگاشته سپس اينكار بتعويق افتاده و تارنسيان بر آن تنيده تا آنگاه كه بمدد اشارتي قدسي به اتمام رساله پرداخته. از اين سخن بر ميآيد كه رساله اثبات الواجب قديم را به فرمان يكي از بزرگان، با افزودن برهان تطبيق كامل كرده است. در آغاز اثبات الواجب جديد مي گويد: ده سال پيش در جواني بدرخواست يكي از بزرگان گيلان رساله اي در اثبات واجب نوشته ام. (كشف الظنون معجم المطبوعات 891؛ فهرست دانشگاه 3/122) بنابراين، رساله اثبات الواجب القديم را براي يكي از بزرگان گيلان نگاشته نه سلطان بايزيد چلبي پيش از اين كه سخن دواني را از ديباچه اثبات الواجب قديم نقل كند گويد: دواني دو اثبات الواجب دارد ... وقديم را به بعضي از سلاطين هديه كرده است. اهلورث در فهرست نسخ خطي عربي برلين، سه نسخه از اثبات الواجب قديم دواني معرفي كرده و درباره اينكه دواني آنرا بنام سلطان بايزيد كرده سخني نگفته است. در اين رساله براي اثبات واجب دو «مسلك» ياد شده در مسلك نسخت چهار طريق و در مسلك دوم سه طريق بيان گرديده. (عبدالحسين حائري) رساله در بيان اثبات وجود واجب الوجود است و در آن برشته بحث و تدقيق پرداخته (و بمباحث توحيد و صفات نپرداخته) و آن را بنام يكي از سلاطين نوشته در نسخ موجوده نامي از كسي برده نشده است. مؤلف در رساله اثبات واجب جديد اين رساله را ياد آور شده و تنصيص نموده كه تأليفش در عنفوان شباب بوده - تنصيص مذكور بر آن ميدارد كه سال 898 را كه زمان تأليف اين رساله در مجالس المؤمنين ياد شده سهو از كاتب بدانيم - رساله ضمن دو مقصد صورت گرفته مقصد اول در اثبات وجود واجب است بمسلك متكلمين مقصد دوم بمسلك الهيون است. (مهدي ولايي) در اثبات واجب الوجود به روش فلاسفه و حكما از دو راه: ابطال دور و تسلسل، براهين فلسفي ديگر. رساله داراي دو مقصد است و در هر مقصدي يكي از روشهاي مذكور آمده است. (سيد احمد اشكوري) در اثبات واجب الوجود بروش فلاسفه و حكما از دو راه: ابطال دور و تسلسل، براهين فلسفي ديگر. رساله داراي دو مقصد است و هر مقصدي در يكي از روشهاي مذكور. (سيد احمد اشكوري) عنوان «اثبات الواجب» پيش از سده نهم كمتر ديده مي شود هر چند چلبي در كشف الظنون گويد: گروهي درباره آن نگاشته اند، ليكن او كسي را پيش از دواني (830-908) نام نبرده است و اين شاگردان دواني بودند كه بر رساله او حاشيه و شرح نگاشتند. شايد بتوان حدس زد كه بداهت وجود و بي نيازي خدا از اثبات كه باقيمانده نظر پان ته ئيستهائي است كه وجود خداوند را بديهي و منكر آن را حيوان بي شعور مي شمرند و اشعري در مقالات الاسلامين ج1ص118-120 از آنان ياد كرده است بهرحال در سده نهم نيز كساني كه به نگارش اثبات واجب پرداختند نه به دليل ناپيدائي و اختفا بلكه به دليل مقدس بودن ساحت پروردگار از دست رسي هر نا اهل بوده است. به گفته چلبي در كشف الظنون ملا حنفي كتاب خود را چنين آغاز مي كند: [الحمد لمن تقدس جنابه عن ان يكون شريعة لكل وارد ... ] دواني دو رساله بدين عنوان دارد كه لقب قديم و جديد آنها را از يكديگر جدا مي كند و جديد آنها منسجم تر و منظم تر از قديم تأليف شده است گويا دواني پس از نگارش قديم و فرستادن آن براي خليفه عثماني بايزيد، متوجه كمبود آن