احساس گناه و عذاب وجدان | کتابخانه مجازی الفبا

کابوس گناهان گذشته، مرا آرام نمي گذارد و از فکرش نمي توانم بيرون بيايم، همين احساس گناه بهم نااميدي ازقرب خداداده چکار کنم؟ توبه کرده ام اما نمي دانم چکار کنم که عذاب وجدان آن، مرا آرام نمي گذارد. خواهش مي کنم کمکم کنيد؟

مطمئنًا با فردي معتقد همراه فطرت پاك و طالب پاكي و نورانيت روبرو هستيم و اين صفات خوب شما را مي ستاييم.
اميدواريم راهنماي خوبي براي تصميم گيري در رابطه با اين مسئله مهم زندگي شما بوده و در اين وضعيت كمك يار شما باشيم.
ابتدا وضعيت كنوني شما را بررسي نموده ودر پايان راهكارهاي عملي را جهت بهبود اين وضعيت ارائه مي نماييم.
مشكل اصلي شما در حال حاضر احساس افراطي نسبت به گناه است. البته حساسيت و دل نگراني شما در مورد اعمالي كه قبلا داشته ايد و چه بسا ناشايست و خطا بوده است، بشارت دهنده وجود روح تقوا و خداترسي در شما است. اين گونه نگراني ها و اندوه ها نسبت به خطاها و سستي ها به ويژه در يك جوان، بيانگر لطف خداوند و عنايت او به شما است و حسرت بر اعمال بد و نادرست گذشته و اندوهگين بودن به خاطر آن، امري مطلوب و پسنديده است؛ ولي به شرط آن كه از حد و اندازه معمول تجاوز نكند و به صورت احساس افراطي گناه كه مانع شيطاني بر سر راه تكامل انسان است، در نيايد.
معيار اين مرز شكني اين است كه اين حالت، شما را از زندگي عادي خود باز ندارد و به زندگي شما آسيب نرساند و به صورت وسواس گونه شما را از رسيدن به اهداف متعالي باز ندارد.
هدف از ندامت و پشيماني از برنامه ها و كارهاي گذشته و غصه دار بودن اين است كه چنين اشتباهي در آينده تكرار نگردد و خطاها و كاستي هاي گذشته را با عزم و اراده اي مستحكم در آينده جبران نماييم و با عبرت آموزي از گذشته و دستيابي به عوامل خطاهاي گذشته، راه آينده را با استواري و صلابت بپيماييم و به سعادت حقيقي در دنيا و آخرت نائل گرديم.
ولي اگر غصه و تأسف و اندوه برگذشته، افق آينده را در نظر ما تيره و تار سازد و پاي رفتن و حركت ما را سست نمايد، اين دور شدن از هدف و تسليم دام شيطان شدن و از چاله به چاه افتادن است. خداوندي كه خالق و آفريننده ما است و از ضعف و ناتواني و جهالت ما از همان ابتداي آفرينش و قبل از آن، آگاه بوده و مي دانسته ما انسان هاي خدا باور و معتقد به او دچار لغزش و خطا مي شويم و گاه گاهي در دام خدعه و فريب شيطان مي افتيم، و لذا بابي به نام توبه را فرا روي ما گشوده است و ما را دعوت نموده كه بعد از لغزش و افتادن با توبه و پشيماني و عذرخواهي بلند شويم و قد راست نماييم و عجز و نياز را به پيشگاه او ببريم و رشته اتصال بين خود و خدا را كه با گناه و خطا پاره كرده ا يم، دوباره گره بزنيم و با آب اشك و توبه، چهره خويش را از گناهان بزداييم و او وعده پذيرش توبه و آمرزش داده است.
حال اگر انساني دچار خطا و گناه گرديد و متوجه خطاي خود شد و پشيمان و نادم گرديد وعذر تقصير به پيشگاه با عظمت خداوند آورد، ولي به آمرزش و لطف حق اعتمادي نداشت و تصورش اين بود كه مورد مغفرت و رحمت حق قرار نگرفته، معلوم است كه وعده هاي الهي را باور نكرده و خداوند را به غفور بودن و رحمان و رحيم بودن نشناخته و يا گناه خود را كه با همه بزرگي محدود است، بزرگتر از صفات رحمت و مغفرت الهي كه بي حد و بي كرانه است مي بيند. توجه داشته باشيد كه دام هاي شيطان بسيار متنوع و رنگارنگ است.
