بخل در معنويات | کتابخانه مجازی الفبا

بخل به چه معناست؟ آيا شامل معنويات نيز مي شود؟

پرسشگر گرامي؛ در معراج السعاده آمده: بخل عبارت از«امساک کردن در مقامي که بايد بذل مي کرد و ندهد آنچه که بايد مي داد.» (معراج السعاده، ص322)
صفت بخل ثمره محبت دنياست. درباب مذمت بخل در احاديث اسلامي، روايات تکان دهنده اي ديده مي شود.
- اميرالمؤمنين علي (عليه السلام) در نهج البلاغه حکمت 126 مي فرمايد:«عجبت للبخيل ان يستعجل الفقر الذي منه هرب و يفوته الغني الذي اياه طلب؛ فيعيش في الدنيا عيش الفقراء، و يحاسب في الآخرة حساب الاغنياء ؛ در شگفتم از بخيل که شتابان در طلب فقري است که از آن مي گريزد، و سرمايه اي را از دست مي دهد که براي آن تلاش مي کند پس در دنيا مانند بينوايان زندگي مي کند، و در آخرت مانند توانگران حساب پس مي دهد.»
- امام علي (عليه السلام) مي فرمايد:«البخل جامع لمساوئ العيوب وهو زمام يقاد به إلي کل سوء؛ بخل ورزيدن کانون تمام عيبهاست و افساري است که (بخيل) به وسيله آن به سوي هر بدي کشانده مي شود» (نهج البلاغه، حکمت 378)
-امام علي (عليه السلام) فرمودند:«البخل بالموجود سوء الظن بالمعبود؛ بخل ورزيدن به آنچه در دست داري بدگماني به معبود است»
- رسول خدا صلي الله عليه و اله در حديثي مي فرمايند:«البخيل بعيد من الله بعيد من الناس،قريب من النار، بخيل از خدا دور است، از مردم نيز دور است و به آتش دوزخ نزديک است» (بحار الانوار، ج 73، ص 308)،
- در حديث ديگري، امام امير مؤمنان علي عليه السلام مي فرمايند: «النظر الي البخيل يقسي القلب، نگاه کردن به بخيل، انسان را سنگدل مي کند» (تحف العقول،ص 214). اين تعبير نشان مي دهد که باطن بخيلان آن قدر تاريک و آلوده است که بازتاب آن در چهره آنان، سبب سنگدلي نگاه کننده مي شود.
- در روايتي داريم: «فلا يلج النار الا البخيل»؛ در آتش وارد نمي‌شود، مگر بخيل. (اخلاق محتشمي، تاليف خواجه نصيرالدين طوسي، ص 3210 ) اين تعبير كه انحصار را مي‌رساند، بخل را از دايره بخل مادي خارج مي‌كند و تذکر به معناي وسيع بخل مي‌دهد. روايت مي‌فرمايد فقط اهل بخل وارد آتش مي‌شوند. بنابراين كساني كه اطاعت خدا نمي‌كنند و از آن سر باز مي‌زنند، مصداق بخيل هستند چون جميع اموري را كه خداوند به عنوان سرمايه‌هاي الهي، به افراد بشر داده است، بايد در راه خدا و در طريق اجراي تكاليف الهي به كار گرفته شود.
طاعات ما، ابزاري مي‌خواهد و ابزارش نعمت‌هاي مادي و غيرمادي است كه در اختيار داريم. اگر از مصرف ابزارها امساك كرديم، بخيل هستيم. در روايتي آمده است كه مومن نمي‌تواند مومن باشد و بخل بورزد.
دوست عزيز؛ اگر به صورت مصداقي مشخص مي کرديد منظورتان از بخل در معنويات چيست پاسخ دقيقتري دريافت مي نموديد. غالبا بخل درباره ي مسائل مادي مطرح مي شود، اما به طور کلي مي توان گفت: بخل يعني خودداري کردن از بذل، جايي که بايد بذل کند و در معناي وسيع کلمه شامل همه امور مي شود. مثلا کسي که علمي دارد وظيفه دارد آن را در اختيار ديگران نيز قرار دهد« زکاه العلم نشره؛ زکات علم نشر دادن آن است» و اگر دريغ کند بخل ورزيده است.
موفق باشيد.

پرسمان دانشجویی