چکیده :
از نظر ملاصدرا، همان گونه که اشیای خارجی امکان حضور در نفس را ندارند و لازم است صورتی از آن ها، در ساحت نفس به وجودی ذهنی حاضر گردد، اعمال خوب و بد نیز از طریق صورتِ باطنیِ آن اعمال؛ در ساحت نفس وجود پیدا می کنند، با نفس یکی می شوند، در نفس باقی می مانند و بر آن تأثیر می گذارند.
هدف مقاله حاضر، که با استفاده از روش تحلیل و استنتاج به سر انجام رسیده، ارائه طرحی از فلسفه عمل در حکمت متعالیه، و بیان چیستی، چرایی و چگونگیِ عمل در اندیشه ملاصدرا، است.
در دیدگاه ملاصدرا، جهانِ مادی فرصتی برای انجام عمل، و بدن، ابزار و امکانی برای خلقِ عمل است.
ملاصدرا ظاهر عمل یا همان حرکات اعضا را حقیقت عمل نمی داند، حقیقت عمل از نظر او صورت باطنی عمل است که امکان اتحاد با نفس و فعلیت بخشیدن به ملکات نفسانی را، فراهم می آورد.
شکل گیری ملکات، شهود قلبیِ حق، ساخته شدن ذات و سعادتمندی یا شقاوتمندی؛ دلایلی است که از نظر ملاصدرا به خاطر آنها باید به انجام عمل اقدام نمود.
using an analytical and inferential method, it was attempted in this paper to provide a design of the philosophy of action in transcendent theosophy.
such a design can open up a framework and an outlook at the what, the why, and the how of the action in mulla sadra’s thought.
for mulla sadra, the material world is an opportunity to act in order human beings to actuate themselves, and also the body serves as the instrument for the soul to use limbs and organs so that good and bad deeds can be happened.
mulla sadra does not regard the appearance of action, that is, the movements of the limbs, as the truth.
but, in his opinion, the reality of action is esoteric and inner form which provides the possibility of the unity with the soul and the actualization of the personal dispositions.
the formation of the dispositions, the heartily intuition of the right, the creation of nature, and the happiness or anger are the reasons, in mulla sadra’s view, for to engage in action.
the conceptual identity of the soul, the soul as being material (capacity and faculty) for the forms of the actions, the statement that the soul in its uniqueness is the whole of al-qawa, and the substantial motion of the soul are philosophical foundations for explaining the effect of the action on the soul.
in general, for mulla sadra, just as there is no possibility for foreign objects to be present in the soul, and it is necessary some forms of them to be as intellectual existence in the realm of the soul, the good and bad deeds are found out in the realm of the soul through the esoteric and inner form of those actions; they are united with the soul, they remain in the soul, and they affect the soul.