پاسخ تفصیلی:
ثم قست قلوبکم من بعد ذلک فهي کالحجارة او اشد قسوة (1) پس دلهاي شما بعد از اين (واقعه) سخت گرديد همانند سنگ يا سخت تر از آن.
هر يک از اعضا و جوارح انسان , به علتهاي مختلف دچار آسيب و بيماري مي گردد و اگر کسي خواهان سلامتي باشد مي بايست از عواملي که موجب بيماري وي مي گردد , اجتناب کند .
قلب انسان (مقصود قلب صنوبري شکل نيست) که کانون حب و بغض وي مي باشد نيز با علل گوناگون , دچار زنگار و قساوت مي شود که در آيات و احاديث به آنها اشاره شده است .
از جمله آن عوامل مي توان به فزوني گناهان , طولاني شدن آرزوها , ترک عبادت , فراموشي مرگ , زياده گويي و…. اشاره کرد ؛ لذاجهت اختصار در کلام تنها به يک مورد در احاديث اشاره مي کنيم .
پيامبر خدا صلي الله عليه و اله مي فرمايند : ترک عبادت , دل را سخت مي کند . رها کردن ياد خدا , جان را مي ميراند.(2)
بي شک با از ميان برداشتن هر يک از اين عوامل دريچه اي از نور به قلب انسان باز خواهد شد. داشتن تقوي , که همان ترک گناه و عمل به واجب است , از جمله داروهاي مهم , براي شفاي قلب است .
امام علي عليه السلام مي فرمايند : همانا پرواي از خدا (داشتن تقوي ) داروي درد قلوب شماست و بينا کننده ي کوري دلهايتان و شفا بخش بيماري جسم هايتان و درست کننده ي تباهي سينه هايتان و پاک کننده ي آلودگي جانهايتان و زداينده ي کوري ديده گانتان .(3)
در روايات رسيده از اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام به نکاتي جهت زنده و آباد کردن دل و عوامل صيقل آن , اشاره شده که عبارتند از :
- شنيدن موعظه
گوش انسان , نزديکترين مجراي ورودي به قلب است , لذا انسان پرهيزکار , از شنيدن هر آنچه که براي قلبش مضر مي باشد , نه تنها اجتناب مي کند بلکه گوش خود را به شنيدن پند و اندرز عادت مي دهد.
حضرت مسيح عليه السلام مي فرمايند : اي بني اسراييل ! مجلسهاي (درس) دانشمندان را پر کنيد , حتي اگر ( از کثرت ازدحام مجبور شويد ) دو زانو بنشينيد ؛ زيرا خداوند , دلهاي مرده را با نور حکمت زنده مي کند , همچنان که زمين مرده را باران تند , حيات مي بخشد . (4)
- تلاوت قران و ياد خداي تعالي
چه پند و اندرزي بالاتر از آيات قرآن ؟ لذا يکي از نامهاي قرآن , ذکر است.
امام علي عليه السلام مي فرمايند : خداي سبحان , هيچ کس را به چيزي مانند قرآن اندرز نداده است…..و براي دل , صيقلي جز آن وجود ندارد.(5)
- ياد مرگ
در حديثي از پيامبر خدا صلي الله عليه و اله وارد شده که فرمودند : همچنانکه آهن اگر آب به آن رسد , زنگ مي زند , اين دلها نيز زنگار مي بندد .عرض شد : صيقل دادن آنها به چيست ؟ فرمود: بسيار به ياد مرگ بودن و تلاوت قرآن .
- اطعام مساکين و دست کشيدن بر سر يتيم
پيامبر صلي الله عليه و اله به مردمي که از سخت دلي خود نزد آن حضرت شکوه کرده فرمود : اگر مي خواهي دلت نرم شود , مستمند را اطعام کن و بر سر يتيم دست نوازش بکش . (6)
- گريه کردن از خوف خدا
و نيز حضرت فرمودند : دلهاي خود را به رقت , خو دهيد و زياد بيانديشيد و از خوف خدا بسيار بگرييد . (7)
- استغفار
امام صادق عليه السلام : دلها نيز ,همچون مس , زنگار مي بندد , پس آنها را با استغفار صيقل دهيد .(8)
شما پرسشگر عزيز مي توانيد براي اطلاع بيشتر به جلد 10 ميزان الحکمه که احاديث آن , توسط حجة الاسلام محمدي ري شهري جمع آوري شده است , مراجعه فرماييد .
پيروز باشيد.(1) سوره بقره / 74
(2) ميزان الحکمه / ج10 / ص 5004
(3) ميزان الحکمه / ج10 / ص 5008
(4) ميزان الحکمه / ج10 / ص 5010
(5) ميزان الحکمه / ج10 / ص 5012
(6) ميزان الحکمه / ج10 / ص 5012
(7) ميزان الحکمه / ج10 / ص 5012
(8) ميزان الحکمه / ج10 / ص 5012