شيطان كه استاد مكر و فريب است براي هر فردي دامي ويژه او دارد؛ براي بندگان با تقواي الهي دامي و براي بندگان فاسق دامي ديگر دارد. هدف شيطان بازداشتن از ياد خداوند و فاصله انداختن بين بندگان و خداوند به هر طريق ممكن است. اندوه بر گذشته اگر باعث تباه شدن فرصت هاي آينده و حال ما گردد و حال و آينده مان را با تأسف و تحسر و اندوه بر اعمال گذشته سپري سازيم، در واقع شاد كردن شيطان و كمك به او در پياده كردن اغراض شوم اوست.
آيا شما تصور مي كنيد همه بندگان خوب و لايق خداوند كه به مقام قرب او رسيده اند و سر بر آستانه با عظمت او ساييده اند همگي از ابتداي عمر، پاك و بي خطا و بي جرم بوده اند؟ خير، اين ويژگي تنها مخصوص بندگان معصوم خداوند يعني انبيا و اوليا (عليهم السلام) است و ديگران كم و بيش از خطا و اشتباه در برهه اي از دوران عمر خويش و به ويژه دوران نوجواني و جواني كه دوران اوج غريزه و غلبه سستي قدرت و نيرو در انسان است، دچار خطا و اشتباه و گناه بوده اند.
بزرگاني مثل فضيل بن عياض و بشر حافي و افراد فراوان ديگري كه عمري را در فساد و آلودگي و گناه به سر بردند ولي بالاخره لطف حق و هدايت الهي شامل حالشان گرديد و نه تنها خود راه هدايت را يافتند، بلكه راهنماي ديگران در ظلمت ها و تيرگي ها شدند و با جبران گذشته و پا گذاشتن در جاده بندگي، پله هاي قرب حق را پيمودند و در مقام صدق و راستي و در جوار خداوند آرميدند، الگوها و نمونه هاي روشني براي ما مي باشد كه مراقب باشيم از راهي كه فكر مي كنيم درست و مطلوب است ناخواسته در دام شيطان گرفتار نگرديم و آينده مان را به سرنوشت گذشته مان دچار نسازيم.
دوست عزيز!
به لطف و عنايت و رحمت و پرده پوشي و مغفرت الهي ايمان بيشتري داشته باش و به وعده هاي حق و بشارت هاي او خوش گمان تر؛ كه خداوند همان گونه كه درباره او گمان مي كني با تو رفتار مي كند و او را همان گونه كه تصور مي كني مي يابي!
خداوند در قرآن كريم مي فرمايد: ((و لا تيائسوا من رحمة الله، يعني از رحمت خدا نا اميد نشويد...))
به قول شاعر: اين در گه ما درگه نوميدي نيست ==صد بار اگر توبه شكستي باز آي
اينكه هرگاه انسان به خود نظر مي افكند معمولاً صحيفه اعمال خود را آلوده و مشوب به رذايل اخلاقي مي بيند، در اين حال اگر راهي و روزنه اي براي پالايش وجدان از بدي ها نباشد انسان در سراشيبي سيه روزي و شقاوت كامل قرار مي گيرد و به سمت نوميدي و غرقه شدن در مرداب رذايل فرو مي رود. افزون بر اين از جنبه روحي و رواني گناه و خطا در انسان حالتي پديد مي آورد كه اگر زايل نشود آمادگي بيشتري براي ارتكاب خلاف در فرصتهاي آينده خواهد داشت .
بنابراين نبايد به صورت افراطي احساس گناه كنيد و از رسيدن به قرب حق تعالي نااميد شويد. اين حالت انرژي شما را براي تلاش در جهت اصلاح و خودسازي كاهش مي دهد و مانع حركت تكاملي شما خواهد شد. پس هر چه زودتر تغيير وضعيت دهيد و با توبه و استغفار صادقانه افكار منفي را از خويش دور نماييد و با فراموش كردن گناهان سابق و حفظ شادابي و نشاط و يقين نسبت به رحمت و بخشش خداوند، زندگي تازه اي را شروع كنيد و مطمئن باشيد كه نه تنها خداوند گناهان شما را مي بخشد، بلكه توبه كنندگان را دوست دارد و مورد عنايت خويش قرار مي دهد. شك نكنيد.
حقيقت اين است كه شيطان، هنرمند توانايي است. گاهي آنقدر خوب سفسطه مي‌بافد و جاي فلسفه به ما قالب مي‌كند كه خيال مي‌كنيم بزرگترين فيلسوف عالم است. گاهي آنقدر عاطفي و دلسوز نشان ميدهد كه گويا تجلي قلب خدا در زمين است. آنقدر ماهرانه همدلي و همدردي مي‌كند كه انگار بهترين روان شناس دنياست. آنقدر عارفانه برخورد مي‌كند كه گاه او را فرشته يا پيامبري مي‌بينيم كه ما را به سوي خدا مي برد. همه اينها براي اين است كه نقابهاي او، خيلي شبيه اصل هستند. تمام تلاش خود را مي‌كند كه در قدمهاي اول، رفتار فرد را به حساب خود واريز كند و سلطه بر ذهن و فكر را هدف اصلي خود قرار مي‌دهد.
روشهاي فراواني براي نيل به اين مقصود دارد. گاهي اشتباهي كه انجام داده‌ايم را مكرر به ياد ما مي‌آورد تا آيينه دق‌مان شود و... وقتي اين اتفاقات برايمان مي‌افتد احساس مي‌كنيم خلاف وعده‌اي كه به خدا داديم عمل كرده‌ايم (ألم أعهد أليكم يا بني آدم ألّا تعبدوا الشيطان و أن أعبدوني؟) از خودمان بدمان مي‌آيد.
شيطان اينگونه القا مي‌كند كه احساس كنيم رابطه‌مان با خدا تيره شده و او نيز از ما خسته! اما تا حال درمحبت يك مادر به فرزند, دقت نموده ايد؟ مادري كه آغوش پر مهرش هميشه بروي فرزند گشوده است و از هيچ كمكي نسبت به او دريغ ندارد. مادر نگران اوست؛ اما كودك غرق بازيهاي كودكانه خويش مي شود و خانه و مادر را در لذت كوچك خود فراموش مي كند.
كودكي كه دستش به دستان گرم مادر گره نخورده است بارها و بارها زمين مي خورد. لباسهايش خاكي و كثيف شده است. غروب شده است اما او هنوز برنگشته است. مادر مي داند كودك از تاريكي مي ترسد، از تنهايي. مادر مي‌داند شيطانهاي كوچك و بزرگي هستند كه او را سرگرم مي كنند. هرچقدر هم اطراف او همهمه باشد، او نياز به آغوش پرمحبت مادر دارد. وسوسه‌ها، روي بازگشت به خانه را از او مي‌گيرند اما مادر آشفته و نگران بدنبال او مي آيد.
محبت مادر قطره اي از درياي محبت خالق مادر هم نيست. خداي مهربان, از روي حب و عشق، انسانها را خلق كرد و از هيچ كمكي براي هدايت آنها دريغ نورزيد, فطرتي داد كه خداخواه است, عقلي كه چراغ راه است, پيامبران و اوليايي كه راهبر و راهنما هستند. او لحظات را قطره قطره مي شمارد تا ما بسوي او برگرديم و به او نزديكتر شويم.
غروب عمر كه مي رسد، مي‌بيند ما هنوز برنگشته ايم. دل مهربانش مي‌گيرد. چند قطره باران از چشمهاي رحمتش مي بارد. آرام زمزمه مي كند: صبح شد، ظهر شد، غروب شد... نيامدي! چه لطيف فرموده است: «لو عَلِمَ المُدبرون كيف اشتياقي بِهم لَماتوا شوقاً» اگر كساني كه به من پشت كرده اند بدانند چقدر مشتاق برگشت آنها هستم از شوق جان مي‌دهند.
پرسشگر گرامي!
مطمئن باشيد خداوند شما را دوست دارد؛ كه اگر چنين نبود، ارتباط با او برايتان مهم نبود؛ مانند بسياري كه چنين‌اند و انگار خدايي وجود ندارد. امامان مهربان ما فرموده‌اند: اگر مي‌خواهيد ببينيد خدا چقدر شما را دوست دارد، ببينيد او در نزد شما چقدر دوست داشتني است. *راهكارهي عملي
جهت خلاصي از اين افكار و برون رفت از اين حالت لازم است تا راهكارهاي بيان شده را رعايت نماييد.
1- مدتي از وقت خود را با ديگران و يك دوست صميمي سپري كنيد.
2- به سرگرميهايي كه علاقه داريد بپردازيد.
3- ورزش كنيد و فعاليت بدني منظم داشته باشيد.
4- افكار مثبت را جايگزين افكار منفي گردانيد.
5- اعتماد بنفس خود را افزايش دهيد.
6- نماز اول وقت را فراموش نكنيد.
7- سعي كنيد هر روز چند آيه از قرآن را تلاوت، و در معاني آن دقت كنيد.
ودريك كلام داروي شفا بخش براي اين درد، مراقبت بر اعمال است اهتمام به انجام واجبات ودوري از گناهان.
از اينكه با شما جوانان پاك، در ارتباطيم به خود مي باليم.
سالم و سعادتمند باشيد.
*در پايان مطالعه كتاب زير را توصيه مى‏كنيم:
«رمز پيروزى مردان بزرگ»، استاد جعفر سبحانى.

پرسمان دانشجویی