شد، و به نگارش جديد پرداخت و گويا نو ظهور بودن اين مسأله در آن قرن توجه خوانندگان را بدان جلب كرد، پس گروهي از شاگردان دواني و شاگردان مدرسه معارض ايشان (مدرسه دشتكي) به نقد و ابرام آن پرداختند شرح هاي اثبات الواجب در ذريعه ج13ص 58 و حاشيه هاي آن در ج 6ص 10-11 ديده مي شود دواني اين كتابچه را در دو مقصد براي دو مسلك، به نام بايزيد دوم (886-918) خليفه ترك عثماني نگاشته است. فهرست اثبات الواجب قديم چنين است: مقصد اول مسلك اول، در اثبات واجب بي نياز از ابطال دوره تسلسل است طريق اول: امكان و وجوب طريق ثاني: لو كان الكل ممكنا ً طريق ثالث: اگر واجب نباشد طريق رابع: الممكن لا يستقل مقصد ثاني مسلك دوم، در اثبات از راه دور و تسلسل طريق ثاني: برهان التضايف طريق ثالث: برهان عرشي خاتمه شامل دو مطلب: مطلب اول ممكن اولويت ندارد و مطلب دوم الممكن مالم يجب لم يوجد (علينقي منزوي) در دو مقصد يا مسلك نخستين رساله او است، نام پادشاه در نسخه ما سفيد مانده است (دانش پژوه و علمي انواري) در اثبات واجب الوجود به روش فلاسفه و حكما در دو مقصد اول در ابطال دور و تسلسل، ‌و مقصد دوم در براهين فلسفي ديگر. دواني دو رساله بنام «اثبات واجب» نگاشته: «قديم» و «جديد» و در هر دو رساله با ادله فلسفي به اثبات خدا پرداخته. صاحب ذريعه نوشته اند (ج 1 ص 106) كه دواني، اثبات الواجب قديم (كتابي كه ما درباره آن گفتگو داريم) را بنام سلطان بايزيد معروف به سلطان محمد فاتح تأليف كرده است. در فهرست دانشگاه (ج 3 ص 122) نيز اين سخن آمده اما مدركي ياد نگرديده. آنچه دواني در ديباچه اين كتاب گفته اين است كه «به اشاره مقامي به تكميل آن پرداخته، زير قبلا همه رساله جز برهان تطبيق را در دو روز كوتاه تابستاني نگاشته سپس اينكار بتعويق افتاده و تار نسيان بر آن تنيده تا آنگاه كه بمدد اشارتي قدسي به اتمام رساله پرداخته» . از اين سخن بر مي آيد كه رساله اثبات الواجب قديم را به فرمان يكي از بزرگان، با افزودن برهان تطبيق كامل كرده است. در آغاز «اثبات الواجب» جديد مي گويد: ده سال پيش در جواني بدرخواست يكي از بزرگان گيلان رساله اي در اثبات واجب نوشته ام. (كشف الظنون معجم المطبوعات 891 فهرست دانشگاه ج 3 ص 122). بنابراين، رساله اثبات الواجب قديم را براي يكي از بزرگان گيلان نگاشته نه سلطان بايزيد. چلبي پيش از اين كه سخن دواني را از ديباچه اثبات الواجب جديد نقل كند گويد: دواني دو اثبات الواجب دارد ... و قديم را به بعضي از سلاطين هديه كرده است. اهلورث در فهرست نسخ خطي عربي برلين، سه نسخه از اثبات الواجب قديم دواني معرفي كرده و درباره اينكه دواني آنرا بنام سلطان بايزيد كرده سخني نگفته است. در اين رساله براي اثبات واجب دو «مسلك» ياد شده، در «مسلك» نخست چهار «طريق» و در «مسلك» دوم سه «طريق» بيان گرديده. (عبدالحسين حائري) در برگ 96 اين مجموعه 3 بيت شعر زيبا به خط ابوطالب الحسيني در اوايل صفر سال 975 هـ نگاشته شده كه چنين است: اي آنكه بغير از تو كسي نيست مرا جز وصل تو در سر هوسي نيست مرا رخ زيباي تو اي سرو روان جان در تن غمگين نفسي نيست مرا فريادم اگر رسد بگوشت چه عجب چون غير تو فرياد رسي نيست مرا (سيد