معناي مراء | کتابخانه مجازی الفبا

«مراء» به چه معناست؟

مراء به معنای جدال و مجادله است. به نظر می‏رسد جدال این است که انسان با مرد دیگری بحث کند و انگیزه بحث روشن شدن واقع نباشد و پس از آن که مطلب روشن شده یا مطمئن است که ادامه بحث اثری ندارد، به بحث ادامه دهد در احادیث از جدال کردن نهی شده است. با توجهی بیشتر در می‏یابیم که مراء مذموم است؛ زیرا زمینه‏ساز نفاق و بیماری قلب است و دوستی پایدار را فاسد می‏کند. رسول اکرم«صلی الله علیه وآله» می‏فرماید:«لایستکمل اعبد حقیقه الایمان حتی یدع المراء؛(1) ایمان بنده کمال نمی‏یابد، مگر اینکه مراء را ترک کند».همچنین انگیزه آن غلبه یافتن بر حریف است. امام هادی«علیه السلام» می‏فرماید:مغالبه باعث قطع پیوندهاست».
اما جدال دو قسم است:
1. جدالی که هماهنگ با مراء است.
2. جدال احسن(2) که برای تثبیت عقیده ارزشمند دینی، با روشنگری و شکیبایی دنبال شود. از همین رو افتخار پیامبر«صلی الله علیه وآله» این بود که:«نحن المجادلون فی دین الله؛(3) ما مباحثه کنندگان در دین خدا هستیم».
از آنجا که اکنون برخی این امر را با بحث و جدال بیهوده و تحت عنوان روشنگری دینی اشتباه گرفته‏اند، این بخش از کلام مرحوم نراقی را نقل می‏کنیم.
مراء و جدال عبارت است از اعتراض بر سخن فرد دیگر و اظهار نقص کلام او به قصد پست کردن آن شخص و اظهار زیرکی خود، بدون فایده اخروی، که از اخلاق مذموم است؛ خواه در مسائل علمی باشد، و خواه در غیر آن؛ اعتراض به حق باشد یا به باطل. مگر آنکه این اعتراض در مسائل دینی و به قصد فهمانیدن یا فهمیدن حق باش، به شرط آنکه اگر طرف مقابل مطلب حق را بگوید، انسان دلتنگ نشود. به خلاف مراء که اگر حق از سوی طرف مقابل بیان شود، بدحال می‏شود و همیشه می‏خواهد آنچه او می‏گوید، صحیح باشد.
...انسان مبتلا به مراء همیشه در پی آن است که سخنی از کسی بشنود و در آن دخل و تصرّفی کند و دنبال آن را بگیرد و از این کار لذت نیز می‏برد، خصوصاً در جمعی که افرادی با عقل و سنجش کمتر باشد، که او را به این صفت ستایش کنند و گویند که فلانی جدلی یا سخنگوی ماهر بی‏نظیری است و کسی نمی‏تواند او را ملزم کند. و احمق کسی است که از این تمجیدها خوشحال شود. چرا که او از خباثت باطنی خود غافل است و غالباً مایل است طرف بحث او جاهل و نادانی باشد، تا بتواند بر او غلبه کند!.(4)
----------------------------
1) بحار الانوار، جلد2، ص 83؛ نقل از میزان الحکمه، جلد 2.
2) سوره نحل، آیه 124، نقل از میزان الحکمه، جلد 2.
3) بحار الانوار، جلد 2، ص 125، نقل از میزان الحکمه، جلد 2.
4) خلاصه معراج السعاده؛ معلم اخلاق، ص 143-144.

پرسمان دانشجویی