محمود مرعشي) به روش حكما و فيلسوفان، از دو راه: ابطال دور تسلسل، براهين فلسفي ديگر. دو گفتار در اين زمينه دارد. كه در «ذريعه 1/106-107» به دو عنوان «اثبات الواجب القديم» و «اثبات الواجب الجديد» نشان داده شده است. رساله در دست «اثبات الواجب القديم» او است. در 2 «مقصد» : المقصد الاول في المسلك الاول و فيه طرق. المقصد الثاني في المسلك الثاني. با سربندهاي كوچكتر «الطريق الاول، الطريق الثاني» و «المطلب الاول، المطلب الثاني» . (احمد منزوي) گفته شده آن را بنام سلطان ابي الفتح بايزيدخان بن سلطان مراد نوشته است؟ آنچه دواني در ديباچه اين كتاب گفته اين است كه به اشاره مقامي به تكميل آن پرداخته، زيرا قبلا همه رساله جز برهان تطبيق را دو روز كوتاه تابستاني نگاشته سپس اينكار بتعويق افتاده و تار نسيان بر آن تنيده تا آنگاه كه بمدد اشارتي قدسي به اتمام رساله پرداخته. از اين سخن بر ميآيد كه رساله اثبات الواجب قديم را به فرمان يكي از بزرگان، با افزودن برهان تطبيق كامل كرده است. در آغاز اثبات الواجب جديد مي گويد: «ده سال پيش در جواني بدرخواست يكي از بزرگان گيلان رساله اي در اثبات واجب نوشته ام». (كشف الظنون معجم المطبوعات 891؛ فهرست دانشگاه 3/122) بنابراين، رساله اثبات الواجب القديم را براي يكي از بزرگان گيلان نگاشته نه سلطان بايزيد چلبي پيش از اين كه سخن دواني را از ديباچه اثبات الواجب قديم نقل كند گويد: دواني دو اثبات الواجب دارد ... وقديم را به بعضي از سلاطين هديه كرده است. اهلورث در فهرست نسخ خطي عربي برلين، سه نسخه از اثبات الواجب قديم دواني معرفي كرده و درباره اينكه دواني آنرا بنام سلطان بايزيد كرده سخني نگفته است. و له كتابان بهذا الاسم احدهما عرف باثبات الواجب القديم و قد الفه اوان شبابه باسم السلطان محمد الفاتح المتوفي 886 و الثاني عرف باثبات الواجب الجديد لانه الفه متاخرا و هذه النسخه هي القديمه. رتبه علي مقصيدن في كل منهما طرق و خاتمه. (عبدالعزيز طباطبائي) در بيان براهين اثبات واجب (محمود نظري) رساله اي است در اثبات وجود باري تعالي مشتمل بر دو مقصد به شرح زير: مقصد اول: اثبات الواجب بر مقتضاي ادله متكلمان. مقصد دوم: اثبات الواجب بر مسلك حكماء و الهيون. دواني در اين رساله به بحث از اسماء و صفات نپرداخته است. شرح و حواشي: شرح اثبات الواجب للدواني (-) حاشية اثبات الواجب (-) حاشية اثبات الواجب (-) حاشية اثبات الواجب (-) شرح اثبات الواجب (-) حاشية اثبات الواجب (-) شرح اثبات الواجب كردي، عبدالقادر بن محمد سعيد (1211-1304) رفع الحاجب في شرح اثبات الواجب كردي، عبدالقادر بن محمد سعيد (1211-1304) حاشية اثبات الواجب شيرواني، محمد بن محمود (-912) شرح اثبات الواجب قره باغي، محمد بن علي (-942)
منابع دیجیتالی مرتبط :
نسخه PDF توضیحات تکمیلی اثر
متکلمان و سایر شخصیت ها :
جلال الدین دوانی، محمد بن سعد
نویسنده :
دواني، محمد بن اسعد
زبان :
عربی
منبع اصلی :
http://totfim.com/Books/Details/10384
کد کنگره:
BP 203/2-215
جنس منبع:
متن
پایگاه :
نسخ خطی
یادداشت :
نوع منبع :
کتاب , آثار مخطوط(خطی) و طبع قدیم
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال